Struktura III części Dziadów:

Czas wydarzeń – 1 listopada 1823 – 1824

Opisuje konspiracyjną działalność młodzieży na Uniwersytecie w Wilnie.

Miejsce akcji – Wilno, Rosja, Warszawa

III część Dziadów zbudowana jest z Prologu, 9 scen oraz Ustępu, w którym znajdujemy utwór Do przyjaciół

Moskali oraz Drogę do Rosji.

Prolog

Odnajdujemy w nim tzw. plan oniryczny, w którym poznajemy Gustawa, znajdującego się w więziennej celi.

W czasie snu dokonuje się niezwykła transformacja bohatera – na murze swej celi pisze:

Gustavus obiit – natus est Conradus

(Gustaw umarł, narodził się Konrad).

Tym samym Gustaw przemienia się w Konrada.

Oniryzm – słowo pochodzi od greckiego określenia snu. Jest to motyw często występujący w literaturze,

ukazuje on sen jako zasadę konstrukcyjną utworu. W śnie bohater dokonuje niezwykłej przemiany, jest

widzem niezwykłego wydarzenia etc. Jest to motyw charakterystyczny dla literatury romantycznej, a także

dla kierunków awangardowych. Według romantyków, to właśnie sen był miejscem kontaktów ze sferą

irracjonalną, z duchami oraz wszelkimi innymi istotami pozaziemskimi. Uważali oni ponadto, iż w śnie

dokonuje się walka dobra ze złem.

9 scen

III część Dziadów zbudowana jest ze scen realistycznych oraz z wizyjno-symbolicznych. Występujący w nich

bohaterowie są w większości postaciami autentycznymi. Fikcją literacką są tylko postacie Gustawa –

Konrada oraz księdza Piotra.

Do scen realistycznych, które możemy nazwać również historycznymi, zaliczamy: scenę więzienną, scenę

balu u Senatora oraz scenę z Salonu Warszawskiego. Odnaleźć w nich możemy ocenę polskiego

Dziady cz. III - opracowanie - str 2

społeczeństwa oraz obraz jego martyrologii.

Wśród scen wizyjno-symbolicznych znajdują się te najbardziej znane, jak: Mała i Wielka Improwizacja,

widzenie Ewy, widzenie księdza Piotra, scena egzorcyzmów, sen Senatora. W scenach tych odnajdziemy

ideę wyzwoleńczą i niepodległościową, koncepcję mesjanistyczną oraz prometeizm.