Zasoby organizacji kultury fizycznej

Przez zasoby organizacji rozumiemy „ludzi i inne rzeczy, których wprowadzenie do procesu działania może się przyczynić do osiągnięcia celu” . Pojecie rzeczy w definicji należy rozumieć jako zasoby materialne i niematerialne organizacji. W innych definicjach można również spotkać podział zasobów na ludzi, zasoby rzeczowe, finansowe i informacyjne. W kulturze fizycznej wygodniej jednak mówić jest o ludziach, zasobach materialnych i niematerialnych. Człowiek jest najcenniejszym składnikiem każdej organizacji. Ludzie w organizacji najczęściej są określani jako czynnik ludzki, zasoby ludzkie, kapitał ludzki lub tez zasób pracowniczy, rzadziej jako siła robocza czy siła pracownicza. Na czynnik ludzki każdej organizacji składają się: kierownicy, czyli menedżerowie, zarząd, pracownicy oraz wszystkie inne osoby, które przyczyniają się do osiągnięcia celów organizacji, w przypadku organizacji sportowej mogą to być na przykład kibice klubu lub też prasa. Kapitał ludzki to nie tylko sam człowiek, ale również jego kwalifikacje, umiejętności, postawy i wzorce zachowań, systemy wartości, motywacja do pracy. W każdej organizacji mamy do czynienia z pewnym podziałem pracowników na tych, którzy wydają polecenia i tych, którzy je wykonują. W kulturze fizycznej można ten podział odzwierciedlić dzieląc uczestników na ćwiczących i tych, którzy organizują ćwiczenia. Pierwsza grupa, czyli ćwiczący mogę poddać się ćwiczeniom dobrowolnie (mówimy wtedy o sporcie czy rekreacji uprawianej dla przyjemności, ćwiczący czerpie z tego radość), z konieczności (gdy mamy do czynienia z rehabilitacja ruchową zalecaną przez lekarzy, mającą na celu poprawę zdrowia) oraz z przymusu (czyli np. obowiązkowe zajęcia z wychowania fizycznego w szkołach czy ćwiczenia w wojsku). Grupę drugą, czyli osoby organizujące ćwiczenia można podzielić na: działaczy społecznych oraz pracowników kultury fizycznej. Działacze społeczni, czyli „członkowie obieralnych władz, powoływani dla wykonania określonych zadań w komisjach i komitetach oraz sędziowie” . Pracowników kultury fizycznej możemy natomiast podzielić na trzy grupy tj.: aparat szkoleniowy – w skład, którego wchodzą nauczyciele wf-u, trenerzy, instruktorzy oraz współpracujący z nimi lekarze, specjaliści odnowy biologicznej oraz pracownicy naukowi; aparat administracyjny – składający się z sekretarzy, kierowników biur, organizatorów imprez, księgowych, pracowników służb socjalnych, itd.; oraz aparat techniczno- obsługowy, – czyli magazynierzy, sprzątaczki, portierzy, ratownicy, itd.
Ćwiczący, czyli głównie zawodnicy, osoby poddawane rehabilitacji czy uczniowie szkół lub żołnierze, to osoby zachowujące się czynnie wobec kultury fizycznej. Zajmiemy się tu tymi pierwszymi, czyli zawodnikami, którzy są tak jakby napędem wielu organizacji w tym klubów sportowych czy stowarzyszeń. W myśli ustawy o sporcie kwalifikowanym z dnia 29 lipca 2005 r. zawodnik to „osoba uprawiająca określoną dyscyplinę sportu i posiadająca licencję zawodnika uprawniającą do uczestnictwa we współzawodnictwie sportowym”. Inną definicje zawodnika przedstawia ustawa z dnia 18 stycznia 1996 o kulturze fizycznej, w której zawodnik to „osoba uczestnicząca we współzawodnictwie sportowym organizowanym przez właściwy polski związek sportowy, posiadająca licencję zezwalającą na udział w tym współzawodnictwie”. Działacze społeczni, czyli członkowie zarządu organizacji. Można tu wyróżnić: prezesa i podlegających mu: wice prezesi, sekretarz, skarbnik oraz ewentualnie inni członkowie zarządu. Osoby te zarządzają stowarzyszeniem zgodnie z przepisami zawartymi w jego statucie. Głównymi zadaniami zarządu jest realizacja celów stowarzyszenia, reprezentowanie go, kierowanie bieżąca działalnością stowarzyszenia oraz zarządzanie środkami finansowymi w ramach zatwierdzonego budżetu i zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nauczyciel wychowania fizycznego, czyli osoba, która jako pierwsza przekazuje nam wiedzę na temat znaczenia aktywności fizycznej i jej zasad. Uczy nie tylko jak się poruszać czy wykonywać dane ćwiczenie, ale również jak zachowywać się wobec innych. Zapoznaje uczniów klas podstawowych z zasadami fair play i uczciwością itp. Trenerzy i instruktorzy to osoby wyspecjalizowane w jakiejś dyscyplinie sportu, które zajmują się szkoleniem zawodników. Obecnie wyróżnia się trzy grupy trenerów: klasy drugiej, pierwszej i mistrzowskiej. Według rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej w sprawie kwalifikacji, stopni i tytułów zawodowych w dziedzinie kultury fizycznej oraz szczegółowych zasad i trybu ich uzyskiwania, trenerem klasy drugiej może być osoba, która: ukończyła studia wyższe na kierunku wychowanie fizycznie ze specjalnością trenerską albo posiada specjalizację instruktora dyscypliny sportu przez okres, co najmniej dwóch lat lub sportową klasę mistrzowską międzynarodową i ukończyła trenerskie studia podyplomowe, albo też posiada specjalizację instruktora dyscypliny sportu przez okres, co najmniej dwóch lat lub sportową klasę mistrzowską międzynarodową, posiada, co najmniej świadectwo dojrzałości, ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy drugiej i zdała egzamin końcowy. Trenerem klasy pierwszej natomiast może być osoba, która: posiada, co najmniej świadectwo dojrzałości oraz trzyletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy drugiej, udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej, ukończyła specjalistyczny kurs na stopień trenera klasy pierwszej w wymiarze, co najmniej 40 godzin i zdała egzamin końcowy. A trenerem klasy mistrzowskiej może być osoba po ukończeniu studiów wyższych, posiadająca, co najmniej, pięcioletni staż pracy trenerskiej ze stopniem trenera klasy pierwszej oraz udokumentowany dorobek w pracy szkoleniowej i ukończeniu specjalistycznego kursu na stopień trenera klasy mistrzowskiej w wymiarze, co najmniej 60 godzin i zdaniu egzamin końcowego. W przypadku instruktorów mamy do czynienia z czterema grupami: instruktorem określonej dyscypliny sportu, rekreacji ruchowej, sportu osób niepełnosprawnych oraz odnowy biologicznej. Instruktorem danej dyscypliny sportu może być każdy, kto: ukończył studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne i uzyskał ocenę bardzo dobrą z końcowego zaliczenia lub egzaminu z zajęć prowadzonych w danej dyscyplinie sportu, w wymiarze, co najmniej 60 godzin lub ukończył specjalność instruktorską w wymiarze 60 godzin w danej dyscyplinie sportu albo ukończył studia wyższe na kierunku turystyka i rekreacja ze specjalnością instruktorską, w wymiarze, co najmniej 80 godzin w danej dyscyplinie sportu albo posiada, co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danej dyscyplinie sportu i zdał egzamin końcowy. Instruktorem rekreacji ruchowej może być osoba, która: ukończyła studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne lub turystyka i rekreacja ze specjalnością instruktorską, w wymiarze, co najmniej 80 godzin w danej dyscyplinie rekreacji ruchowej albo posiada, co najmniej średnie wykształcenie oraz ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów w danej dyscyplinie rekreacji ruchowej i zdała egzamin końcowy. Osoba chcącą zostać instruktorem sportu osób niepełnosprawnych powinna: ukończyć studia wyższe na kierunku fizjoterapia i uzyskać ocenę bardzo dobrą z przedmiotu obejmującego zagadnienia sportu osób niepełnosprawnych albo ukończyć studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne lub na kierunku fizjoterapia ze specjalnością instruktorską, w wymiarze 80 godzin w danej dyscyplinie sportu osób niepełnosprawnych albo posiadać tytuł trenera lub instruktora dyscypliny sportu oraz ukończyć specjalistyczny kurs w wymiarze, co najmniej 60 godzin. Natomiast instruktorem odnowy biologicznej może zostać osoba, która ukończyła studia wyższe na kierunku wychowanie fizyczne lub na kierunku fizjoterapia: ze specjalnością instruktorską w zakresie odnowy biologicznej w wymiarze określonym programem studiów albo ukończyła specjalistyczny kurs instruktorów odnowy biologicznej prowadzony przez szkołę wyższą i zdała egzamin końcowy. Instruktorem odnowy biologicznej może być także absolwent średniej szkoły zawodowej kształcącej w zakresie fizjoterapii lub fizykoterapii po ukończeniu kursu. Lekarz medycyny sportowej wykonuje świadczenia z zakresu indywidualnej specjalistycznej praktyki lekarskiej, grupowej praktyki lekarskiej lub ośrodka medycyny sportowej. Głównym zadaniem lekarza specjalizującego się w medycynie sportowej jest badanie i orzekanie o zdolności zawodnika do uprawiania sportu. Poza tym lekarz medycyny sportowej ma szereg innych zadań takich jak: monitorowanie stanu zdrowia zawodnika poprzez przeprowadzanie okresowych badań lekarskich; przeprowadzanie, monitorowanie i wspieranie procesu diagnostyki i leczenia w odniesieniu do zawodników, u których stwierdzono nieprawidłowości w badaniach okresowych, którzy doznali urazu lub są dotknięci ostrym lub przewlekłym procesem chorobowym oraz zawodników z ustalonymi problemami medycznymi; systematyczne monitorowanie stanu funkcjonalnego sportowców oraz wdrażanie działań profilaktycznych, mających na celu ograniczenie ryzyka zachorowania i urazu wśród zawodników; inicjowanie i przeprowadzanie działań badawczych, których celem jest pogłębienie wiedzy o stanie funkcjonalnym i zdrowotnym zawodników oraz wpływie treningu fizycznego na stan funkcjonalny i stan zdrowia organizmu; monitorowanie zgodności stosowanej farmakoterapii ze standardami Światowej Agencji Anty-Dopingowej (WADA). Sędzia sportowy, inaczej nazywany arbitrem, to osoba uprawniona do nadzorowania prawidłowego przebiegu zawodów sportowych, kontrolująca ich zgodność z przepisami, nakładająca regulaminowe kary za wszelkie naruszenia przepisów i wydająca końcowy werdykt. Każdy sędzia sportowy musi posiadać licencje wydawana przez właściwy związek sportowy. W zależności od dyscypliny sportowej i rangi zawodów liczba sędziów może być różna, np. w piłce siatkowej mamy do czynienia z 5 lub 7 sędziami a w pływaniu mowa jest już o 20 do 24 sędziów nie licząc sekretariatu. Zasoby materialne lub inaczej potencjał materialny w kulturze fizycznej to: środki finansowe, obiekty i urządzenia sportowe, sprzęt sportowy oraz ubiory sportowe, jak również środki transportu. Na środki finansowe w organizacji kultury fizycznej składają się zyski z działalności własnej tzw. statutowej lub gospodarczej, wsparcie finansowe członków organizacji w formie składek lub darowizn, sponsoringu oraz dotacje państwowe. Obiekty sportowe to wszelkiego rodzaju budynki i budowle należące do organizacji. Mogą mieć charakter otwarty lub zamknięty. Do tych pierwszych zaliczają się boiska, stadiony, pływalnie otwarte, strzelnice, tory saneczkowe, tory kolarskie, skocznie narciarskie, itd. Do drugich natomiast zaliczyć można: sale i hale sportowe, pływalnie kryte, lodowiska kryte, strzelnice kryte, siłownie, itd. Każdy z obiektów sportowych jest wyposażony w różnego rodzaju urządzenia np. ringi, wyrzutnie rzutków na strzelnicach, trampoliny, drabinki, kosze do koszykówki, itd. Sprzęt sportowy, który również jest zasobem materialnym możemy podzielić na ogólny i osobisty. Ogólny sprzęt obejmuje wszystko to, do czego każdy ma dostęp i każdy może używać a wiec piłki, stoły pingpongowe, siatki, sztangi, łodzie wioślarskie, kajaki, itd. Sprzęt osobisty to taki, którego używa tylko jedna osoba, zaliczamy do niego ubiór, czyli dresy, obuwie, strój sportowy, itd., oraz dodatkowe wyposażenie np. kaski, ochraniacze, pasy, itd. Zaliczane do zasobów materialnych środki transportu to przede wszystkim autokary, busy, które np. przewożą zawodników z jednego miejsca na drugie, oraz samochody służbowe, w przypadku bogatszych klubów sportowych można również mówić o samolotach i łodziach. Zasoby niematerialne, czyli tak zwany potencjał funkcjonalny to: technologia szkolenia, tradycje, powiązania zewnętrzne oraz informacje. Na technologie szkolenia składa się wiedza na temat skutecznego i jak najbardziej wydajnego systemu treningowego oraz jej odpowiednie wykorzystanie. Tradycje organizacji to przede wszystkim jej historia, znaki i symbole firmowe (w sporcie takimi symbolami mogą być np. barwy klubowe, logo klubu, itd.), ukształtowane obyczaje oraz stereotypy zachowania się w określonych sytuacjach. Tradycja ma ogromny wpływ na stosunki wewnątrz organizacji, integruje jej uczestników. Znaki i symbole często są środkami propagandowymi, dzięki którym organizacja jest rozpoznawalna. Dzięki tradycji między organizacją a jej otoczeniem wytwarzają się silne więzi, chodzi tu głównie o przywiązanie np. kibica do swojego ulubionego klubu. Powiązania zewnętrzne to pewien rodzaj stosunków nawiązanych formalnie lub nieformalnie z otoczeniem organizacji. Do takich powiązań można zaliczyć np. umowy ze sponsorami, zasady współpracy z mediami, umowy międzynarodowe, wspólne przedsięwzięcia z innymi organizacjami, itd. Informacje natomiast to cała dokumentacja organizacji, różnego rodzaju wyniki badań np. wydajności planów treningowych, itd., raporty, licencje, kontrakty, bazy danych, do informacji należą również umiejętności i kompetencje pracowników.