Dylematy moralne głównego bohatera „Ludzi bezdomnych” Stefana Żeromskiego. Młoda Polska to epoka, gdzie obecne było poczucie ogólnie pojmowanego kryzysu wartości i systemów . Ówcześni twórcy uważali, że zachodnia cywilizacja nie ma już człowiekowi nic więcej do zaoferowania, a świat zmierza ku nieuchronnej katastrofie. Był to czas powrotu do romantyzmu politycznego, a także społeczno-obyczajowego. Składał się ze zjawisk literacko-artystycznych, które łączył modernistyczny bunt przeciwko światu odczuwanemu jako rzeczywistość zagrażająca wolności jednostki. Rozwijała się jako odpowiedź na sytuację ideową, filozoficzną, polityczną i artystyczną końca wieku XIX. W epoce tej tworzył między innymi Stefan Żeromski, który w swoim dziele „Ludzie Bezdomni” ukazuje problemy społeczno-moralne epoki, jako protest przeciwko rozwarstwieniu i niedoli najbiedniejszych warstw narodu. Przez niektórych uważany również jako manifest ideowy, głoszący walkę z oportunizmem i egoizmem społecznym. W utworze tym opisuje życie i działalność społeczną młodego lekarza Tomasza Judyma oraz dzieje jego miłości do Joanny Podborskiej. Powieść osadzona została w realiach końca XIX wieku i pokazuje idee pracy dla ludu oraz osobistego poświęcenia, co niesie za sobą wiele dylematów moralnych. Dylematem moralnym nazywa się sytuację, w której należy dokonać wyboru pomiędzy kilkoma możliwościami, które mają podobny wymiar, jednakże wybór ten spowoduje rozdarcie wewnętrzne, nie będzie jasny ani oczywisty. Wybranie jednej pociągnie za sobą przymus zrezygnowania z innej, równie wartościowej idei. W wypadku bohaterów Żeromskiego dylematy moralne poszczególnych postaci wynikały z niemożliwości pogodzenia ideałów pozytywistycznych z realiami życia. Rozterki Tomasza Judyma symbolizują dzieła sztuki, Wenus z Milo i Rybak Chavannesa, podziwiane przez bohatera w Paryżu. Wenus jest symbolem urody życia, piękna, hedonistycznej rozkoszy, natomiast Rybak to obraz przedstawiający nędzę, ubóstwo najniższych klas społecznych. Kontrast między tymi dziełami obrazuje wybór między szczęściem osobistym a wyrzeczeniem się go w imię poświęcenia się dla dobra potrzebujących warstw społeczeństwa. Przez to, że Judym nie potrafi zapomnieć o dzieciństwie spędzonym w nędzy oraz o swoim pochodzeniu, ma świadomość , że musi spłacić dług, czyli zdobycie wykształcenia i pozycji, co umożliwiło mu wprowadzenie do elity, wobec swojej klasy. Aby tego dokonać, rezygnuje zarówno ze szczęścia osobistego, jak i z życia rodzinnego, na rzecz oddania siebie innym. Jedynie żyjąc samotnie, bez ciężaru obowiązków wobec rodziny, Judym może…