"Fraszka" czy "klejnot drogi" - człowieka renesansu refleksja o cnocie. Rozwiń temat, analizując podane utwory Jana Kochanowskiego. Zwróć uwagę na postawę podmiotu lirycznego wobec świata i losu.

Jan Kochanowski to jeden z najbardziej uznanych polskich twórców. Jest on przedstawicielem epoki renesansu. W jego twórczości przeważają elementy wyznawanej przez niego filozofii stoickiej oraz epikurejskiej. Jego teksty charakteryzują motywy przemijania, korzystania z życia i z jego darów, oraz dążenia do osiągnięcia pełni szczęścia. Artysta próbuje równoważyć wymienione tematy z cechami stoicyzmu, a mianowicie zachowaniem umiaru, spokoju oraz posiadaniem cnót. Cnoty stoickie to wartości takie jak np. sprawiedliwość, męstwo, miłosierdzie, odwaga, czy uczciwość.

Jan Kochanowski to jeden z najbardziej uznanych polskich twórców. Jest on przedstawicielem epoki renesansu. W jego twórczości przeważają elementy wyznawanej przez niego filozofii stoickiej oraz epikurejskiej. Jego teksty charakteryzują motywy przemijania, korzystania z życia i z jego darów, oraz dążenia do osiągnięcia pełni szczęścia. Artysta próbuje równoważyć wymienione tematy z cechami stoicyzmu, a mianowicie zachowaniem umiaru, spokoju oraz posiadaniem cnót. Cnoty stoickie to wartości takie jak np. sprawiedliwość, męstwo, miłosierdzie, odwaga, czy uczciwość. Według poglądów stoików właśnie one gwarantują człowiekowi osiągnięcie pełni szczęścia. Niezbędne do zdobycia tego celu jest również życie zgodnie z nienaruszalnymi prawami natury i poddawanie się ich wpływom ze stoickim spokojem. W przestawionych utworach autor ukazuje dwa różne poglądy na temat wpływu cnót na życie ludzkie. W „Pieśni III” podmiot liryczny przestrzega ludzi przed całkowitym zawierzeniem Fortunie i oddaniu losu w jej ręce. Uważa, iż jest to niebezpieczne i niejednokrotnie przynosi niekorzystne skutki. Wyraźnie podkreśla jej zmienność. Według niego człowiek nie powinien dbać o dobra materialne zgromadzone za życia. Poddaje krytyce fakt, iż ludzie postrzegają się nawzajem pod względem powodzenia i posiadanego majątku i dodaje, że nie powinno mieć to znaczenia dla człowieka światłego i rozumnego. Podmiot liryczny podkreśla, iż prawdziwą wartość posiadają wyłącznie ludzkie cnoty. Nawołuje on do bycia przygotowanym zarówno na chwile radosne jak i smutne. Uważa, iż oba rodzaje wydarzeń powinniśmy przyjmować z godnością, zrozumieniem i spokojem. Fortuna przedstawiona została z przepaską na oczach, co ma oznaczać ślepy traf, który jest głównym źródłem podejmowanych przez nią decyzji. Ludzie cnotliwi nie muszą się jej jednak obawiać. Drugi z przytoczonych tekstów to „Tren XI”, będący jednym z utworów wchodzących w skład cyklu liryki funeralnej napisanej przez Jana Kochanowskiego po śmierci jego córki. W dziele tym podmiot liryczny utożsamiany jest z samym autorem. Widoczne jest załamanie dotychczasowego światopoglądu pisarza. Traci on wiarę we wszystkie dotychczasowe ideały. Pomniejsza on znaczenie cnót, czego przykładem jest przytoczenie słów Brutusa – „Fraszka cnota!”. Uważa, że wiara w Boga nie ma już najmniejszego sensu i nie przynosi żadnych korzyści. Bóg jest obojętny na cierpienie człowieka, co sprawia, że jego wyznawcy doznają takich samych klęsk na ziemi jak i ludzie niewierzący. Kochanowski postrzega Boga, jako wroga ludzkości. Człowiek cnotliwy nie posiada żadnej przewagi nad prostymi ludźmi, gdyż tak samo zły los dotyka jego jak i innych. Dla pisarza straciły wszelką dotychczasową wartość dobro, sprawiedliwość, pobożność i pokora. Potępia on pychę i głupotę ludzi, którzy twierdzą, iż mogą zmienić swój los i boskie plany. Podkreśla, iż tajemnice Boga nie są możliwe do poznania przez człowieka. „Tren XI” niewątpliwie posiada wspólne przesłanie z dziełem autorstwa Jana Kochanowskiego pt. „O żywocie ludzkim”. W utworze tym autor zawiera refleksję nad absurdem życia. Według pisarza wszystko jest błahostką, wszystko przemija, a ludzie stanowią wyłącznie rozrywkę dla bezlitosnych bogów. Po skończonym przedstawieniu zostaną oni wrzuceni do worka, niczym zwykłe marionetki. We fraszce wyraźnie ukazane zostały motywy vanitas oraz theatrum mundi. „Pieśń III” i „Tren XI” zostawione zostały ze sobą na zasadzie kontrastu, gdyż przedstawiają skrajnie różne poglądy na temat posiadanych przez ludzi cnót. W pierwszym z utworów Jan Kochanowski przedstawia je, jako pewnik pomocny w czasach ciężkich i w momentach próby wytrzymałości człowieka. W przytoczonym trenie autor całkowicie odrzuca ideę postrzegania cnót, jako nadrzędnych wartości. Uważa, iż ich pielęgnowanie nie przynosi skutku, ponieważ są nieprzydatne w trudnych chwilach, które dotykają każdego z ludzi bez wyjątku.