Do czynników funkcjonalnych zalicza się przede wszystkim takie, które najpierw zaburzają (upośledzają) czynność elementów odpowiedzialnych za utrzymanie prawidłowej postawy. Początkowo może objawiać się to krótkotrwałym (lecz powtarzającym się) przyjmowaniem nieprawidłowych pozycji, ze stopniowym wzrostem częstotliwości tego zjawiska i wydłużaniem czasu, w jakim osobnik przebywa w takich pozycjach oraz pojawianiem się takiej sytuacji we wciąż nowych okolicznościach. Z czasem prowadzi to do wytworzenia i utrwalenia się nawyku nieprawidłowej postawy oraz do rozwoju zmian strukturalnych. Przykładem mogą być tutaj m.in. zaburzenia wydolności statyczno-dynamicznej obserwowane w okresach szybkiego wzrostu, w trakcie długotrwałej choroby obłożnej i po jej zakończeniu oraz wynikające z przemęczenia czy odcinkowego przeciążenia. Ogólne przemęczenie powoduje zwykle przyjmowanie tzw. „postawy zmęczeniowej”, którą w staniu charakteryzuje głównie pogłębienie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa oraz - niekiedy - ugięcie jednej nogi, co powoduje skośne ustawienie miednicy, a w pozycji siedzącej - występowanie znacznej kifozy piersiowo-ledźwiowej (ogólne przygarbienie się). Stan taki wynika przede wszystkim z odruchowego przenoszenia ciężaru ciała na elementy podporowe (odbarczenie przemęczonych mięśni). Z podobną sytuacją mamy do czynienia w przypadku przeciążeń odcinkowych, spowodowanych np. długotrwałą jednostronną pracą (nieraz w wymuszonej pozycji), noszeniem ciężarów w jednej ręce czy długotrwałym przebywaniem w nieprawidłowej (np. przygarbionej lub asymetrycznej) pozycji. W takich przypadkach mechanizm powstawania i utrwalania się zaburzeń postawy może być dwojaki. Z jednej strony częste przyjmowanie i utrzymywanie nieprawidłowej pozycji może prowadzić wprost do wytworzenia się nawyku nieprawidłowej postawy, z drugiej natomiast -wskutek rozciągnięcia jednych elementów i nadmiernego obciążania innych - mogą rozwinąć się zmiany strukturalne, zwłaszcza u osób rosnących. Jeszcze innym przykładem mogą być przewlekłe zespoły bólowe, kiedy odruchowo przyjmowane są tzw. „pozycje antalgiczne”, związane z oszczędzaniem przeciążonego (bolesnego) odcinka ciała na drodze przeniesienia ciężaru i czynności przede wszystkim na odcinki sąsiednie. I to prowadzi z czasem do zmian strukturalnych (do deformacji przeciążonych elementów podporowych). Trzeba bowiem pamiętać, że przymusowe niejako ustawienie sprzyja rozwojowi przykurczy skróconych miękkich elementów narządu ruchu, a stałe rozciągnięcie niektórych mięśni powoduje ich osłabienie (tzw. niedowład czynnościowy), usposabiające do przykurczania się antagonistów. Zmiany te powodują więc nierównowagę sił antagonistycznych grup mięśniowych i utrudniają pełne rozciąganie niektórych innych mięśni, torebek i więzadeł (co jest niezbędne dla utrzymania ich długości i elastyczności). Utrudniają one więc przyjmowanie skorygowanej postawy, sprzyjając w ten sposób pogłębianiu i utrwalaniu się wady oraz rozwojowi zmian strukturalnych - występujących później tak w obrębie tkanek miękkich, jak i układu kostno- stawowego. Mechanizm ten trafia na niezwykle „podatny grunt” uwarunkowany filogenetyczna genezą -toniczną bądź fazową - większości z istotnych dla utrzymania postawy ciała mięśni. Nieprawidłowy rozkład obciążeń w obrębie układu mięśniowego, obserwowany w przypadku zaburzeń statyki, może z jednej strony przyczyniać się do pogłębienia nierównowagi, a z drugiej - może być również źródłem tych zaburzeń. Poniższy rysunek przedstawia niektóre powiązania przyczynowo-skutkowe w obrębie mięśni tonicznych i fazowych.Bardzo ważną kwestią jest nawyk postawy. Pomijając analizę złożonego na ogół łańcucha przyczynowo-skutkowego, należy wskazać na trojakiego rodzaju skutki wady postawy, które zresztą wzajemnie się warunkują. Pierwsze z nich są natury anatomopatologicznej i polegają przede wszystkim na pewnym odchyleniu osi kręgosłupa oraz kompensacyjnym przemieszczeniu segmentów ciała. Towarzyszy temu rozciągnięcie miękkich elementów (zwłaszcza przykręgosłupowych) po jednej stronie tej osi i przykurczenie się takowych elementów po stronie przeciwnej. Później dołączają się do tego zaburzenia wzrostowe kręgów, czego przykładem są kręgi klinowe. Oczywiście zmiany te są jakościowo powiązane z rodzajem wady. Drugi rodzaj, to skutki natury mechanicznej. Już prosta analiza rozkładu sił działających na kręgosłup i okoliczne tkanki wykazuje pewną specyfikę pod tym względem, również zależną od rodzaju wady. Najlepiej ilustrują to boczne skrzywienia kręgosłupa, gdyż u osób z tymi wadami najłatwiej wyobrazić sobie rozkład powyższych sił. U osób z omawianymi skrzywieniami, w odróżnieniu od osób z postawa prawidłową, występują bowiem większe naciski na części kręgów zlokalizowane po stronie wklęsłości skrzywienia i mniejsze po stronie jego wypukłości. Odwrotnie przedstawia się w tych przypadkach rozkład sił rozciągających miękkie elementy przykręgosłupowe (większe siły działają po stronie wypukłości skrzywienia). Dodatkowo, wspomniane powyżej odchylenie osi kręgosłupa, powoduje też zaburzenie warunków ogólnej równowagi ciała, co wynika z odmiennego od normalnego rozkładu mas ciała. Trzecia wreszcie grupę tworzą skutki wiążące się ze sterowaniem postawą. U podstaw tych skutków leżą zapewne zmienione warunki pracy proprioceptorów, co wynika z przedstawionego przed chwilą nienormalnego rozkładu sił ściskających i rozciągających. W pierwszej fazie rozwoju wady zjawisko takie jest wysoce korzystne, gdyż zapoczątkowuje sygnalizację o defekcie, co jest niezbędne tak dla autokorekcji, jak i dla uruchomienia mechanizmów kompensacyjnych. Kompensacja zachodzi najpierw samoistnie, a jej pozytywną stroną jest dążność do zapewnienia możliwie zrównoważonego układu ogólnej sylwetki ciała. Negatywną stroną samoistnej kompensacji jest natomiast to, że ustrój wykorzystuje w tym celu takie rezerwy, „jakie ma pod ręką”. W konsekwencji zrównoważenie ogólne zachodzi dzięki kompensacyjnym przesunięciom różnych segmentów ciała, wobec czego mamy tu do czynienia nie tyle z tendencją do likwidacji wady, co z wytwarzaniem się wady odmiennej jakościowo - dającej zrównoważenie ciała i poczucie komfortu, oczywiście na miarę istniejących w jej obrębie możliwości. Niestety po wyczerpaniu rezerw - kompensowana samoistnie wada niejako utrwala się, stwarzając już stałe warunki do funkcjonowania proprioceptorów w zmienionym układzie działających na nie sił. Po pewnym czasie następuje tak jakby „zaakceptowanie tego” przez ustrój - czyli pełna adaptacja. Jeśli sytuacja taka trwa dostatecznie długo, to wytworzy się już nowy nawyk i będzie to nawyk postawy nieprawidłowej. Sprzyja temu zasygnalizowana wcześniej nietrwałość odruchów warunkowych i stereotypów ruchowych, powstałych w procesie rozwoju postawy. Przedstawione zjawiska zawężają opis większości zmian do tych, które dotyczą kręgosłupa i jego okolicy. Wszystko to dotyczy z pewnością innych okolic ciała. Istotne jest przy tym to, że zmienione przez wadę postawy warunki statyczno-dynamiczne oraz funkcjonowanie proprioceptorów mogą wraz z nawykiem nieprawidłowej posta¬wy funkcjonować w układzie „błędnego koła”, w którym wada postawy zaburza propriocepcję posturalną, ta upośledza sterowanie postawą, a to z kolei wpływa na jakość nawyku postawy i tą drogą na jakość samej postawy. Drugą grupę przyczyn wad postawy tworzą wady rozwojowe, dotyczące przede wszystkim układu kostno- stawowego. Omawiane wady są niejako pośrednimi przyczynami wad postawy, gdyż same rozwijają się wskutek działania rozmaitych czynników. Jedne z nich są dziedziczne, inne natomiast rozwijają się przeważnie jako skutek uszkodzenia odpowiednich zawiązków. Do uszkodzenia tego dochodzi zatem w trakcie życia płodowego - zwykle w wyniku działania jakiegoś czynnika szkodliwego (np. toksycznego, infekcyjnego, mechanicznego itd.), choć często czynnik ten pozostaje nieuchwytny. Wady rozwojowe zaburzają budowę ciała, a tym samym często i jego statykę, stając się w ten sposób przyczyną wad postawy. Wady takie mogą dotyczyć zarówno niewielkich odcinków ciała, jak i większych jego części. Jeśli wada rozwojowa dotyczy elementów kręgosłupa, to zwykle staje się ona bezpośrednią przyczyną wady postawy. Zdarza się jednak i tak, że wada rozwojowa jest niewielka lub nie dotyczy części podporowej i nie wywołuje wady postawy, lecz usposabia tylko do jej rozwoju. Podobnie jest, gdy wada tego typu dotyczy kończyn dolnych. Wady rozwojowe kręgosłupa mogące być przyczyną wady postawy, to przede wszystkim zaburzenia kształtu kręgów. Najczęściej są to kręgi klinowe lub półkręgi czy zrosty. Wady rozwojowe kończyn dolnych mogą dotyczyć całych kończyn lub ich odcinków. Poważne zaburzenia statyki przynoszą wrodzone braki i ubytki tych kończyn. Do grupy tej należy również dysplazja i wrodzone zwichnięcie stawu biodrowego, które niewłaściwie leczone mogą powodować hiperlordozę (przy zmianach obustronnych) bądź skoliozę (przy jednostronnych). Kolejną podgrupę stanowią tu wady stóp. Zwykle wady te rozwijają się jako „samodzielne”, choć niekiedy są one nastę¬pstwem wady (uszkodzenia) układu nerwowego (np. przy rozszczepach kręgosłupa czy uszkodzeniach nerwu strzałkowego). Podstawowy związek tych wad z wadami postawy wynika z nierówności kończyn dolnych, wobec czego stanowią one często podłoże bocznych skrzywień kręgosłupa. W tych przypadkach wada postawy może się jednak rozwinąć także pomimo braku ewidentnych zaburzeń statyki ciała. Nie bez znaczenia jest również i to, że w wielu wadach rozwojowych (wadach budowy), nawyki postawy tworzą się w z gruntu odmiennych od normalnych warunkach statycznych. Trzecia grupę przyczyn wad postawy tworzą czynniki chorobowe. Podziałów w tym względzie jest wiele. Ogólnie wymienia się jednak przyczyny osteogenne, miogenne i neurogenne. W pierwszej grupie znajdują się zmiany patologiczne układu kostno- stawowego o charakterze zmian zapalnych, zwyrodnieniowo - wytwórczych, a nawet nowotworowych czy zaburzeń gospodarki wapniowo- fosforowej. Zmiany te naruszają strukturę morfotyczną omawianego układu i, wspólnie z ich następstwami (późniejszymi skutkami), mo¬gą zaburzać statykę ciała. W zależności od rodzaju i lokalizacji powyższych zmian, skutki mogą być rozmaite, lecz mechanizm ich wpływu na statykę ciała pozostaje w wielu przypadkach zbliżony. Zmiany takie, zlokalizowane w obrębie kończyn dolnych bądź kręgosłupa, prowadzą zwykle do zniekształceń kości, a te już bezpośrednio odbijają się na postawie ciała (gdy dotyczą kręgosłupa) lub wywierają nań wpływ pośredni (np. poprzez zmianę długości jednej z kończyn). Zmiany patologiczne w obrębie stawów i okolicznych tkanek pozostawiają niejednokrotnie skutki w postaci ograniczeń ruchomości czy wręcz przymusowych ustawień w stawach, co często daje też nierówność kończyn. Powyższe skutki mogą mieć charakter stacjonarny, jednakże z czasem zmiany te wykazują tendencję do pogłębiania się. W drugiej grupie omawianych przyczyn znajdujemy zmiany chorobowe mięśni - również o różnej etiologii. W grupie tej zasadnicze miejsce zajmują choroby przebiegające z zanikiem mięśni (dystrofie mięśniowe) - zwłaszcza o charakterze postępującym oraz stany po urazach mięśni i ścięgien. Najbardziej widoczny wpływ omawianych zmian chorobowych na postawę ciała widoczny jest wówczas, gdy dotyczą one mięśni antygrawitacyjnych. I w tej grupie znaczącą rolę odgrywają uruchamiane samoistnie mechanizmy kompensacyjne, umożliwiające zresztą utrzymanie pionowej postawy ciała, pomimo znacznego osłabienia niektórych mięśni (np. mechanizm Puttiego). Zmiany chorobowe układu nerwowego, wywierające wpływ na statykę ciała, mogą dotyczyć zarówno ośrodkowej, jak i obwodowej jego części. Charakter zmian jakie mogą nastąpić jest bardzo różny i zależny od lokalizacji, rozległości i stopnia ciężkości uszkodzenia układu nerwowego. Z lokalizacja tego uszkodzenia wiążą się bowiem podstawowe objawy neurologiczne, których część rzutuje na statykę i dynamikę ciała.

Zaburzenia statyki kręgosłupa w płaszczyźnie strzałkowej. Ich istotą jest pogłębienie lub zmniejszenie fizjologicznych krzywizn kręgosłupa