Funkcje zarządzania

Według H. Fayola, proces zarządzania opiera się na pięciu bazowych funkcjach. Należy tu wymienić: planowanie, organizowanie, koordynowanie, motywowanie i kontrolowanie. Spróbuję teraz omówić szczegółowo każdą z wyżej wymienionych funkcji. Planowanie jest to wytyczanie celów organizacji i określenie najlepszego sposobu ich osiągnięcia, częścią tego procesu jest podejmowanie decyzji polegające na wyborze określonego sposobu działania spośród wielu dostępnych możliwości. Organizacje przyjmują plany różnego typu. Na szczeblu ogólnym obejmują plany strategiczne, taktyczne i operacyjne.

Według H. Fayola, proces zarządzania opiera się na pięciu bazowych funkcjach. Należy tu wymienić: planowanie, organizowanie, koordynowanie, motywowanie i kontrolowanie. Spróbuję teraz omówić szczegółowo każdą z wyżej wymienionych funkcji. Planowanie jest to wytyczanie celów organizacji i określenie najlepszego sposobu ich osiągnięcia, częścią tego procesu jest podejmowanie decyzji polegające na wyborze określonego sposobu działania spośród wielu dostępnych możliwości. Organizacje przyjmują plany różnego typu. Na szczeblu ogólnym obejmują plany strategiczne, taktyczne i operacyjne. Plany strategiczne to plany opracowywane dla realizacji celów strategicznych. Dokładniej mówiąc, plan strategiczny to ogólny plan zawierający decyzje dotyczące alokacji zasobów, priorytetów i działań niezbędnych do osiągnięcia celów strategicznych. Plany te ustalane są przez zarząd i najwyższe kierownictwo, na ogół mają dłuższy horyzont czasowy i odnoszą się do kwestii zasięgu, dystrybucji zasobów, przewagi konkurencyjnej i synergii. Plan taktyczny, nastawiony na osiągnięcie celów taktycznych, jest opracowywany dla realizacji określonych części planu strategicznego. Plany taktyczne na ogół angażują wyższy i średni szczebel zarządzania, mają horyzont czasowy nieco krótszy niż plany strategiczne i koncentrują się na konkretnych sprawach. Plany taktyczne zajmują się więc bardziej realizacją zadań niż ich stawianiem. Plany operacyjne. Plan operacyjny koncentruje się na realizacji planów taktycznych dla osiągnięcia celów operacyjnych. Opracuje go kadra średniego i niższego szczebla kierowniczego. Plany operacyjne koncentrują się na krótkim okresie i mają stosunkowo wąski zasięg. Jak już wcześniej można było zauważyć, plany strategiczne koncentrują się raczej na długim okresie, plany taktyczne – na średnim, a plany operacyjne – na krótkim. Plany długookresowe obejmują swym zasięgiem okres wieloletni, być może nawet kilka dziesięcioleci. Wielkie firmy, zazwyczaj opracowują plany na okresy 10-20 letnie. Plany średniookresowe są nieco mniej hipotetyczny i mniej narażony na zmiany niż plan długookresowy. Plany średniookresowe zwykle obejmują okresy od roku do pięciu lat i mają szczególne znaczenie dla menedżerów średniego szczebla i pierwszej linii. Plany krótkookresowe to takie gdzie menedżer opracowuje również plan, nastawiony na okres roku lub krótszy. Takie plany w znacznym stopniu wpływają na codzienne życie menedżera. Kolejną funkcja jest organizowanie. Polega ona na doborze, uzgodnieniu i syntezie elementów procesów realizowanych w organizacji, a prowadzących do osiągnięcia wspólnego celu. Elementami tymi są zasoby ludzkie i rzeczowe. Przy konstruowaniu organizacji menedżerowie mogą wykorzystać sześć podstawowych działań konstrukcyjnych: projektowanie stanowisk pracy, grupowanie stanowisk pracy, ustalanie hierarchicznej zależności pomiędzy poszczególnymi stanowiskami, rozdzielanie uprawnień decyzyjnych pomiędzy poszczególne stanowiska, koordynację czynności pomiędzy stanowiskami oraz zróżnicowanie stanowisk pracy. Następną funkcją, którą pragnę omówić jest koordynowanie. Ma ona na celu uporządkowanie współdziałania oraz harmonizacje wzajemnego stosunku czynników wytwórczych w osiąganiu celów. Jest to zsynchronizowanie działań cząstkowych w czasie i przestrzeni. W większości organizacji koordynacja jest niezbędna. Wypracowano przy tym wiele technik zapewniających spełnienie jej wymagań. Do najbardziej przydatnych narzędzi utrzymania koordynacji współzależnych jednostek zaliczamy hierarchię organizacyjną, reguły, reguły i procedury, role łącznikowe, zespoły zadaniowe i wydziały integracyjne Kolejną i najważniejszą funkcją jest motywowanie. Jest to proces, który wywołuje, ukierunkowuje i podtrzymuje określone zachowania ludzi spośród innych, alternatywnych form zachowania, w celu osiągnięcia określonych celów. Jest to nic innego jak oddziaływanie na podwładnych. Motywować można na dwa sposoby. Pierwszy to pozytywny, który polega na stworzeniu pracownikowi perspektyw do coraz lepszego urzeczywistniania jego celów w miarę spełniania oczekiwań pracodawcy (np. wyższa pensja czy lepsze stanowisko pracy). Natomiast drugi sposób to negatywny, który opiera się na lęku, który pobudza do pracy przez stwarzanie poczucia zagrożenia (np. zwolnienie bądź degradacja ze stanowiska pracy). Ostatnią funkcją zarządzania jest kontrolowanie, która reguluje działalność organizacji w taki sposób, by ułatwić osiągnięcie celów. Celem kontroli jest prowadzenie organizacji ku wytyczonym celom, toteż kontrola ma zasadnicze znaczenie dla sukcesu organizacji. Ogólnie rzecz biorąc, jest ona skierowana na zasoby finansowe, rzeczowe, ludzkie i informacyjne. Odpowiedzialność za kontrolę obciąża menedżerów, kontrolera a także pracowników wykonawczych. Proces kontroli obejmuje cztery podstawowe etapy: ustalanie norm oczekiwanych osiągnięć, mierzenie faktycznych wyników, porównanie wyników z normami oraz podjęcie stosownych działań.