Partie polityczne i grupy nacisku w funkcjonowaniu państwa

Funkcjonowanie współczesnego państwa opiera się na panowaniu odpowiedniej klasy , której reprezentantem są partie polityczne a także grupy nacisku. Partia polityczna (partia od łac pars-część oraz partire-dzielić) jest to dobrowolna organizacja społeczna o określonym programie politycznym, jest również najbardziej świadomym odłamem klasy społecznej . Definicja ustawowa: USTAWA z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, Art. 1.1. Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej.

Funkcjonowanie współczesnego państwa opiera się na panowaniu odpowiedniej klasy , której reprezentantem są partie polityczne a także grupy nacisku.

Partia polityczna (partia od łac pars-część oraz partire-dzielić) jest to dobrowolna organizacja społeczna o określonym programie politycznym, jest również najbardziej świadomym odłamem klasy społecznej . Definicja ustawowa: USTAWA z dnia 27 czerwca 1997 r. o partiach politycznych, Art. 1.1. Partia polityczna jest dobrowolną organizacją, występującą pod określoną nazwą, stawiającą sobie za cel udział w życiu publicznym poprzez wywieranie metodami demokratycznymi wpływu na kształtowanie polityki państwa lub sprawowanie władzy publicznej. Partie polityczne są organizacjami o charakterze członkowskim ,są zaliczane do organizacji społecznych , realizując swoje podstawowe zadania pośredniczą między społeczeństwem a państwem. Sposób sprawowania tego pośrednictwa w dużej mierze zależy od formy rządów , gdyż inaczej wygląda ona w autorytarnych systemach a inaczej w systemach demokratycznych . W warunkach systemów niedemokratycznych partie polityczne zmierzają do podporządkowania społeczeństwa rządzącej elicie. Współcześnie w poczynaniach partii dominują przedsięwzięcia zmierzające do uzyskania poparcia elektoratu. Powszechnie wyróżnia się trzy systemy partyjne : wielopartyjny , dwupartyjny , jednopartyjny. W ustaleniu systemu partyjnego nie bierze się pod uwagę liczebności partii w danym kraju ale tylko te partie , które mają liczyć na sukces w ubieganiu się o władzę w państwie. Partie polityczne funkcjonują we wszystkich państwach, choć ich forma jest bardzo różnorodna, swoim rodowodem sięga kręgów europejskiej kultury. Za pierwsze partie polityczne które miały charakter nowoczesnych ,współczesnych partii uznaje się te które zaczęły powstawać w masowym środowisku w II połowie XIX wieku na terenie Europy.

Polskie Partie realizują trzy podstawowe funkcje:

  • Funkcja kształtowania opinii postaw politycznych
  • Funkcja wyborcza -Funkcja rządzeni

-Funkcja kształtowania opinii i postaw politycznych. Zadaniem, jakie wszystkie partie stawiają przed sobą jest kształtowanie opinii politycznych nie tylko swych członków, ale również szerokich kręgów społecznych, które partia chce pozyskać . Kształtowanie opinii to zadanie informacyjne, można tu wyodrębnić typowo informacyjną działalność członków partii, w tym specjalistów na przykład od kontaktów z mediami - rzeczników prasowych ( środki masowego przekazu) oraz działalność nastawioną na tworzenie pewnego wizerunku partii, określaną jako marketing polityczny. Znacznie większe możliwości kształtowania opinii publicznej mają partie duże, posiadające znaczącą reprezentację parlamentarną czy rządzące w danej chwili krajem. Są one w większym stopniu zauważane przez media, ich działalność jest szerzej opisywana i komentowana. Istotne jest również mniej czy bardziej otwarte poparcie wysoko nakładowych gazet czy telewizji publicznej. W funkcji tej zawiera się również zagadnienie artykulacji i integracji interesów. Artykulacja interesów jest tu rozumiana jako dążenie do ujawnienia i sformułowania treści interesów swoich zwolenników. Jest ona realizowana przez takie środki jak prasa partyjna, polityczne wystąpienia parlamentarne, agitacja wśród zwolenników, akcje masowe- petycje, demonstracje, strajki. Natomiast integracja interesów jest rozumiana jako zestawienie ze sobą interesów i dążeń różnych społecznych grup i tworzenie z nich pewnej syntezy, budowanie-szukanie kompromisu. Partie maja na celu przede wszystkim integrację interesów gospodarczych, społecznych i kulturalnych wokół wspólnych celów. Rola partii politycznej może tu być mniej lub bardziej aktywna; może ona ograniczyć się tylko do pośrednictwa, albo wnieść pewien twórczy wkład w proces integracji.

 - Funkcja wyborcza realizowana jest przez cały czas,  jednak  w czasie wyborów i kampanii wyborczej jest szczególnie  spotęgowana. Można wyróżnić dwa podstawowe elementy: selekcję kandydatów na wybieralne stanowiska, oraz formułowanie programu wyborczego. Choć partie polityczne nie są jedyną instytucją polityczną posiadającą możliwość desygnowania kandydatów. Dokonywanie selekcji  kandydatów jest niezwykle ważnym elementem funkcji wyborczej  partii, poprzez nią formułuje się elita polityczna państwa. Kandydaci są wybierani wpierw wewnątrz partii, w sposób mniej lub bardziej demokratyczny; wybór demokratyczny członków partii stosuje się rzadko, z reguły większy 

wpływ ma tu kierownictwo partii i jej najbardziej aktywni działacze. Przewaga decyzji kierownictwa ma również swoje uzasadnione znaczenie, bowiem podczas wyborów za faktycznego kandydata traktowana jest po prostu dana partia polityczna a nie konkretna osoba(kandydat). Wokół kandydatur toczy się ostra, niejawna walka węższych kręgów politycznych, frakcji wewnątrzpartyjnych czy grup interesów stojących poza partiami. Na ostateczne zatwierdzenie wybranego kandydata na stanowiska w rządzie czy administracji państwowej mogą mieć też wpływ inne partie. Partie polityczne prezentują swoim wyborcom swoje programy przez cały czas swojej działalności, a w czasie wyborów - formułują programy wyborcze . Program wyborczy jest środkiem oddziaływania na wyborców, umożliwiających przyciągnięcie wyborców i zgrupowanie ich wokół programu działania politycznego prezentowanego przez daną partię. Takie programy wyborcze dana partia opracowuje jako całość , bądź pozostawia je do opracowania swoim kandydatom ale zależy to głównie od charakteru danej partii. W takich przypadkach jak wybór prezydenta można zauważyć dominującą rolę lidera, z którym program jest ściśle utożsamiany, lider osobiście przedstawia go i jest z nim identyfikowany. Program wyborczy po przeprowadzeniu wyborów przekształca się z propozycji politycznych partii i jej kandydatów w wyraz opinii tej części wyborców, którzy głosowali na daną partię. Wyborcy ci przez swój głos popierają ów pogram, wyrażają zgodę na zawarte w nim propozycje i oczekują ich realizacji. Jest to jedna z form organizacji politycznej działalności obywateli, do której powołane są partie polityczne. Partie polityczne nie tyle jednak wyrażają opinie obywateli, co same je tworzą, głównym ich zadaniem jest opracowanie programu a następnie przekonanie społeczeństwa do tych założeń, pozyskać dużą liczę zwolenników, otrzymać jak najwięcej głosów i tym samym przejąć funkcję przewodniczenia w państwie.. W programach wyborczych występuje znaczny element propagandy; są układane bardziej pod kątem pozyskania jak największej liczby wyborców niż merytorycznej informacji o zamierzeniach partii.

Politycy często znajdują się w sytuacjach korupcjogennych, ze względu na konieczność uzyskania pieniędzy na swoje kampanie. Często sprawiają wówczas wrażenie, że działają na rzecz organizacji, które ich wspierały, co budzi podejrzenia o korupcji. Wspierający polityków utrzymują, że zbieżność jest czysto przypadkowa. Cynicy zastanawiają się, dlaczego te organizacje w ogóle wspierają polityków, jeśli nic za swoje pieniądze nie uzyskują. Korupcja wywołuje nieuczciwą konkurencję. W realiach politycznych, osłabia demokrację poprzez wpływanie lub nawet kompletne zmienianie procesów formalnych czy prawniczych , narusza wartości demokratyczne takie jak równość wobec prawa, tolerancja i sprawiedliwość.

  • Funkcja rządzenia w węższym, dosłownym jej rozumieniu występuje wtedy, gdy partia polityczna obejmuje kierownictwo państwem w drodze obsadzenia decydujących organów państwowych. W szerszym rozumieniu uczestniczą w niej także partie, które usiłują wpłynąć na działanie kierowniczych organów państwa .Partia, która wygrała wybory, obsadza kluczowe stanowiska w państwie i zaczyna realizować funkcję kierowania organami państwowymi czy też kierowania państwem. Dzięki wprowadzeniu do organów państwowych swoich przedstawicieli partia polityczna ma wpływ na podejmowanie decyzji politycznych i mianowanie personelu wykonawczego. Należy do niej władza w państwie. O bezpośrednim zaangażowaniu partii w kierownictwo państwem świadczy obejmowanie przez przywódców partii najwyższych stanowisk państwowych, takich jak stanowiska prezydenta, premiera, ministrów. Proces rządzenia polega na konkurencyjnej walce sił politycznych, z których jedne w danej chwili rządzą państwem, a inne pozostają do rządu w opozycji, dążąc do odwrócenia tej sytuacji przy okazji następnych wyborów. Partie opozycyjne prowadzą działania w dwóch kierunkach: przygotowania do zwycięstwa w następnych wyborach i próby włączenia się do rządzenia państwem. Pierwszy kierunek jest realizowany przez krytykę posunięć partii rządzącej i przygotowanie własnego programu politycznego. Drugi kierunek to również krytyka, ale mnie destruktywna, mająca na celu wywarcie bieżącego wpływu na politykę państwa . Należy podkreślić iż bardzo często jest tak, iż partie które nie maja wpływu na podejmowanie decyzji państwowych stosują takie środki jak manifestacje uliczne czy strajki. Polityka państwa ma być nie tyle wolą większości, ale syntezą między wolą większości a mniejszości, kompromisem między rządzącymi a opozycją.

Oprócz partii politycznych za sprawowaniem władzy państwowej od początku obecnego stulecia kojarzy się bezpośrednio działalność grup nacisku (zw, również grupami interesu) Grupy nacisku różnią się od partii politycznych tym że nie dążą do władzy w państwie i nie wysuwają swych kandydatów w kampanii wyborczej, a celem ich działania jest wywieranie wpływów na decyzyjne ośrodki władzy w państwie. Reprezentują one jednak węższe i bardziej wyspecjalizowane interesy. Charakter grup nacisku jest bardzo różny, na zewnątrz występują pod postacią: organizacji, związków lub ruchów społecznych, maja różną formę prawną np. fundacje, stowarzyszenia. Organizacje te wywierają presję na władze lokalne, rządy i parlamenty w celu rozwiązywania i przeciwdziałania niekorzystnym zjawiskom życia społecznego. Prężne organizacje pozarządowe odgrywają dzisiaj w świecie znaczącą rolę w zakresie ochrony środowiska naturalnego, obrony przed zagrożeniami wynikającymi ze stosowania energii nuklearnej czy przestrzegania praw człowieka. Ich walka o realizacje interesów, które reprezentują polega na wpływaniu na ośrodki władzy w celu uzyskania jak najkorzystniejszej decyzji. Grupy nacisku maja zróżnicowaną strukturę organizacyjną, dysponują środkami finansowymi. Funkcjonują w różnych sferach działalności społecznej a także spełniają w systemie politycznym istotne funkcje. Funkcja grupy nacisku związana jest z jednym z ważniejszych celów działalności organizacji pozarządowych, czyli obroną podstawowych wartości społeczeństwa demokratycznego: wolności, pluralizmu, poszanowania interesów wszystkich grup społecznych i wspólnego dobra. Wpływ grup nacisku na organy państwowe przybiera różnorodna postać. Grupy oddziaływają począwszy od wpływu na skład osobowy parlamentów po decyzje ustawodawcze, uczestniczą w pertraktacjach gabinetowych, inspirują i organizują różne akcje masowe. W ostatnich latach rozwinęła się szeroka siec instytucji doradczych związanych z grupami nacisku, które współdziałają z organami państwa.

Tak jak w przypadku partii politycznych grupy nacisku zdobyły zwolenników dopiero w XX wieku. Grupy te zostały uznane za nieodzowny element struktury demokratycznego państwa.

Wielu wyborców bardzo słusznie definiuje słabości obecnych partii – bezideowość, nadmierne wydatki na marketing , czy też nepotyzm widoczny przy obsadzaniu stanowisk w spółkach skarbu państwa. Rozwiązaniem tych problemów nie jest jednak oddanie większej władzy ekspertom i menadżerom, ale wręcz przeciwnie. Potrzebujemy nie mniej polityki, lecz więcej, tyle że innej, politykom w zupełności wystarczą małe sukcesy w postaci uchronienia się od najbardziej negatywnych skutków kryzysu. Na stawianie dużych wyzwań i kreślenie ambitnych planów nie starcza ani wyobraźni, ani ambicji. Obserwując nieustanne potyczki między przedstawicielami dwóch partii często zapominamy, że prawdziwa polityka polega nie tyle na celnej ripoście czy złośliwości w debacie telewizyjnej, ale na rozwiązywaniu realnych problemów i planowaniu naprzód, równie ważne są ruchy społeczne, organizacje pozarządowe, obywatele nie zrzeszeni działający poza formalnymi strukturami.

Partie polityczne i grupy nacisku są współuczestnikami procesów decyzyjnych związanych ze sprawowaniem władzy państwowej jako reprezentacji interesów i opinii różnych odłamów społeczeństwa. Współczesne rządzenie państwem nie może nie opierać się na znajomości nastrojów i opinii publicznej.