Prawo Temat: „Państwo, naród, obywatel i społeczeństwo.”

W swojej pracy chciałbym scharakteryzować i omówić każdy podmiot z tematu. Państwo, naród, obywatel i społeczeństwo są to podmioty które maja ze sobie cechy wspólne ale mimo to będę każdy podmiot opisywał oddzielnie.

Na wstępie chciałbym zdefiniować każda z tych pojęć zaczynając od państwa.

Tak naprawdę definicji państwa jest naprawdę wiele. Przedstawie tylko dwie z nich. Jedna to typowo polityczna definicja: „Państwo jest przymusową organizacją, wyposażoną w atrybuty władzy zwierzchniej po to, by ochraniać przed zagrożeniami zewnętrznymi i wewnętrznymi ład, zapewniający zasiedlającej jego terytorium społeczności, składającej się ze współzależnych grup o zróżnicowanych interesach, warunki egzystencji korzystne odpowiednio do siły ich ekonomicznej pozycji i politycznych wpływów.” Druga definicja jest mniej skomplikowana i mówi o tym że „Państwo to polityczna, suwerenna, terytorialna i obligatoryjna organizacja społeczeństwa. Organizuje i koordynuje prace dużych grup społecznych.” Z tych dwóch definicji wynika ze aby państwo było prawnie za nie uznane musi posiadac pewne cechy takie jak: • stałą ludność, • suwerenną władzę, • określone terytorium oddzielone od innych granicą, • zdolność wchodzenia w relacje międzynarodowe. Podsumowując, Państwo jest organizacją polityczną. Sensem jego istnienia, osią jego zainteresowania jest rządzenie społeczeństwem. Jest organizacją globalną, ogarniającą całe społeczeństwo. Jednym z czynników wpływających na państwo jest jego naród. W socjologii nie ma jednej definicji tego pojęcia, istnieją też rozbieżności między stanowiskiem socjologów, antropologów i historyków. Można go zdefiniować w ten sposób że: „Naród to wspólnota o podłożu etnicznym, gospodarczym, politycznym, społecznym i kulturowym wytworzona w procesie dziejowym, przejawiająca się w świadomości swych członków. Chociaż naród wyróżnia się na tle innych zbiorowości, to jednak nie jest możliwe precyzyjne zdefiniowanie tego pojęcia.”

Naród a państwo. Większość istniejących narodów tworzy niezależne państwa. Ich powstanie wiąże się ze wzrostem nastrojów nacjonalistycznych w XVIII i XIX wieku, kiedy to powstała idea, że każdy naród powinien tworzyć niezależne państwo. Wzajemne oddziaływanie pomiędzy państwem a narodem można określić dwoma terminami: • narodotwórcza rola państwa - młode państwo za pomocą działań politycznych, ekonomicznych czy oświatowych doprowadza do zjednoczenia różnych grup etnicznych w jeden zintegrowany naród. Może się to także odbywać na drodze podbojów terytorialnych danego państwa. • państwotwórcza rola narodu - naród jako grupa społeczna dąży za pomocą określonych działań do stworzenia przez niego własnego i suwerennego państwa.

Jednym z istotnych wyróżników narodu, jest kwestia istnienia świadomości narodowej, czyli kwestia postrzegania własnej zbiorowości jako narodu. Przykładowo grupy etniczne spełniające obiektywne warunki zaistnienia narodu: wspólna kultura, język, religia, historia czy pochodzenie etniczne, których członkowie nie postrzegają siebie jako naród, nie są uznawane za narody, np. tubylcze plemiona afrykańskie. Amerykanie mają różne pochodzenie etniczne, ale łączy ich historia i styl życia. Chińczycy posługują się różnymi językami, ale łączy ich to samo pismo. Przyjmuje się, że narody europejskie tworzone były na bazie istniejących państw lub w odniesieniu do państw, które istniały w przeszłości. Natomiast w przypadku narodów azjatyckich przyjmuje się, że na ich wyodrębnianie się miały wpływ przede wszystkim odrębność religijna i kulturowa.[potrzebne źródło] Naród - wspólnota ludzi zamieszkujących teren, o wspólnej przeszłości historycznej, wspólnym języku, własnej kulturze. W odróżnieniu od społeczeństwa, które jest przez jednostki zwykle traktowane instrumentalnie, naród jest dla jego członków wartością autoteliczną.

        Kolejnym podmiotem znajdującym się w temacie jest obywatel. Jest to osoba która posiada obywatelstwo danego kraju. Obywatelstwo to więź prawna łącząca jednostkę (osobę fizyczną) z państwem, na mocy której jednostka ma określone prawa i obowiązki wobec państwa, a państwo – analogicznie – ma obowiązki i prawa wobec jednostki. Określenie spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności sposobow jego nabycia i ewentualnie także utraty, należy do samego państwa – jest to jego kompetencja wyłączna. Istnieją także regulacje prawa międzynarodowego dotyczące spraw związanych z obywatelstwem, a w szczególności unikania sytuacji bezpaństwowości i wielokrotnego obywatelstwa. 

W poszczególnych krajach regulacje dotyczące nabywania obywatelstwa mogą być zróżnicowane. Są 2 sposoby aby zostać obywatelem danego kraju. Praktyka państw doprowadziła w tym zakresie do wykształcenia się dwóch głównych trendów, zasad: • zasady prawa ziemi (łac. ius soli) – dziecko nabywa obywatelstwo państwa, na terytorium którego następują narodziny; • zasady prawa krwi (łac. ius sanguinis) – dziecko nabywa obywatelstwo, które posiadają jego rodzice, bądź jedno z nich. W Polsce obowiązuje zasada prawa krwi wyrażona w art. 34 Konstytucji RP, który stanowi: „Obywatelstwo polskie nabywa się przez urodzenie z rodziców będących obywatelami polskimi” Jednak posiłkowo stosowana jest także zasada ziemi, która zawarta została w art. 5 ustawy z dnia 15 lutego 1962 r. o obywatelstwie polskim: „Dziecko urodzone lub znalezione w Polsce nabywa obywatelstwo polskie, gdy oboje rodzice są nieznani bądź nieokreślone jest ich obywatelstwo lub nie posiadają żadnego obywatelstwa.”

Ostatnim  pojęciem do wyjaśnienia jest społeczeństwo. 

To podstawowe pojęcie socjologiczne, jednakże niejednoznacznie definiowane. Terminem tym tradycyjnie ujmuje się dużą zbiorowość społeczną, zamieszkującą dane terytorium, posiadające wspólną kulturę, wspólną tożsamość oraz sieć wzajemnych stosunków społecznych. Społeczeństwo ponadto posiada własne instytucje pozwalające mu na funkcjonowanie oraz formę organizacyjną w postaci państwa, plemienia czy narodu. Termin ten jednak w mowie potocznej często stosuje się dość swobodnie określając różne kategorie czy warstwy społeczne np. “społeczeństwo górników”, “społeczeństwo nauczycieli”. Używa się też go na określenie całej żyjącej ludzkości, wówczas używa się określenia społeczeństwo globalne Społeczeństwo mozna podzielić na pewne typologie. Ze względu na duże różnice pomiędzy współczesnymi i historycznymi społeczeństwami wyróżnia się ze względu na stopień rozwoju społeczeństwa: • tradycyjne • przemysłowe • poprzemysłowe. W przypadku społeczeństw tradycyjnych, terminem tym określa się formy społeczeństw przedindustrialnych i wyróżnia się różne formy ich rozwoju: • społeczeństwo acefaliczne • społeczeństwo zbieracko-myśliwskie • społeczeństwo rolnicze • społeczeństwo pierwotne Karol Marks wyróżniał dla tego okresu trzy następujące po sobie formacje społeczne: • formację wspólnoty pierwotnej, • formację niewolniczą (formacja antyczna i azjatycka) • oraz formację feudalną.

Przedstawiłem jedne z najważniejszych pojęć dotyczących życia w państwie, uświadomiłem ze jednocześnie znajdujemy się w 3 grupach o których pisalem czyli: • jesteśmy obywatelami • należymy do narodu • oraz tworzymy społeczeństwo.

Przypisy:

1. Łopatka Adam: Wstęp do prawoznawstwa. Warszawa 1975.
2. Ehrlich Stanisław: Wstęp do nauki o państwie i prawie. Warszawa 1979.
3. Encyklopedia socjologii T. 2, Oficyna Naukowa, Warszawa 1999 ISBN 83-85505-96-2
4. Tekst jednolity opublikowano w Dz.U. z 2000 r. Nr 28, poz. 353. Ustawa była jeszcze później parokrotnie nowelizowana.
5. Jerzy Szacki: Historia myśli socjologicznej. Warszawa: PWN, 2004.
6. Jan Turowski: Socjologia. Wielkie struktury społeczne. Lublin: Towarzystwo Naukowe KUL, 1994.
7. ↑ Jacek Jagielski: Tezy wykładu nt. Obywatelstwo dziś: modele i praktyka