,,Ze wszystkich przemian geopolitycznych w Europie pod koniec zimnej wojny, za najbardziej dramatyczne niektórzy obserwatorzy uznali zjednoczenie Niemiec, które właśnie po zjednoczeniu praktykowały politykę ostrożności i wstrzemięźliwości." Zjednoczenie Niemiec nastąpiło na mocy porozumienia zawartego 12 września i nastąpiło 3 października 1990 roku, wtedy też landy NRD przyłączyły się do RFN. Lata zimnej wojny przyniosły stanowisko pasywne wobec Zachodu i wydarzeń, które rozgrywały się na arenie międzynarodowej. Spowodowane było to ,,chęcią zrehabilitowania się za zbrodnie rządów nazistowskich”1 Jak tłumaczy niemiecki politolog Hans-Peter Schwarz, pasywność niemieckiej polityki wynikała z tego jaki Niemcy mieli ówcześnie stosunek do władzy. Natomiast następnie rozpoczęło się ‘otwieranie się na świat’- aktywna współpraca w organizacjach międzynarodowych, stosowanie praw człowieka, dialog polityczny, wspomaganie rozwoju,a nawet wspieranie działań rozbrojeniowych oraz aktywnej kontroli zbrojeń. Przed zjednoczeniem RFN i NRD był dylemat czy status quo w Europie, a tym samym bezpieczeństwo sąsiadów ma być uznane czy stanąć tzw.okoniem i akceptować podział Europy. Zjednoczenie Niemiec pokazało,że powstało jakby inne państwo- stabilność demokracji, brakiem wrogów i brakiem roszczeń terytorialnych. Pokazało to również,że będzie miało bardzo silne związki z zachodem. Zjednoczenie Niemiec przyniosło wzrost potęgi, w Europie centralne położenie i nowych sąsiadów-Czechy i Polskę. Pisząc o przemianach niemieckiej polityki bezpieczeństwa należy wspomnieć z czego wynikają dalsze przemiany. Traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec2 podpisany w wyniku konferencji 2+4 istotnie wpłynął na dalszy kształt polityki prowadzonej przez RFN. Z tego dokumentu wynikało,że: terytorium zjednoczonych Niemiec stanowią terytoria RFN, NRD, Berlina(art. 1 ust 1), zrzeczenie się roszczeń terytorialnych wobec innych państw(art. 1 ust 3); postanowienie o zawarciu układu między ZSRR, a zjednoczonymi Niemcami w sprawie wycofania wojsk radzieckich z byłej NRD, które miało nastąpić w 1994(art 4) zezwolenia na stacjonowanie na terytorium byłej NRD po wycofaniu wojsk oddziałów radzieckich oddziałów niemieckich sił zbrojnych, które podporządkowane będą NATO z zastrzeżeniem,że nie wolno będzie umieszczać na tym terenie nośników broni jądrowej(art.5 ust 3), zobowiązanie,że ich siły zbrojne nie przekroczą 370 tys.żołnierzy, a RFN nie będzie używać żadnej broni niezgodnie ze swoją konstytucją i Kartą Narodów Zjednoczonych(art 3 ust 2 i art 2); zobowiązanie zjednoczonych Niemiec do rezygnacji z produkcji, posiadania oraz dysponowania bronią atomową, biologiczną i chemiczną oraz do pozostania członkiem układu o nieproliferacji broni jądrowej z 1968roku (art 3 ust 1). Jeśli chodzi zaś o politykę bezpieczeństwa to w jej zjednoczeniu pomógł Związek Radziecki, a także postanie w Europie-zarówno Wschodniej jak i Zachodniej- niezależnych, demokratycznych państw. Wypracowano również postawy traktowe z państwami Europy Środkowej, a także określenie statusu Niemiec w Europie. Przebiegło to na dwóch etapach:

1. 1990-1992:tworzenie nowych podstaw traktowych wraz z deklaracjami poparcia kilku państw( w tym Polski) w staraniu o członkostwo w UE.
2. 1992-1998:nawiązywanie kontaktów i tworzenie ram przyjaznej i dobrosąsiedzkiej współpracy. Niemcy popierały w sposób bardzo aktywny starania państw Europy Środkowej o przyjęcie do UE i NATO. Było to spowodowane chęcią zapewnienia sobie stabilności. ,,Aktywne zaangażowanie Niemiec na rzecz rozszerzenia UE poszerzyło sfery politycznego, gospodarczego i społecznego bezpieczeństwa w całej Europie”3 Kolejnym ważnym punktem dla polityki bezpieczeństwa Niemiec są stosunki z Federacją Rosyjską. Formalnym urzeczywistnieniem tego był podpisany w 1991 roku traktat o dobrym sąsiedztwie i współpracy z ZSSR.4 Jednym z istotniejszych determinantów Niemieckiej polityki bezpieczeństwa są ich zobowiązania, które bezpośrednio wynikają z przynależności do NATO, UE, ONZ i OBWE. Do czynników wewnętrznych natomiast możemy zaliczyć np.: wzrost bezrobocia, przemiany nowych landów, napływ ludności, wzrost wskaźnika przestępczości(coraz częściej tej zorganizowanej), różne tempo rozwoju czy system obrony(siły zbrojne RFN i obrona cywilna). ,,Podstawowe wytyczne i kierunki polityki bezpieczeństwa wytycza kanclerz federalny i minister obrony”5 Wytyczne z roku 1992 wyznaczały RFN m.in. zadania: ochronę obywateli przed zagrożeniem z zewnątrz,a także szantażem politycznym, zapobieganie, przeciwdziałanie i rozwiązywanie konfliktów, które mogłyby doprowadzić do zachwiania stabilności w kraju, współpracę w ramach NATO, integrację europejską,a także rozwój poczucia przynależności do niej, wspieranie demokratyzacji, gospodarczego i socjalnego postępowania w Europie i świecie, kontynuację procesu kontroli rozbrojeń i materiałów rozszczepialnych.6 Dokument ten wskazywał na to,że Bundeswehra miała chronić przed zagrożeniami pochodzącymi z zewnątrz, a także umacniać militarną integralność, chronić obywateli i sojuszników, służyć ogólnemu pokojowi oraz wzmacniać bezpieczeństwo międzynarodowe, akcje o charakterze humanitarnym, ratowniczym i w przypadku klęsk żywiołowych czy katastrof.7 Biała księga wydana w 1994 była najważniejszym dokumentem polityki bezpieczeństwa. Dokument ten ukazuje nam nowe uwarunkowania i wyzwania dla bezpieczeństwa. Wyznacza pięć interesów wg których miały się kierować w swej polityce bezpieczeństwa:
3. ochroną wolności, bezpieczeństwa i dobrobytu swych obywateli oraz nienaruszalności terytorium RFN,
4. dążeniem do integracji z europejskimi demokracjami w ramach UE
5. podtrzymywaniem trwałej, zbudowanej na wspólnych wartościach i partnerstwie interesów więzi transatlantyckiej ze Stanami Zjednoczonymi,
6. wspomaganiem rozwoju partnerskich stosunków ze wschodnimi sąsiadami, które pozwolą wraz z państwami Europy Środkowej i Wschodniej na stworzenie nowej struktury bezpieczeństwa,
7. przestrzeganiem praw człowieka i sprawiedliwych zasad w gospodarce.8 Określała też cele aktywności RFN w środowisku międzynarodowym m.in.: ochrona obywateli przed zagr. z zewnątrz i szantażem politycznym, otwarcie NATO za Wschód, rozszerzenie UZE i UE, równoprawne partnerstwo między Europą, a Stanami USA, pogłębianie integracji europejskiej, wypracowanie nowych rozwiązań w ONZ w celu wzmocnienia skuteczności tej organizacji w rozwiązywaniu konfliktów, a w skali regionalnej instytucjonalizacja i wzmocnienie KBWE, wspieranie procesów demokratyzacji i rozwoju gospodarczego9 Kolejne rządy na fundament bezpieczeństwa zewnętrznego wyznaczały NATO i partnerstwo z nimi, rozwój OBWE, rozszerzenia Unii Europejskiej na wschód, Likwidację broni masowego rażenia, wzmocnienie ONZ i dążenie Niemiec do uzyskania stałego miejsca w Radzie Bezpieczeństwa w ONZ. Natomiast wygrani w wyborach w roku 2005 skupili się na sytuacji wewnątrz Niemiec- bezrobociu, spadku urodzeń, zadłużeniu państwa. Nie bez znaczenia na rozwój polityki pozostał 11 września 2001 roku- atak na WTC i Pentagon. To on uświadomił wielu krajom, w tym właśnie Niemcom,że terroryzm to już powszechne zjawisko i może dotknąć także to państwo. Już 19 września przyjęto pierwszy ,,pakiet antyterrorystyczny, a następnie 14 grudnia drugiego. Dotyczyły one wzmocnień kompetencji osób, które zajmowały się pozyskiwaniem danych członków grup, monitorowaniem finansów grup podejrzanych o terroryzm, a także śledzeniem ich. Przewidziano zmiany m.in. w kontroli dowodów osobistych, zaostrzeniem ustawy o stowarzyszeniach, a także przyznawaniem pomocy osobom podejrzewanym o działalność terrorystyczną. Zaostrzono również zasady bezpieczeństwa w podróżowaniu samolotem10 21 maja 2003 opracowano wytyczne polityki obronnej11 Uwagę swa skupiono na zmianach w międzynarodowych uwarunkowaniach niemieckiej polityki bezpieczeństwa, na zagrożeniach i wyzwaniach dla niej, interesach po zmianach, zadaniach dla polityki obronnej oraz roli i zdolności sił zbrojnych Niemiec do udziału w międzynarodowych operacjach. Biała księga ponownie została wydana w roku 2006. Zakres bezpieczeństwa i obrony, a także nieprzenikliwości terytorium państwowego pozostał taki sam. Nowe zadania dot. gł. bezpieczeństwa zewnętrznego: zapobieganie konfliktom i rozwiązywanie ich na poziomie regionów, sprostanie zagrożeniom, jakie niesie za sobą terroryzm międzynarodowy i zapobieganie dalszemu rozprzestrzenianiu broni masowego rażenia, respektowanie praw człowieka oraz wzmacnianie międzynarodowego porządku na podstawie prawa międzynarodowego, wspieranie wolnego handlu, celem wzmocnienia dobrobytu Niemiec i przezwyciężania przepaści na linii bogaty-biedny region12 Księga stwierdza również,że stosunki transatlantyckie dalej pozostaną fundamentem bezpieczeństwa Niemiec i Europy. Bez wsparcia ze strony sojuszników Niemcy nie sprostaliby wyzwaniom i zagrożeniom jakie niesie współczesność. Siły zbrojne Niemiec- Bundeswehra- mają za zadanie: zapewniać polityczną zdolność do działań zewnętrznych, wnosić wkład w zapewnianie bezpieczeństwa Europy i świata, zapewniać narodowe bezpieczeństwo, być przygotowanym do obrony sojuszników, wspierać wielonarodową współpracę i integrację13 Wydarzenia które miały miejsce w Niemczech musiały odcisnąć piętno na polityce bezpieczeństwa. Bundeswehra, to jeden z jej instrumentów, który także musiał ewoluować. Zanim nastąpiło zjednoczenie Niemiec gł. zadaniem była ochrona terytorium, tak więc miała ona charakter obronny,a oparcie znajdowała w powszechnym obowiązku służby cywilnej i wojskowej14 Podsumowując RFN to kraj, w którym koncepcja bezpieczeństwa ewoluuje jest to następstwem poszukiwania nowej roli dla zjednoczonych Niemiec. Jako nadrzędny cel założono zapewnienie bezpieczeństwa obywatelom, a także udział w ,,wielostronnych strukturach międzynarodowych (NATO, UE, OBWE, ONZ)”15 tak by przejąć większą odpowiedzialność.

Bibliografia: Bezpieczeństwo międzynarodowe po zimnej wojnie. Red. Ryszard Zięba

Bundesministerium der Verteidigung, Verteidigungspolitische Richtlinien, Bonn, 26.11.1992

Biała Księga, 1994, Bonn 1994, s. 42-44

Biała księga, rok 2006

D. Senghaas, Deutschlands verflochtene Interessen, ,,Internationale Politik” 1995, nr 8, s.31-37

Traktat o ostatecznej regulacji w odniesieniu do Niemiec, Moskwa 12 września 1990roku ,,Zbiór Dokumentów” 1991, nr 3, s.67-75

P. Pietrzak, Polityka bezpieczeństwa…, s.26

P. Struck, Wytyczne na temat polityki obronnej dla zakresu działania federalnego Ministerstwa Obrony, Berlin, 21 maja 2003 [w:] M. Medeński, P. Pietrzak. Op.cit., s.40-64

Zob. M. Medeński, P. Pietrzak, Polityka bezpieczeństwa Niemiec w świetle zagrożeń terroryzmu międzynarodowego. Ewolucja i perspektywy, Wyd. Adam Marszałek, Warszawa 2003, s.15-19