Utwór”Czatyrdah” Adama Mickiewicza pochodzi z cyklu „Sonety krymskie”,który jest owocem podróży autora na Krym w 1825 roku. Wyprawa ta była konsekwencją fascynacji Mickiewicza orientem. Sonet to gatunek refleksyjno - opisowy o regularnej budowie. W romantyzmie sonety były formą zachwytu nad kulturą i przyrodą orientalną,opisywały piękno natury, a także jej tajemniczość. Mickiewicz w analizowanym przeze mnie utworze poetyckim opisuje szczyt górski Czatyrdah. Jan Kasprowicz jest przedstawicielem Młodej Polski i prekursorem nowoczesnego wiersza wolnego i katastrofizmu. Fragment wiersza XV pochodzi z cyklu”Księga ubogich”, który jest dowodem na przyjęcie przez autora światopoglądu franciszkańskiego. Autor opisuje szczyt w Tatrach – Wierch Lodowy.

            Podmiotem lirycznym w sonecie „Czatyrdah” jest muzułmanin Mirza – szlachcic turecki,który wypowiada się w imieniu miejscowej ludności. Jest to przykład liryki inwokacyjnej, podmiot liryczny zawraca się do góry, która została poddana personifikacji. Jest ona porośnięta lasami. Czatyrdah kojarzy się podmiotowi lirycznemu z masztem statku, minaretem, władcą. Hiperbolizacja podkreśla wielkość góry i wrażenie leku i respektu, jakie wywiera ona na Mirzy.Porównanie do archanioła sakralizuje górę, która jest łącznikiem między ziemią i niebem.  Postać Gabriela pozwala podmiotowi lirycznemu nawiązać do kwestii religijnych i podkreślić przynależność szczytu do porządku sacrum. Jednocześnie góra staje się podobnie nie dostępna, oddzielona od świata ludzkiego jak byty niematerialne. Szczyt obojętny jest na ludzkie problemy, niezmienny, niewzruszony. Człowiek natomiast narażony jest na zagrożenia tj. szarańcza, upał. Wszystko, także klęski żywiołowe, pochodzi od Boga i jest zgodne z boskim planem. Człowiek odczuwa swą małość i pozostaje mu tylko pokornie akceptować to, co się dzieje, jest słaby i kruchy w stosunku do przyrody. Czatyrdah jest poniekąd symbolem czegoś niezrozumiałego,metafizycznego. Czegoś, co istniało długo przed nami i będzie istnieć długo po nas.

            We fragmencie wiersza XV z „Księgi ubogich” tak jak w utworze „Czatyrdah” podmiot liryczny zwraca się do góry, której nadane zostały cechy ludzkie, ale wypowiada się tylko w swoim imieniu. W tym wierszu również zastosowana została inwokacja do szczytu górskiego. Regularna budowa wiersza wyraża spokój i równowagę psychiczną podmiotu lirycznego. Zwraca się on do Wierchu Lodowego ze swoimi problemami, czuje silną więź z przyrodą, która jest dla niego źródłem przemyśleń na temat swojego życia. Oddalone od domu podmiotu lirycznego olbrzymie, granitowe góry wydają się nie różnić kolorem od nieba, a słońce oświetla je swoim blaskiem.  Człowiek pod pływem bliskiej mu przyrody przeszedł metamorfozę. W przeszłości cierpiał, był pesymistą, teraz odnalazł sens życia i szczęście. Podmiot liryczny akceptuje swoje słabości, jest świadomy ludzkiej niedoskonałości.

            Obraz gór ukazany w obu utworach znacznie się różni. Mickiewicz pokazał góry, jako bierne w stosunku do kłopotów ludzkich, Jan Kasprowicz natomiast przedstawił też zupełnie innej strony. Są one wrażliwe i nie obojętne na krzywdę ludzi,pomaga im w rozwiązaniu problemów. Człowiek w stosunku do przyrody w obu tekstach jest świadomy jak nie wielką ma władzę i zna swoje słabości. Jednak Czatyrdah jest dla człowieka czymś nie osiągalnym, budzącym niepokój i lęk, a Wierch lodowy jest przyjazny dla ludzi.  Krymski szczyt jest gigantyczny i monumentalny, a w otoczeniu góry tatrzańskiej panuje intymny nastrój.