Rozwój granic Rzeczpospolitej Polskiej w latach 1918-1945

Dnia 7 października 1918 roku, rada regencyjna ogłosiła niepodległość Królestw a Polskiego od Niemiec i Austro-Węgier. Poprzez działanie Legionów Polskich, wyzwolone zostały tereny współczesnej centralnej Polski. Pas wyzwolonych ziem ciągną się od województwa (dzisiejszego) małopolskiego, część świętokrzyskiego, przez łódzkie aż po część mazowieckiego i kujawsko-pomorskiego, kawałek przed Toruniem, natomiast po wschodniej stronie ciągnęło się praktycznie po linii Curzona, oprócz północnego wschodu gdzie granica kończyła się na rzece Narew. 28 czerwca 1919 podpisano traktat pokojowy z Niemcami, który jednocześnie ustalał polską granicę zachodnią.

Dnia 7 października 1918 roku, rada regencyjna ogłosiła niepodległość Królestw a Polskiego od Niemiec i Austro-Węgier. Poprzez działanie Legionów Polskich, wyzwolone zostały tereny współczesnej centralnej Polski. Pas wyzwolonych ziem ciągną się od województwa (dzisiejszego) małopolskiego, część świętokrzyskiego, przez łódzkie aż po część mazowieckiego i kujawsko-pomorskiego, kawałek przed Toruniem, natomiast po wschodniej stronie ciągnęło się praktycznie po linii Curzona, oprócz północnego wschodu gdzie granica kończyła się na rzece Narew. 28 czerwca 1919 podpisano traktat pokojowy z Niemcami, który jednocześnie ustalał polską granicę zachodnią. Niemcy utraciły na rzecz Polski prawie całą Wielkopolskę, na terenie, której wybuchło powstanie 27 grudnia 1918r. a powstańcy walczyli o możliwość przyłączenia się do Rzeczpospoliteji. Polsce przyznano też pas Pomorza wzdłuż Wisły jednak bez Gdańska, który otrzymał status wolnego miasta i pozostawał pod zarządem Komisarza Ligi Narodów. Natomiast na Śląsku, Warmii i Mazurach miały odbyć się plebiscyty. Jeśli chodzi o Warmię i Mazury, to plebiscyt, który miał miejsce 11 lipca 1920r. zakończył się dla nas klęską, ponieważ tylko 3% głosów było za przynależnością do Polski. Spowodowane to mogło być nadciąganiem armii czerwonej i przewidywaniem klęski nowopowstałego państwa, albo manipulacjami niemieckimi. W rezultacie plebiscytu na Mazurach przyłączono do Polski wsie Lubstynek, Napromek oraz Groszki, a na Powiślu Małe Pólko, Nowe Lignowy, Kramrowo, Bursztych i Janowo. Do Polski również ze względów gospodarczych przyłączono port rzeczny w Korzeniewie bez samej wsi Korzeniewo (inaczej Kurzybrak) oraz przyczółek mostowy w Opaleniu. Natomiast plebiscyt na śląsku odbył się 20 marca 1921r. Poprzedzony był dwoma powstaniami, pierwsze zostało bardzo szybko stłumione, natomiast dzięki drugiemu, Polacy osiągnęli swój cel, została powołana polsko-niemiecka policja do pilnowania porządku i zakazano używania terroru. Jednak sam plebiscyt nie wypadł korzystnie dla strony polskiej, ponieważ uprawnieni do głosowania byli wszyscy, którzy urodzili się na śląsku, bez względu na miejsce zamieszkania. Tak więc z Niemiec przybyło głosować 180.000 emigrantów, a Polaków tylko 10.000. Głosowanie zakończyło się przytłaczającą klęską. Anglia wyszła z propozycją, żeby przyznać tylko kilka powiatów Polsce, co nie spodobało się Ślązakom. Odpowiedzią na niekorzystne dla Polski projekty podziału był strajk generalny na Śląsku, a następnie wybuch III powstania śląskiego w nocy z 2 na 3 maja 1921. Po krwawych walkach na linii Odry i o Górę świętej Anny, mimo przewagi regularnych wojsk niemieckich powstańcy zdołali utrzymać swe pozycje na przedpolu Śląskiego Okręgu Przemysłowego. Od 5 do 25 czerwca trwały rozmowy, które zdołały doprowadzić do zawieszenia broni 28 czerwca 1921. 12 października 1921 Liga Narodów odrzuciła wniosek angielsko-niemiecki pozostawienia Górnego Śląska przy Niemczech i poleciła dokonać podziału tego regionu. Decyzją Rady Ambasadorów przyznano Polsce 29% terytorium plebiscytowego, który obejmował powiaty: katowicki, lubliniecki, pszczyński, rybnicki, świętochłowicki, i tarnogórski. Na tym obszarze znajdowała się większa część przemysłu górnośląskiego, który miał ogromne znaczenie gospodarcze. 15 maja 1922 podpisano w Genewie polsko-niemieckie porozumienie regulujące podział Górnego Śląska. Natomiast śląsk cieszyński odgórnie przez Radę Ambasadorów podzielony został 28 lipca 1920 r. korzystnie dla Czechosłowacji (Czesi uzyskali polskie tereny, które przyznano pod ich zarząd po wojnie z 1919 roku, całą strefę zdemilitaryzowaną oraz część resztek polskiego terytorium pozostawionych Polsce po wojnie z 1919 roku z miastami Trzyniec, Karwina, Jabłonków oraz południowymi dzielnicami Cieszyna) oraz oddali Czechosłowacji większość spornych terenów Spisza i Orawy. Polski rząd uznał decyzję Rady Ambasadorów ze względu na pogarszającą się sytuację na froncie wojny polsko-bolszewickiej pod warunkiem przepuszczania przez Czechosłowację transportów z bronią dla Wojska Polskiego. Czechosłowacja mimo deklaracji Edvarda Beneša w Spa aż do bitwy warszawskiej żadnych transportów do Polski nie przepuściła. Jednak w 1938r. Polska siłą przejęła te tereny. Zajęte tereny Zaolzia i ziemi czadeckiej zostały włączone do powiatów frysztackiego i cieszyńskiego województwa śląskiego Tak ukształtowane zostały granice IIRP na zachodzie. Jeżeli chodzi o wschód, to nic nie zostało ustalone w Wersalu, więc sprawa była nie rozstrzygnięta. Piłsudski i Dmowski, mieli różne koncepcje na ten temat. Marszałek chciał odłączenia Białorusi, Ukrainy i Litwy od Rosji i utworzenia z nimi federacji z dominującą rolą Polski. CO utworzyłoby ochronę przed bolszewikami. Dmowski natomiast, był za wcieleniem do Polski tych terenów na których przeważała ludność polska. Od końca 1918 roku trwał spór polsko-ukraiński o Galicję Wschodnią zakończony sukcesem polskiej strony. Po wyparciu armii ukraińskiej za rzekę Zbrucz, podpisano w 1919r rozejm. W tym samym roku, w kwietniu w wyniku polskiej kontrofensywy przeciw bolszewikom, wojska Piłsudskiego wkroczyły do Wilna, gdzie Marszałek ogłosił, że ludność może sama się określić. Jednak w lipcu, na konferencji pokojowej w Paryżu, ustalono granicę polsko-litewską według linii Focha (Niemen – Grodno – Wilno – Dyneburg) wraz z Wilnem. 12 października 1920 r. delegacje polska i bolszewicka podpisały w Rydze umowy rozejmowe i podjęły rokowania pokojowe. 18 marca 1921 został ostatecznie podpisany traktat pokojowy między Polską, Rosyjską SRR i Ukraińską SRR. Granica Polski na wschodzie została ustalona na linii Zbrucza i Dźwiny obejmując po stronie polskiej ziemie na wschód od Bugu, należące przed 1914 r. do Rosji: zachodnią część Wołynia i Polesia z Brześciem, Pińskiem i Łuckiem, gubernie: grodzieńską oraz wileńską wraz z zachodnią częścią Mińszczyzny (Nieśwież). Rosja i Ukraina uznały polskie prawa do Galicji Wschodniej. W październiku 1920 roku Józef Piłsudski upozorował bunt gen. Lucjana Żeligowskiego. Zajmując Wilno i okolice, ogłaszając powstanie tzw. Litwy Środkowej. W wyniku postanowienia sejmu Litwy Środkowej, Wileńszczyzna z Wilnem zostały włączone do Polski w 1922 roku. Pełna granica Polski miała długość 5529 km. I tak właśnie wyglądała niedługo, bo tylko do 1939r. Kiedy to rozpoczęła się agresja III Rzeszy i ZSRR, które podzieliły między siebie tereny polskie w pakcie Ribbentro-Mołotow. Zakładającym, że Na obszarach należących do państwa polskiego strefy interesów Niemiec i ZSRR będą rozgraniczone wzdłuż linii rzek Narwi, Wisły i Sanu. Niemcy utworzyły na części polskiego terytorium Generalne Gubernatorstwo, które podzielono na cztery (później pięć) jednostki administracyjne (dystrykty, niem. Distrikt): krakowski, lubelski, radomski, warszawski i od 1sierpnia 1941 jeszcze galicyjski. Działania postanowione w pakcie Ribbentrop-Mołotow nazywa się IV rozbiorem Polski. Taki podział trwał aż do 1945r. czyli do zakończenia wojny, kiedy to na konferencji w Jałcie w lutym, postanowiono, że Polska utraci kresy wschodnie na rzecz ZSRR, które jednocześnie będzie miało swoją strefę wpływów w Polsce. Natomiast w teheranie ustalono nową granicę wschodnią Polski i ZSRR na tak zwanej linii Curzona. A granica z Niemcami nie została ustalona, dziś obowiązuje “Umowa o końcowej regulacji w sprawie Niemiec” (tzw. traktat 2+4) z 12 września 1990 roku oraz traktat polsko-niemiecki z 14 listopada 1990 roku o potwierdzeniu istniejącej granicy (Dz.U. 1992 nr 14 poz. 54). I od tamtego czasu Polska wygląda tak jak wygląda. Polska podzielona jest na 16 województw a długość granic Polski wynosi 3511 km, w tym 440 km przypada na granicę morską.