WSPÓŁDZIAŁANIE RESORTU SPRAW WEWNĘTRZNYCH Z SIŁAMI ZBROJNYMI RP W STANACH NADZWYCZAJNYCH

Spis treści Wstęp…………………………………………………………………2 Istota stanu klęski żywiołowej, stanu wyjątkowego i stanu wojennego……………………………………………………………………. Determinanty współdziałania……………………………………… Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu klęski żywiołowej……………………………… Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu wyjątkowego………………………………… Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu wojennego…………………………………… Zakończenie……………………………………………………….

Wstęp

Niemalże nie każde państwo na świecie narażone jest na niebezpieczeństwa wynikające z zaistnienia w określonym czasie na jego terytorium stanu odbiegającego od normy, co określane jest jako stan nadzwyczajny. Takie stany o charakterze wyjątkowym mogą dotyczyć zagrożenia bezpieczeństwa wewnętrznego, jak i zewnętrznego państwa. Zaistnienie stanu nadzwyczajnego, będącego zagrożeniem państwa zazwyczaj powoduje wprowadzenie na terenie określonego obszaru danego państwa, lub też całego jego terytorium nadzwyczajnych środków o charakterze szczególnym. Do takich środków stosowanych w RP w przypadkach zaistnienia przesłanek do wprowadzenia stanu nadzwyczajnego możemy zaliczyć między innymi szczególną koncentrację władzy urzędu Prezydenta, oraz rządu, ograniczenie praw, a także swobód i wolności obywatelskich. Istotnym zmianom podlegają także zasady funkcjonowania organów państwowych, a także zmienione zostają zasady stanowienia prawa. W takich sytuacja naturalnym jest więc, że zawieszeniu ulegają niektóre normy i zasady konstytucyjne. W ich miejsce wprowadzane są szczególne regulacje prawne ustawowo odnoszące się do określonego stanu nadzwyczajnego. Ustawa zasadnicza jaką jest Konstytucja RP w jej art.228 p.1 mówi „w sytuacjach szczególnych zagrożeń, jeżeli zwykłe środki konstytucyjne są niewystarczające, może zostać wprowadzony odpowiedni stan nadzwyczajny: stan wojenny, stan wyjątkowy lub stan klęski żywiołowej”. Niezależnie od tego w drodze zwykłych ustaw zabezpieczone są środki i przepisy jakie winny być w czasie nadzwyczajnym stosowane. Wspomnieć należy, iż to organ Rady ministrów prowadzi politykę tak wewnętrzną, jak i zagraniczną Rzeczpospolitej Polskiej. Zgodnie z zasadami konstytucyjnymi Rada Ministrów ma obowiązek zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, oraz bezpieczeństwa zewnętrznego. Dlatego też posiada szczególne kompetencje obejmujące możliwość wystąpienia z wnioskiem do Prezydenta RP o wprowadzenia, lub zniesienie stanu nadzwyczajnego jakim jest „stan wojenny”. Prerogatywy Rady Ministrów obejmują też możliwości wnioskowania do urzędu Prezydenta państwa o wprowadzenie na obszarze kraju stanu nadzwyczajnego jakim jest stan wyjątkowy. Niezależnie od podanych możliwości Rada Ministrów może z własnej inicjatywy, lub na wniosek określonego wojewody wprowadzić na określonym obszarze lub też na terenie kraju stan nadzwyczajny „stan klęski żywiołowej”. Wszystkie te działania obejmujące stany nadzwyczajne mają na celu zapewnienia bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego obywateli, oraz integralność terytorium kraju.

Rozdział I. Istota stanu klęski żywiołowej, stanu wyjątkowego i stanu wojennego. Jeden z rozdziałów Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oznaczony nr. XI rozróżnia trzy stany nadzwyczajne:

• stan wojenny,
• stan wyjątkowy,
• stan klęski żywiołowej. Każdy z tych stanów odpowiednio regulowany jest przepisem Konstytucji zawarty odpowiednio w artykułach; 229, 230, 231. Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego jest wynikiem zaistnienia na terenie kraju, lub na określonym obszarze państwa określonych warunków, które determinują uprawnione organa do podjęcia właściwej decyzji wprowadzającej jednego z wymienionych powyżej stanów nadzwyczajnych. Podstawą decyzji o wprowadzeniu stanu nadzwyczajnego może być tylko ustawa, w formie rozporządzenia, które oprócz tego, że jak każdy akt prawny tego rodzaju podlega ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw, to jeszcze podlega dodatkowemu podaniu do publicznej wiadomości w sposób łatwo docierający do wszystkich obywateli. Formy te mogą przybierać różnorodną postać. Konstytucja ich nie wymienia, są one zależne od miejscowych warunków i zwyczajów. Z pewnością najczęstsze zastosowanie znajdzie forma obwieszczeń i plakatów, komunikatów radiowych i telewizyjnych. Istotą pierwszego z omawianych stanów nadzwyczajnych „stan klęski żywiołowej” zgodnie z ustawowymi określeniami jest stanem rozumianym jako katastrofa, bądź awaria techniczna, których to skutki swoimi rozmiarami zagrażają zazwyczaj życiu lub zdrowiu znacznej liczby ludności na określonym obszarze państwa. Ich ograniczenie, czy też zniwelowanie mogą nastąpić jedynie przy użyciu określonych grup służb specjalistycznych, środków, czy też przy użyciu nadzwyczajnych środków technicznych. Taki stan katastrofy z przyczyn naturalnych, może być wynikiem działania sił naturalnych przyrody jak przykładowo wstrząsy sejsmiczne, intensywne opady atmosferyczne, długotrwała susza, wystąpienie katastrofalnych powodzi, osuwisk ziemi. Do czynników naturalnych zaliczamy także występowanie chorób wśród ludzi i zwierząt na skalę masową, mającą objawy epidemii. Jeżeli natomiast chodzi o awarie techniczne to rozumiemy, iż są to gwałtowne, nieprzewidziane uszkodzenie lub zniszczenie obiektu budowlanego, urządzenia technicznego lub systemu urządzeń technicznych powodujące przerwę w ich używaniu lub utratę ich właściwości. Katastrofą, lub awarią techniczną noszącymi znamiona stanu klęski żywiołowej jest także zdarzenie o charakterze terrorystycznym. Ustawa o stanie klęski żywiołowej daje kompetencje do kierowania w zakresie usuwania skutków tego stanu, czy też ograniczającą prawa człowieka, a także prawem możliwości nakładania innych, dodatkowych obowiązków urzędom: wójta, burmistrza, lub prezydenta miasta, w przypadku gdy taki stan został wprowadzony na terenie tej gminy; staroście, jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzony został na terenie więcej niż jedna gmina w obrębie tego samego powiatu; wojewodzie lub jego pełnomocnikowi, jeżeli stan klęski wprowadzony został na terenie więcej aniżeli jednego powiatu w obszarze wchodzącym w skład tego województwa; ministrów, właściwemu odpowiedzialnemu za sprawy administracyjne, lub wyznaczonemu przez Prezesa Rady Ministrów, jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzony został a terenie powyżej jednego województwa. Na zakończenie należy dodać, iż wszystkie akty prawne, decyzje podlegają nadzorowi i jako takie mogą zostać uchylone jako sprzeczne z ustawami według klucza, iż akty wójta i starosty podlegają nadzorowi przez wojewodę, zaś wojewody nadzorowi ze strony ministra. Kolejnym ze stanów nadzwyczajnych jest „stan wyjątkowy”, który zapisany jest w Konstytucji RP w jej art. 230. Z treści zapisu wynika, że „w razie zagrożenia konstytucyjnego ustroju państwa, bezpieczeństwa obywateli lub porządku publicznego, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić, na czas oznaczony, nie dłuższy niż 90 dni, stan wyjątkowy na części albo na całym terytorium państwa.

2. Przedłużenie stanu wyjątkowego może nastąpić tylko raz, za zgodą Sejmu i na czas nie dłuższy niż 60 dni.” Wprowadzenie stanu nadzwyczajnego jakim jest „stan wyjątkowy” spowodowane jest szczególnym zagrożeniem ustroju państwa określonego przez konstytucję, a głównie zagrożeniem bezpieczeństwa obywateli, czy też zagrożenie naruszenie porządku publicznego, które to może wynikać przykładowo przez działanie terrorystyczne. W tym przypadku Rada Ministrów może sformułować wniosek w formie uchwały i przesłać go do Prezydenta RP o wprowadzenie „stanu wyjątkowego” We wniosku powinien być zakreślony czas trwania takiego stanu, lecz nie dłużej niż 90 dni. Ustawa dopuszcza przedłużenie stanu wyjątkowego o kolejny okres, lecz także nie dłuższy aniżeli 60 dni. Jednymi ze skutków wprowadzenia stanu wyjątkowego jest możliwość ograniczenia wolności i praw człowieka. Jeżeli omawiamy stan wyjątkowy to należy zasygnalizować, że rozporządzenie Prezydenta RP o wprowadzeniu takiego stanu powinno zawierać poszczególne kategorie praw człowieka, jednostki, które w wyniku wprowadzenia stanu wyjątkowego mogą zostać ograniczone. W celu ostrożności w stosowaniu ograniczeniu swobód demokratycznych Ustawodawca zwraca uwagę i wręcz nakazuje, aby samo rozporządzenie o wprowadzeniu stanu wyjątkowego kierowało się zasadą proporcjonalności posługiwania się instrumentarium podczas stosowania ograniczeń praw człowieka i obywatela. W tej mierze kompetencje niezbędnie do wprowadzenia ograniczeń praw demokratycznych na obszarze stanu wyjątkowego przekazane zostały Radzie Ministrów, która określa w swojej uchwale zakres obszarowy, podmiotowy i przedmiotowy obowiązywania ograniczeń, będących skutkiem stanu wyjątkowego. Ostatnim stanem nadzwyczajnym, którego chcemy przybliżyć istotę jest „stan wojenny”, który zapisany jest w dziale XI Konstytucji RP w jej art. 229. Z treści tegoż artykułu wynika, iż „w razie zewnętrznego zagrożenia państwa, zbrojnej napaści na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej lub gdy z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji, Prezydent Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów może wprowadzić stan wojenny na części albo na całym terytorium państwa.” Stan wojenny w Polsce może być wprowadzony jedynie przez Prezydenta Rzeczypospolitej na wniosek Rady Ministrów. Stan taki wprowadza się w formie rozporządzenia. Stan wojenny może obejmować teren całego kraju, lub też określony obszar leżący w granicach państwa. Charakterystycznymi elementami tego stanu jest praktycznie przejęcie władzy w państwie przez wojsko. Prezydent od momentu podpisania rozporządzenia o wprowadzeniu stanu wojennego musi w czasie 48 godzin przedstawić je Sejmowi. Sejm ma obowiązek niezwłocznie rozpatrzyć rozporządzenie. Na mocy konstytucyjnych uprawnień Sejm może rozporządzenie uchylić bezwzględną większością głosów w obecności co najmniej połowy ustawowej liczby posłów. Jak wspomnieliśmy powyżej zgodnie z art.229 Konstytucji RP „stan wojenny” może być wprowadzony jedynie w trzech przypadkach: • zewnętrznego zagrożenia państwa; • zbrojnej napaści na terytorium RP; • jeżeli z umowy międzynarodowej wynika zobowiązanie do wspólnej obrony przeciwko agresji. Kolejny zapis Konstytucji RP, art.136 mówi, że jeżeli wystąpi „ bezpośrednie, zewnętrzne zagrożenie państwa” to wówczas Prezydent na wniosek Prezesa Rady Ministrów zarządza powszechną, lub częściową mobilizację i użycie Sił Zbrojnych w obronie kraju. Wprowadzenie stanu wojennego wymusza zmianę przepisów określających funkcjonowanie administracji, oraz sytuację prawną obywateli. Zakres tych przepisów uściślony został na mocy ustawy z dnia 29 sierpnia 2002r Przywoływana ustawa klarownie wskazuje tryb wprowadzania i znoszenia stanu wojennego, określa zasady działania organów władzy publicznej, oraz obszar ograniczeń wolności, praw człowieka i obywatela w warunkach stanu wojennego. Określone także w ustawie zostały kompetencje Dowódcy Sił Zbrojnych. Wprowadzenie na terytorium RP stanu nadzwyczajnego jakim jest stan wojenny nie daje prawa zawieszenia funkcjonowania parlamentu. Jedynym odstępstwem od tej zasady jest możliwość udzielenia Prezydentowi na wniosek Rady Ministrów prawa wydawania rozporządzeń z mocą ustawy w określonych granicach i w czasie gdy Sejm nie może zebrać się na posiedzeniu. Znamiennym jest fakt, iż funkcjonujący stan wojenny nie daje żadnych podstaw do zawieszania funkcjonowania trybunałów i sądów. Dopuszcza się jedynie w trybie „stanu wojny” sądów doraźnych co reguluje art. 175 ust.2 Konstytucji. Wspomnieć należy, iż w przypadku obowiązywania stanu wojennego na terenie RP wystąpi konieczność podjęcia działań obronnych państwa wówczas obroną kieruje Prezydent wespół z Radą Ministrów. Z tego tytułu Prezydent podejmuje decyzje i : • Postanawia na wniosek Rady Ministrów, o przejęciu organów władzy publicznej na określone stanowiska kierowania; • Postanawia na wniosek Rady Ministrów, o stanach gotowości bojowej Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej ( SZ RP ); • Określa na wniosek Rady Ministrów, zadania Sił Zbrojnych w czasie stanu wojennego; • Może mianować, na wniosek Prezesa Rady Ministrów, Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych; • Zatwierdza, na wniosek Naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, palby operacyjnego użycia Sił Zbrojnych; • Uznaje, na wniosek naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, określone obszary Rzeczpospolitej Polskiej za strefy bezpośrednich działań wojennych Kończąc należy dodać, że stan wojenny wprowadzany jest na czas nieokreślony, a zniesiony zostaje po ustaniu przyczyn i przywróceniu normalnego funkcjonowania państwa. Czynność tą reguluje przepis art. 8 ustawy o stanie wojennym. Z uwagi na obszerność materiału przedstawiliśmy jedynie w zarysie najważniejsze elementy stanu nadzwyczajnego jakim jest „stan wojenny”

Rozdział II. Determinanty współdziałania Siły Zbrojne Rzeczpospolitej polskiej na mocy przepisów Konstytucji RP swoje zadania zawierają w obszarze ochrony granic państwa, ich nienaruszalności, ochronie niepodległości państwa i niepodzielności jego terytorium.
Do najważniejszych zdań SZ RP należą więc: zapewnienie zdolności obronnych państwa, utrzymywanie w stałej gotowości do ewentualnego odparcia agresji na terytorium państwa. Po wejściu RP do NATO do obowiązków SZ RP należy stałe współdziałanie ze strukturami wojskowymi państw- członków NATO, z których niewątpliwie najważniejszym jest obowiązek współuczestnictwa w stabilizacji sytuacji międzynarodowej w ramach specjalnych operacji wojskowych.
Jednym z ważnych zadań SZRP jest współdziałanie z innymi organami państwowymi, celem którego jest zapewnienie bezpieczeństwa wewnętrznego RP. Przejawem tego jest udzielanie pomocy w niezbędnym zakresie i w oparciu o funkcjonujące w tym zakresie prawo, instytucjom, urzędom i organizacjom cywilnym w przypadkach występowania zagrożenia określonego elementu bezpieczeństwa narodowego. W przyjętym w roku 2007 Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP działania samodzielne lub wspólnie z innym agendami rządowymi na terenie kraju obejmują między innymi: stały monitoring przestrzeni powietrznej, lądowej i morskiej w obszarze terytorium RP, monitorowanie skażeń na terenie kraju, eliminowanie zagrożenia bezpieczeństwa poprzez usuwania materiałów wybuchowych i innych, mogących stanowić zagrożenie fizyczne, czy bakteriologiczne pochodzenia wojskowego. Ważnym elementem dla bezpieczeństwa narodowego jest uczestnictwo SZRP w krajowym systemie zarządzania kryzysowego, które włącza SZRP w działania w przypadkach wystąpienia stanów nadzwyczajnych jak: stan klęski żywiołowej, stanu wyjątkowego, a szczególnie w stanie wojennym, gdzie SZRP odgrywa kluczową rolę w państwie. Oczywiście działanie SZRP i współdziałania z innymi organami jak chociażby z uzbrojonymi formacjami Policji ściśle określa. ustawa Do najważniejszych determinantów współdziałania SZRP z resortem Spraw Wewnętrznych, głównie w czasie obowiązywania stanów nadzwyczajnych należą między innymi; • szczególna mobilność określonych oddziałów i pododdziałów SZRP; • podejmowane i wdrażane decyzje oparte na poleceniach w formie rozkazów; • posiadanie zintegrowanych systemów kierowania zasobami ludzkimi; • nowoczesne i kompatybilne środki łączności;; • nowoczesne środki transportowe;

Dlatego też SZRP dysponując dużymi zasobami ludzkimi, wyposażonymi w najnowocześniejsze środki bojowo-techniczne, oraz kierując się powyżej, częściowo wymienionymi determinantami są w stanie w sposób bardzo dobry wypełniać swoją rolę w zakresie współdziałania z innymi resortami, głównie zaś z MSWiA w przypadku zaistnienia jednego ze stanów nadzwyczajnych na terenie RP.

Rozdział III. Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu klęski żywiołowej.

Zgodnie z przepisami zwartymi w ustawie o powszechnym obowiązku obrony Rzeczypospolitej Polskiej, Siły Zbrojne mogą uczestniczyć w akcjach zwalczania skutków stanu nadzwyczajnego jakim niewątpliwie jest stan klęski żywiołowej. 
Użycie formacji wojskowych w czasie stanu klęski żywiołowej jest zasadne w chwili gdy instytucje cywilne powołane do walki z takimi klęskami nie dysponują wystarczającymi zasobami i środkami, lub gdy stan klęski żywiołowej przekracza dotychczasowe, znane przypadki jego występowania, co automatycznie przekłada się na niedostatek sił i środków do zwalczania skutków tego rodzaju stanu nadzwyczajnego. W tym przypadku Minister Obrony Narodowej w oparciu o wniosek wojewody danego obszaru, objętego stanem klęski żywiołowej, może określone oddziały wojskowe przekazać do dyspozycji wnioskodawcy. 

Jednocześnie ze skierowaniem pododdziałów i oddziałów SZRP obligowane są one do włączenia się w system zarządzania kryzysowego na danym obszarze. Wymieniając niektóre zadania wynikające z udziału SZRP w systemie zarządzania kryzysowego, wywołanym stanem nadzwyczajnym należy wspomnieć, iż do głównych ich zadań należą między innymi : • wykonywanie zadań związanych z akcjami poszukiwawczo-ratowniczymi, • ewakuacja zagrożonej ludności ni jej mienia; • przygotowanie miejsc pobytu dla ewakuowanej ludności; • fizyczna ochrona pozostawionego mienia przez osoby ewakuowane; • izolowanie obszarów dotkniętych klęską żywiołową; • wykonywanie prac specjalistycznych, nawet przy użyciu będącego w zasobach SZRP materiałów wybuchowych; Powyżej podałem jedynie przykłady wybranych zadań SZ RP, które wykonywane są w ramach współdziałania z innymi podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego RP w sytuacji stanu klęski żywiołowej. Oczywiście tych zadań jest bardzo dużo w tym, o których nie wspomniałem to także cały zestaw czynności wynikających z zabezpieczeń chemicznych i bakteriologicznych dotkniętego obszaru stanem klęski żywiołowej.
Jak wspomniałem wcześniej wszystkie, wykonywane zadania SZ RP we współudziale z podmiotami Bezpieczeństwa Wewnętrznego w ramach stanu nadzwyczajnego klęski żywiołowej oparte są na określonych przepisach. Dlatego też wszelkie zadania, czynności, lub inne polecenia kierowane od organów rządowych do przekazanych wojewodzie oddziałów i pododdziałów SZ RP mogą odbywać się jedynie za pośrednictwem dowódców tych formacji. Samo zaś dowodzenie takimi oddziałami opiera się na regulaminie wojskowym, zgodnie z przepisami. Przypomnieć także należy, iż zasady udziału SZ RP określa Rada Ministrów w drodze rozporządzenia ustalając rodzaje, zakres działań, sposoby dowodzenia, koordynacji, a także zabezpieczenie logistyczne. Kończąc należy dodać, iż sytuacja kryzysowa o jakiej piszę powyżej, w której biorą udział oddziały SZ RP jest tożsama ze stanem nadzwyczajnym jakim jest stan klęski żywiołowej. Dlatego też w pracy ująłem zadania dla SZ RP wynikające z ich udziału w sytuacjach kryzysowych. Udział SZ RP w tego rodzaju działaniach reguluje Rozporządzenie Rady Ministrów.

Rozdział IV. Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu wyjątkowego.

Zgodnie z ustawą o stanie wyjątkowym kiedy na terenie RP zaistnieje poważne, szczególne zagrożenie ustroju konstytucyjnego państwa, bezpieczeństwa obywateli, czy też porządku publicznego obejmujące także zagrożenie atakiem terrorystycznym, które to zagrożenia nie mogą być usunięte przy użyciu zwykłych, standardowych środków, Prezydent RP na wniosek Rady Ministrów wprowadza na terenie całego kraju, lub na obszarze zagrożonym wymienionymi czynnikami, stan wyjątkowy. Jeżeli do opanowania zagrożenia wynikającego ze stanu wyjątkowego siły policyjne okażą się niewystarczające, lub ich działania okazują się bezskuteczne w likwidacji zagrożenia wówczas zgodnie z ustawą, w której określono tego rodzaju sytuacje, do pomocy Policji skierowane mogą zostać pododdziały i oddziały SZ RP. Jednakowoż takie działanie naczelnych organów państwa, podejmujących decyzje o skierowaniu sił wojskowych do pomocy Policji muszą być starannie wyważone, zgodnie z obowiązującym prawem i procedurą w tym, zakresie. Aby jednak oddziały SZ RP mogły być użyte w przywracaniu ładu i porządku w ramach stanu wyjątkowego muszą zaistnieć ważne przesłanki, z których najważniejszą jest brak zdolności Policji do usunięcia zagrożenia , zakłóceń mogących prowadzić do realnego powstania : • powszechnego zagrożenia niebezpieczeństwa dla życia, zdrowia, lub wolności obywateli; • zagrożenie dla mienia znacznej wartości; • zagrożenie obiektów ważnych dla obronności państwa, siedzib naczelnych władz państwa, wymiaru sprawiedliwości, lub kultury narodowej, czy obiektów dyplomatycznych i konsularnych obcych państw. Skierowani do pomocy żołnierze współdziałają z funkcjonariuszami MSW na płaszczyźnie typowych czynności policyjnych jak chociażby legitymowanie, przeszukiwanie i zatrzymywanie osób, kontroli osobistej, użycia środków przymusu bezpośrednie, oraz broni palnej. Wszystkie warunki, oraz sposoby użycia oddziałów SZ RP w ramach stanu wyjątkowego określa rozporządzenie Rady Ministrów, które także koordynuje te działania, oraz określa tryb wymiany informacji i sposób logistycznego wspierania SZ RP. SZ RP mogą w ramach wspomnianej pomocy być użyte także do czynności ochronnych wymienionych powyżej obiektów, a także wspieranie działań policyjnych w przywracaniu bezpieczeństwa i porządku publicznego, w tym działań antyterrorystycznych. Minister Obrony Narodowej ma obowiązek niezwłocznego opracowania i przesłania informacji dotyczącej użycia oddziałów SZ RP dla Prezydenta RP, Prezesa Rady Ministrów, ministrowi Spraw Wewnętrznych, oraz właściwym wojewodom. W ramach współdziałania SZ RP, w przypadkach określonych ustawą o stanie wyjątkowym, Prezes Rady Ministrów na wniosek Spraw Wewnętrznych, w uzgodnieniu z ministrem Obrony Narodowej może zarządzić także skierowanie do pomocy Policji żołnierzy Żandarmerii Wojskowej. Zgodnie z przepisami żołnierzom tym w czasie działań przysługują uprawnienie identyczne jak funkcjonariuszom Policji.

Rozdział V. Zakres i treść współdziałania SZ z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu wojennego

Ogłoszenie stanu wojennego na terenie RP w sposób naturalny wymusza na naczelnych władzach państwa konieczność zmian ustawodawczych, zarządzeń wprowadzenia określonych procedur w tym, przejście na inny system kierowania państwem. Dlatego też Rada Ministrów w ramach swoich uprawnień między innymi wprowadza: 

• zarządza uruchomienie systemu kierowania obroną kraju; • zarządza przejście na wojenne, określone w odrębnych przepisach, zasady działania organów władzy publicznej; • określa na wniosek naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych, zasady działania organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych; • może zawiesić funkcjonowanie organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych; • może przekazać organom wojskowym określone kompetencje organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych. Ponieważ stan nadzwyczajny w postaci „stanu wojennego” nakłada szczególną rolę i odpowiedzialność na formacje SZ RP stąd też szczególne obowiązki i uprawnienia nakładane są na Ministra Obrony Narodowej. Minister Obrony Narodowej w stanie wojennym obligowany jest między innymi do: • sprawuje ogólny nadzór nad realizacją zadań obronnych wykonywanych prze organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego; • współdziała z właściwym ministrem do spraw wewnętrznych w zakresie świadczeń na rzecz Sił Zbrojnych i obrony państwa; • koordynuje zadania państwa-gospodarza wynikających z umów międzynarodowych. Stan wojenny powoduje, iż wszystkie systemy kierowania państwem nastawiane są na rzecz obrony kraju. Służby Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej praktycznie przejmują dowodzenie nie tylko armią, lecz także obejmują swoją kontrolą urzędy administracji państwowej. Dlatego też powołany na czas stanu wojennego Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych wyznacza organy wojskowe do realizacji zadań rządowych, lecz i także samorządowych w strefie bezpośrednich działań wojennych, oraz określa ich zadania i kompetencje. Stąd trudno jest przedstawić zakres współdziałania SZ RP z podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego w warunkach stanu wojennego bowiem stan ten jest stanem gotowości obronnej państwa. Dlatego też wszelkie instytucje i urzędy będące podmiotami bezpieczeństwa wewnętrznego podporządkowane zostają decyzjom wydawanym przez Naczelnego Dowódcę Sił Zbrojnych RP i ramach tych decyzji współdziałają z SZ RP.

Zakończenie W niniejszej pracy starałam się przedstawić w niezbędnym zakresie istotę stanów nadzwyczajnych jakimi są stany: klęski żywiołowej, stan wyjątkowy i stan wojenny. Każdy z wymieniony stanów charakteryzuje się pewnymi ograniczeniami z jednej strony swobód demokratycznym, praw i wolności obywateli, z drugiej strony każdy z tych, odmiennych postaci życia publicznego wymaga udziału w ich opanowaniu specjalnych rozporządzeń, które jednoznacznie regulują kwestie praw obywatelskich, jednocześnie udzielają szczególnych pełnomocnictw odpowiednim służbom publicznym i jednostkom zmilitaryzowanym jak Policja i Narodowe Siły Zbrojne RP. Każdy z wymienionych stanów w jakimś sensie stanowi poważne zagrożenie bezpieczeństwa wewnętrznego państwa, zaś stan wojenny zagrożenie zewnętrzne kraju. Dlatego też bardzo ważnym wydaje się rozumienia tej problematyki w kontekście współdziałania Sił Zbrojnych RP z podmiotami bezpieczeństwa narodowego podległymi właściwemu ministerstwu spraw wewnętrznych. Jeżeli chodzi o zakres współdziałania SZ RP w stanie klęski żywiołowej, czy stanu wyjątkowego, to obowiązujące zasady w ty względzie nie nastręczają problemów z ich interpretacją. Natomiast w przypadku stanu wojennego wszystkie struktury demokratycznego państwa prawa podporządkowane zostają służbom wojskowym, nad którymi Naczelny Dowódca. Przedmiotowa praca nawet jeżeli w minimalnym stopniu przybliży problematykę stanów nadzwyczajnych to niewątpliwie sprawi, że będziemy mogli w sposób bardziej profesjonalny, obserwując wydarzenia w kraju i za granicą zakwalifikować je do którejś z form stanu nadzwyczajnego, a jednocześnie będziemy mogli stosować porównania występujących zjawisk determinujących ich wprowadzenie.

Bibliografia:

1. Konstytucja RP
2. Stanisław Koziej „Kierowanie bezpieczeństwem narodowym”
3. Stanisław Sulowski, Michał Brzeziński Bezpieczeństwo wewnętrzne państwa-Wybrane zagadnienia
4. Ustawa o Policji 1997 r.
5. Ustawa o stanie wyjątkowym 2002 r.
6. Wojskowy Przegląd Prawniczy nr. 4 z 2003 r.