Jednym z najważniejszych czynników decydujących o istnieniu narodu jest świadomość narodowa, którą możemy zdefiniować jako poczucie przynależności do danego narodu oraz poczucie jedności, solidarności z tą wspólnotą. W wymiarze jednostkowym to poczucie przynależności z określonym narodem, z kolei w wymiarze zbiorowym jest to poczucie więzi kulturowo-etnicznej ze świadomością ciągłości historycznej. Dla rozwoju świadomości narodowej podstawowe znaczenie ma jedność pochodzenia, języka, kultury, tradycji politycznej i zamieszkiwanie na wspólnym obszarze geograficznym.