Zwyczaje i obrzędy towarzyszące ślubom ulegały zmianom na przestrzeni wieków – były i są różne w różnych kulturach. Przykładowo, wśród Słowian, jeszcze przed wpływami chrześcijaństwa, odpowiednikiem ślubu była swaćba. Natomiast patrząc okiem naukowca, z perpektywy antropologii kulturowej, ślub jest jednym z obrzędów przejścia. Ślub współcześnie

Współcześnie, w Polsce, ślub może mieć charakter:

cywilny – zwany również ślubem cywilnym, udzielany przez Urząd stanu cywilnego.
wyznaniowy – zwany również ślubem kościelnym, mający moc prawną lub też pozbawiony takiego następstwa. W przypadku spełnienia wymagań określonych prawem, ślub kościelny wywiera skutki w sferze prawa cywilnego (zob. ślub konkordatowy).

Ślub może być zawarty per procura, gdy uczestniczy w nim tylko jedna strona, zaś druga składa deklarację woli zawarcia związku małżeńskiego przez swego przedstawiciela.

Przyszli małżonkowie oraz świadkowie składają podpisy na dokumentach ślubnych. Przebieg ślubu

Ślub odbywa się przy osobistej obecności stron zawierających małżeństwo – określa się ich jako panna młoda i pan młody lub łącznie jako młoda para lub para młodych. Po ślubie są małżonkami – żoną i mężem.

Ślubu cywilnego udziela upoważniony urzędnik w Urzędzie Stanu Cywilnego[a].

Ślubu wyznaniowego udziela duchowny podczas uroczystości religijnej, np. podczas mszy.

W uzasadnionych przypadkach prawo do udzielania ślubów mają również inni urzędnicy: wójt, burmistrz, upoważniony pracownik urzędu konsularnego, a nawet, w niektórych państwach, kapitan statku.

W wyjątkowych przypadkach ślub może odbyć się pod nieobecność jednej ze stron, w imieniu której występuje wówczas pełnomocnik.

Ślub stanowi ważne wydarzenie w większości społeczeństw. W krajach europejskich panna młoda i pan młody są pytani przez osobę prowadzącą ceremonię, czy pragną zawrzeć małżeństwo – bez obopólnej zgody małżeństwo nie może być zawarte. Oboje muszą spełniać określone kryteria wiekowe, aby ich zgoda była w pełni świadoma. Publiczna forma ślubu pozwala każdemu członkowi społeczności na zgłoszenie sprzeciwu, jeżeli jego zdaniem istnieją okoliczności uniemożliwiające zawarcie małżeństwa.

Widocznym symbolem małżeństwa są dwie obrączki ślubne, wzajemnie zakładane na palec serdeczny prawej dłoni przez małżonków. W niektórych kulturach podobne znaczenie przypisywane jest specjalnemu strojowi lub określonym przedmiotom. Symbolicznym zakończeniem ślubu może być również wzajemny pocałunek pary młodej.

Należy jednak zauważyć, że zwyczaje towarzyszące zawieraniu małżeństwa zależą od kręgu kulturowego z jakiego wywodzą się przyszli małżonkowie[1].

Przykładowo, w Polsce ślub zazwyczaj połączony jest z weselem. Popularne są również takie zwyczaje jak np.:

lista podarunków ślubnych uzgodniona z udziałem młodej pary
sesja fotograficzna zaręczonej pary (przed ślubem) i następnie pary małżeńskiej (po ślubie)
strojenie samochodu wiozącego młodą parę kwiatami i balonikami
ślubna strona internetowa ze zdjęciami i filmami przedstawiającymi młodą parę