Powstawanie Wspólnoty Europejskiej w sensie instytucjonalnym rozpoczyna się w dniu 9 maja1950 roku, kiedy minister spraw zagranicznych Francji Robert Schuman wraz z Jeanem Monnetem ogłosili plan francusko-niemieckiej współpracy w ograniczonym, lecz strategicznym sektorze węgla i stali. Wzięcie pod międzynarodową kontrolę i zarząd tego sektora gospodarki w obu krajach, pozwoliło uniknąć błędów popełnionych po I wojnie światowej, kiedy to Niemcy czuły się upokorzone okupacją ich kluczowych pod względem gospodarczym terenów.   Planem Schumana zainteresowały się inne kraje. Przyczynił się on do powstania pierwszej organizacji o charakterze integracyjnym – Europejskiej Wspólnoty Wegla i Stali (EWWiS). Traktat o jej ustanowieniu podpisało, 18 kwietnia 1951 roku, w Paryżu, sześć państw: Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg, RFN i Włochy.   Celem organizacji było stworzenie wspólnego rynku na surowce i produkty przemysłu węglowego i stalowego. Głównymi instytucjami tej organizacji były: Wysoka Władza (organ wykonawczy),Specjalna Rada Ministrów, Wspólne Zgromadzenie (delegaci parlamentów narodowych) i Trybunał Sprawiedliwości. Powołując EWWiS położono fundamenty ekonomiczne pod jednoczenie się Europy.

Strukturę Unii można przedstawić w postaci greckiej świątyni, której dach podtrzymywany jest przez trzy filary, zaś podstawę stanowią normy prawne i określone procesy decyzyjne. Pierwszy filar Unii Europejskiej ma charakter gospodarczy. Tworzą go trzy pierwotne struktury organizacyjne - Wspólnota Europejska, EWWIS oraz Euroatom. Zajmuje się on wszystkimi obszarami, które były domeną wymienionych organizacji, czyli: unią celną i rynkiem wewnętrznym polityką strukturalną unią gospodarczą i walutową ochroną środowiska naturalnego szkolnictwem i kulturą, w tym wspieraniem rozwoju naukowego i technologicznego polityką socjalną i społeczną ochrona zdrowia Drugi filar obejmuje wspólną politykę zagraniczną i bezpieczeństwo. Do głównych jego zadań należy: zachowanie i umacnianie pokoju oraz bezpieczeństwa międzynarodowego ochrona praw człowieka i podstawowych wolności rozwijanie i umacnianie demokracji oraz rządów prawa pomoc krajom rozwijającym się ochrona podstawowych interesów, niezależności i integralności Unii Europejskiej Trzeci filar zajmuje się współpracą policyjną i sądową. Cele tego filaru to: zapewnienie obywatelom Unii ochrony w zakresie wolności, bezpieczeństwa, w tym ochrona granic zewnętrznych zapobieganie przejawom rasizmu i walka z tym zjawiskiem zapobieganie przestępczości zorganizowanej lub innej i walka z tym zjawiskiem, zwłaszcza z terroryzmem, handlem ludźmi, przestępstwami przeciwko dzieciom, handlem narkotykami, handlem bronią, korupcją i nadużyciami. Służyć temu ma współpraca policji krajów UE (Europol - Europejski Urząd Policyjny)