Temat: Wyszukiwanie przepisów prawa w wydawnictwach drukowanych oraz elektroniczna forma przypisywania prawa .

Swój referat chciałabym rozpocząć od wyjaśnienia kluczowego pojęcia mam tutaj na myśli oczywiście przepis prawa. Jak podają fachowe źródła związane z prawoznawstwem przepis prawa to nic innego jak wypowiedź w akcie normatywnym (termin akt normatywny- sjest to dokument zawierający normy, które nie są pisane tekstem ciągłym, lecz podzielone na odcinki) w treści aktu normatywnego zawarta jest norma prawna ( termin norma prawna- norma oznacza wypowiedź skierowaną do danej osoby lub grupy osób, zawierająca nakaz, zakaz lub dozwolenie określonego zachowania się. Normy prawne istnieją obok innych norm, z których można wyróżnić obyczaje, normy moralne oraz religijne. Normę prawną charakteryzuje m.in. to, że odnosi się tylko do czynów a nie do myśli. Normy prawne zawarte są w przepisach prawa zawartych w aktach normatywnych (Ryc. 1). Norma prawna skierowana jest do adresata, który zobligowany jest do określanego w normie zachowania się). Jest ona zarazem najmniejszą jednostką systematyzującą w akcie normatywnym. Przepisy prawa dzielimy na ogólne ( z łac. leges generale) oraz szczególne ( z łac. leges speciales). Przepisy ogólne regulują szeroki zakres spraw, szeroki katalog adresatów a ich dyspozycja zawiera ogólne reguły zachowania. Natomiast przepisy szczególne opisują wyjątki od przepisów ogólnych. Np.:

Przepisem szczególnym w stosunku do Kodeksu pracy jest ustawa o zakładach opieki zdrowotnej, która przewiduje stosowanie do pracowników obsługujących aparat rentgenowski 5 godzinnej normy dobowej czasu pracy. Konsekwencją szczególnego charakteru tego przepisu jest to, że w stosunku do tych pracowników stosujemy 5 godzinną normę dobową czasu pracy a nie 8 godzinną, która wynika z przepisu ogólnego zwartego w art.129 par. 1 K.p. (tak masz to przeczytać artykule sto dwudziestym dziewiątym paragrafie pierwszym w Kodeksie pracy).

Ważny jest fakt, że przepis szczególny ma pierwszeństwo przed przepisem ogólnym. Wcześniej wspominałam, że w przepisach prawnych zawarte są normy prawne. Nie ma jednak reguły, która mówi, że w jednym przepisanie musi być zawarta jedna norma. Możliwa jest sytuacja, w której w jednym przepisie pojawi się kilka norm. Jedną normę prawną odnaleźć możemy także w wielu przepisach prawa. Wydobywanie normy z przepisu prawa odbywa się w trakcie dokonywania etapu zwanego wykładnia prawa, jest to po prostu proces stosowania prawa. Na ogół wykładnia prawa uważana jest za proces konieczny i nieodzowny ( nie można go pominąć). Istnieją natomiast przypadki, kiedy nie stosuje się wykładni prawa, zachodzą one najczęściej wtedy, kiedy przepis prawa jest na tyle klarowny (jasny), że nie trzeba go wyjaśniać. Przejdźmy teraz do struktury i rodzajów przepisów prawa. Jeśli chodzi o strukturę przepisu prawa to jego główną jednostką redakcyjną jest artykuł, który z kolei dzielić się może na paragrafy, ustępy, punkty oraz zdania. Artykuł powinien być jednostką jednozdaniową. Oznacz się go skrótem „art.” i dodaje cyfrę arabską, zachowując w tekście ustawy ciągłość numeryczną np.: Art. 89. Artykuły często dzielą się na ustępy, które oznacza się cyfrą arabską. Dzieje się tak wówczas, gdy poszczególne zdania wyrażają odrębne myśli, ale nie są na tyle istotne by zapisać je jako odrębny artykuł. np.: Art. 89. 1. (jedynka jest tu ustępem). Tak jak artykuł jest podstawową jednostką redakcyjną aktów prawnych, tak paragraf jest podstawową jednostką redakcyjną aktów wykonawczych, (czyli rozporządzeń) oznaczana w tekście symbolem § ( dwa złączone S) np.: ( Art.89. § 1). Paragrafy mogą dzielić się na ustępy, a te na punkty i na litery np.: Art. 89. paragraf 1. 1. ( jedynka to ustęp) 2) ( dwa z nawiasem to punkt) a) ( a z nawiasem to litera) = Art. 89. paragraf 1. 1. 2) a) czyli ( artykuł osiemdziesiąty dziewiąty paragraf 1 ustęp pierwszy punkt 2 litera a ). Teraz przejdźmy do rodzajów przypisów prawa. Można wyróżnić kilka rodzajów: przepisy odsyłające- rodzaj przepisów odsyłających, same nie ustanawiają żadnej reguły zachowania, lecz wskazują na organ państwa, który reguły takie ma dopiero wprowadzić. Kolejnym rodzajem są przepisy przejściowe- określają, jakie normy prawne znajdują zastosowanie do faktów powstałych w czasie, gdy nastąpiła zmiana prawa oraz te, które regulują sytuacje oceniane jako krótkotrwałe, przepisy uchylające- znoszące aktualnie obowiązujące przepisy aktu normatywnego i określające wejście w życie nowych przepisów np.: 1) (uchylony) ( tak wygląda zapis przepisu, 1) czyli punkt w nawiasie uchylony oznacza, że dany art. Został anulowany), przepisy wprowadzające- zawierają postanowienia, co do terminu i trybu wejścia w życie nowo ustanowionego aktu normatywnego. Zbiorczą nazwą dla przepisów wprowadzających i uchylających, zwykle umieszczona są na końcu aktu normatywnego. Zastanówmy się teraz gdzie wyszukiwać odpowiednie przepisy prawa. Zdarzają się sytuacje, w których każdy z nas potrzebuje zajrzeć do ustawy lub rozporządzenia. Z uwagi na częste zmiany stanu prawnego, należy szczególną uwagę zwracać, na to, aby tekst, z którego korzystamy był aktualny tj. uwzględniał wszystkie obowiązujące zmiany. Oficjalnym publikatorem jest Dziennik Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej (skrót Dz. U.), w którym obowiązkowo publikowane są najistotniejsze z punktu widzenia obywateli akty prawne powszechnie obowiązujące. Wydawanie Dziennika Ustaw jest wyłączną kompetencją Prezesa Rady Ministrów (premiera), który zajmuje się tym przy pomocy redakcji znajdującej się w Rządowym Centrum Legislacji. Innym publikatorem, z którego możemy zaczerpnąć informacji o aktach prawa miejscowego jest Dziennik urzędowy, czyli specjalny rodzaj publikacji wydawanej przez odpowiedni organ władzy państwowej lub samorządowej, służący do urzędowego ogłaszania aktów normatywnych i innych aktów prawnych, które w myśl ustawy muszą być ogłaszane w taki sposób. Jest to oficjalne źródło poznania prawa. Ważną funkcję pełni także Dziennik Urzędowy Rzeczypospolitej Polskiej “Monitor Polski” (w praktyce najczęściej używa się nazwy Monitor Polski, oficjalny skrót to M. P.) jest to dziennik urzędowy wydawany przez Prezesa Rady Ministrów, służący do urzędowego ogłaszania aktów prawnych wewnętrznie obowiązujących wydawanych przez naczelne organy władzy państwowej. Kolejnym źródłem informacji są także, Zbiory orzeczeń sądów i trybunałów polskich są to różnego rodzaju orzecznictwa, czyli ogół decyzji jednego bądź wielu sądów i innych organów państwa. Są to niewielkie, kilkuzdaniowe wyimki z uzasadnienia decyzji sądowej lub administracyjnej zawierające podstawy do skonstruowania normy ogólnej i abstrakcyjnej przydatnej w rozstrzyganiu zbliżonych przypadków. W Polsce z racji na system prawa stanowionego orzecznictwo nie stanowi źródła powszechnie obowiązującego prawa. Tezy rozstrzygnięć sądów wyższych są natomiast chętnie powielane przez sądy niższego szczebla. Ponadto, przepisy porządkowe ogłasza się w sposób zwyczajowo przyjęty na danym terenie oraz w środkach masowego przekazu. Dzienniki urzędowe oraz zbiory prawa miejscowego udostępniane są nieodpłatnie poprzez środki komunikacji elektronicznej. Podręczną, łatwo dostępną wyszukiwarką aktów prawnych jest Internetowy System Aktów Prawnych ( ISAP). Należy jednak pamiętać, że nie jest to źródło oficjalne, jest to, zatem źródło informacyjne i pomocnicze. W sieci internetowej odleźć można także elektroniczne wersje zarówno Dziennika Ustaw: http://dokumenty.rcl.gov.pl/DziennikUstaw, jak również Monitora Polskiego: http://dokumenty.rcl.gov.pl/MonitorPolski. Z uwagi na członkostwo Polski w Unii Europejskiej warto wskazać, że wiążące nas przepisy, w szczególności rozporządzenia unijne, publikowane są w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej, który udostępniany jest w języku polskim nieodpłatnie przez terenowe organy administracji rządowej. Wersja elektroniczna aktów unijnych, także w języku polskim, dostępna jest na stronie Portalu Unii Europejskiej www.europa.eu. Wśród ważniejszych aktów prawa unijnego wyróżnić należy, akty prawa pierwotnego i wtórnego. Aktami prawa pierwotnego są traktaty założycielskie np.: Traktat o utworzeniu Europejskiej Wspólnoty Atomowej, oraz traktaty, które je nowelizują np.: Traktat o Unii Europejskiej- z Maastricht, Traktat Nicejski. Natomiast aktami prawa wtórnego są np.: dyrektywy, rozporządzenia, decyzje, opinie, zalecenia, białe księgi (zawierają propozycje konkretnych działań w jakimś zakresie i wydawane są przez Komisję. Kiedy Biała Księga zostaje przyjęta przez Radę staje się programem działań.),Zielone Księgi (są dokumentami Komisji wydawanymi celem rozpoczęcia dyskusji na temat danego zagadnienia, stąd też nie zawierają one propozycji żadnych konkretnych rozwiązań legislacyjnych. Bywa, że efektem wydania Zielonej Księgi jest wydanie Białej Księgi.), programy, uchwały, raporty. Powyżej wymienione dokumenty odnaleźć można w, oficjalna elektroniczna baza danych aktów prawnych Unii Europejskiej, o nazwie CELEX zawierającej cały dorobek prawny oraz dokumenty pracy poszczególnych organów UE. Przepis prawny odgrywa znaczącą rolę w procesie tworzenia oraz stosowania prawa. Stanowi swoistego rodzaju budulec norm prawnych, wyrażony za pomocą specyficznego języka, jakim jest język prawny. Niezmiernie istotne jest zatem, aby w procesie tworzenia przepisów prawnych odpowiednio zawrzeć wszelkie informacje niezbędne do odtworzenia norm prawnych. W tym celu używa się odpowiednich technik legislacyjnych, które pozwalają na jak największy usystematyzowanie danego zagadnienia prawnego, a także pozwalają na szybsze i sprawniejsze przemieszczanie się po przepisach prawnych.