Metody twórczego myślenia

Oczywiście „burza mózgów” jako metoda typowa heurystyczna, oparta w swych fundamentach na psychologicznym prawie swobodnych skojarzeń, nie powinna być podawana przyszłym użytkownikom w „opakowaniu” składającym się z dziesiątek szczegółowych reguł i instrukcji . Strategie myślenia innowacyjnego Bez względu od użytej metody twórczego myślenia, czy grupy metod, ważne jest w myśleniu innowacyjnym używanie poniższych strategii myślenia:  Podważanie- prawa, zasady, hipotezy są podważane celowymi argumentami, a konieczność odpowiedzi sprzyja znalezieniu rozwiązania.  Negowanie- każdy argument jest przeciwstawiony kontrargumentowi, zaś konieczność obrony właściwymi argumentami sprzyja znalezieniu rozwiązania.

Oczywiście „burza mózgów” jako metoda typowa heurystyczna, oparta w swych fundamentach na psychologicznym prawie swobodnych skojarzeń, nie powinna być podawana przyszłym użytkownikom w „opakowaniu” składającym się z dziesiątek szczegółowych reguł i instrukcji . Strategie myślenia innowacyjnego Bez względu od użytej metody twórczego myślenia, czy grupy metod, ważne jest w myśleniu innowacyjnym używanie poniższych strategii myślenia:  Podważanie- prawa, zasady, hipotezy są podważane celowymi argumentami, a konieczność odpowiedzi sprzyja znalezieniu rozwiązania.  Negowanie- każdy argument jest przeciwstawiony kontrargumentowi, zaś konieczność obrony właściwymi argumentami sprzyja znalezieniu rozwiązania.  Zniekształcanie- przez celowe karykaturalne zniekształcenia typu: zwiększyć, zmniejszyć, rozciągnąć, obrócić, przekształcić, wyłożyć itd. Dochodzimy do nowych idei i rozwiązań.  Niekompetencja- brak rozeznania w temacie i brak odwaga osobista sprzyja swobodzie myślenia prowadząc do całkiem nowych rozwiązań.  Asocjacje- swobodne skojarzenia w naszej własnej bazie wiedzy i wiedzy innych mogą wnieść istotny wkład do rozwiązania problemu . Burza mózgów Została utworzona na podłożu swobodnych asocjacji przez Osborn’a w latach 50. Przebieg posiedzenia wg tej techniki wygląda następująco: Grupa składa się od 5 do 10 osób, o opisanych już cechach charakteru, niekoniecznie niespecjalistów z danej dyscypliny i w miarę szansy na tym samym poziomie hierarchii służbowej. Grupa zbiera się w pomieszczeniu, w którym nie ma zakłóceń, gdzie znajduje się tylko określone przedmioty takie jak: tablica, stół, krzesła ewentualnie rzutnik. Uczestnicy zajmują miejsca losowo. Czas trwania takiego spotkania wynosi do 45 minut. Szef grupy pełni czystą funkcję moderatora tzn. polega to na tym, że daje wprowadzenie do problemu, poczym udziela głosu, nadzoruje posiedzenie, doprowadza do oceny rozwiązania i jego końcowego sformułowania. Po wprowadzeniu każdy uczestnik ma prawo do mówienia swoich propozycji, które zostają przejęte przez kolejnych uczestników i zostają poddane swobodnemu przekształcaniu, rozwinięciu oraz zostaną twórczo ocenione, aż do ostatecznego sformułowania i oceny przydatności rozwiązania. Nie dopuszcza się żadnych pytań czy też wystąpień deprymujących, zdań które zbijają z tropu w stylu " to już było, nie o to chodzi, to za drogie, to nierozsądne, ty się na tym nie znasz, itp.". Nie ma tu prawa własności do pomysłów lub idei, każdy bierze fragment idei, który jest dla niego atrakcyjny i potrafi go dalej twórczo rozwinąć na swój własny sposób. Wydajność tej metody sięga od 3 do 6% walorowych rozwiązań ze wszystkich rozważonych pomysłów. Możliwe są warianty z większą grupą, wariant dydaktyczny w klasie, wariant progresywny i wariant destruktywno – konstruktywny. Istotnie różna odmiana tej metody to brain writing. Po przedstawieniu problemu każdy z uczestników przedstawia w formie pisemnej 3 rozwiązania i prezentuje je następnym uczestnikom do dalszego rozwinięcia. Jeśli mamy 5 uczestników to posiedzenie trwa tak długo, aż każde 3 propozycje dotrą do pozostałych 5 uczestników. Skuteczność tej metody wynosi 15%, czyli w znacznym stopniu więcej niż zwykła burza mózgów. Metoda Gordona - polega ona na tym, że nie mówi się dokładnie uczestnikom dyskusji, o jaki problem chodzi, lecz precyzuje się problem bardziej ogólny. „Swobodną dyskusją” kieruje osoba, która wie, o co chodzi i stopniowo zmniejsza zakres dyskusji, a pod koniec wyjawia problem uczestnikom . Metoda Philips 66 Buzz Session - polega na podziale uczestników na parę grup 5 – 6 osobowych, które przez 10 – 15 min oddzielnie „swobodnie dyskutują” nad określonym problemem, a później przewodniczący podgrup zbierają się i omawiają wspólne wnioski . Nazwa tej metody pochodzi od jej twórcy L.D. Philipsa. Organizował on dyskusje w grupie, którą podzielił na 6 – osobowe zespoły. Każdy zespół swobodnie dyskutował przez sześć minut, stąd nazwa metody – 66 . FAZY PROCESU TWÓRCZEGO MYŚLENIA:  przygotowanie selektywnie wybranej informacji – baza danych i baza wiedzy,  inkubacja rozwiązania problemu, świadoma lub nieświadoma, często bolesna i długa,  iluminacja i znalezienie rozwiązania problemu (tzw. przeżycie -AHA!),  weryfikacja i sprawdzenie istotności rozwiązania. Warto również wiedzieć, że twórczemu myśleniu sprzyja jedynie umiarkowany stres, problemowo zorientowany (nie inny). Największą efektywność myślenia przypada w czasie trzech kwadransów. Syntetyka Jest zbudowana na bazie brainstroming w połączeniu z myśleniem asocjacyjnym i analogowym. W takim myśleniu wyróżniamy dwie podstawowe czynności:  Nieznane i dalekie zapoznać i przybliżyć przez analizę, analogię i uogólnienie.  Poznane już nieznanym i dalekim uczynić, przez spojrzenie z innego punktu widzenia. Skład grupy syntetycznej możemy podzielić na dziewięć kroków:

  1. Przedstawienie potrzeby i problemu.
  2. Zbliżenie się do problemu.
  3. Problem jest zrozumiany oraz rozwiązywany podobnie jak w burzy mózgów czyli spontanicznie przejmowany przez uczestników grupy, a kierownik grupy go podsumowuje. Wykształtowane idee są wkładem do późniejszego tworzenia analogów z jednej strony i dla zmniejszenia fiksacji uczestników grupy na starych rozwiązaniach z drugiej strony.
  4. Przeformułowanie problemu od nowa jak niżej.
  5. Odsunięcie już przedstawionego problemu, tworzenie analogii z innej dziedziny aktywności. Powstają pytania, które pozornie nie mają nic wspólnego z właściwym problemem, lecz doprowadzają one do innego oświecenia właściwego rozwiązania i jego znalezienia. Proponuje się trzy kroki w oddalaniu problemu; pierwszy krok analogii bezpośrednich, drugi analogie osobiste i trzeci analogie symboliczne. Całość może prowadzić do paradoksów pokazujących rzeczywisty problem np (miękkie ciśnienie, łagodne ciśnienie). 6.Analiza uzyskanych analogii pod względem sposobu działania, własności i efektów.
  6. Porównanie analogii z problemem rzeczywistym.
  7. Odprowadzenie wygenerowanych rozwiązań i połączenie ich z rzeczywistym problemem i jego wzbogacenie.
  8. Rozwój ewentualnych rozwiązań i ocena ich realizowalności. Procedura ta jest długa i różnorodna, lecz efektywność sięga 30 %. Możliwe warianty metody to: wizualizacja obiektów, gorące słowa i wymuszone relacje ze specjalnymi obiektami na miejscu pracy. Z innych metod warto tu wymienić Delphi, gdzie zadaje się pytania wybranym ekspertom, na ogół zdalnie i niezależnie, zmierzając do prześledzenia wszystkich możliwych punktów w przestrzeni rozwiązań. Morfologia funkcjonalna Morfologia lub też macierz idei polega na pierwotnym podziale funkcji systemu na funkcje cząstkowe, do których stosujemy podejście innowacyjne, a następnie dokonujemy syntezy i kombinacji rozwiązań. Istotne są tu cztery poniższe kroki:
  9. Pożądaną całościową funkcję systemu należy rozłożyć na funkcje cząstkowe.
  10. Dla każdej funkcji cząstkowej znajdujemy szereg rozwiązań niezależnych od siebie.
  11. Dokonujemy zmiany funkcji i rozwiązań co przynosi często zaskakujące rezultaty.
  12. Ocena powstałych rozwiązań całościowych pod względem wykonalności i akceptowalności przez klienta .

Bibliografia:

 Witold Kieżun „Sprawne zarządzanie organizacją”, wyd. Szkoła Główna Handlowa, Warszawa 1997  Zbigniew Martyniak, „Organizacja i zarządzanie – 15 efektywnych metod” Kraków – Kluczbork 1997  http://www.google.pl/url?sa=t&rct=j&q=metody%20tw%C3%B3rczego%20my%C5%9Blenia&source=web&cd=2&sqi=2&ved=0CCgQFjAB&url=http%3A%2F%2Fneur.am.put.poznan.pl%2Fmt%2F9.3.pdf&ei=_KDKTvDsEKnh0QHMva0H&usg=AFQjCNGY8NhX7cc0jS3DhdB2nY0jNroCcQ&cad=rja