Dnia 14.12.2011 roku grupa i miała kontynuację zajęć z tematu : „Współczesne rozumienie strategii”. Omawiane były zagadnienia takie jak: strategia pośrednia , strategia jako sposób realizacji działania złożonego w sferze bezpieczeństwa, wielka strategia ,a także pojawiła się wzmianka na temat USA. Najpierw zacznę od Wielkiej strategii. Wielka strategia jest pojęciem anglosaskim, spopularyzowanym w latach pięćdziesiątych. W swym głównym dziele Strategy, Liddell Hart definiuje je w bardzo prosty sposób jako „politykę wojenną”; ma ona na celu „koordynowanie i kierowanie wszystkimi zasobami narodu lub koalicji, aby osiągnąć polityczny cel wojny”.Ta wielka strategia pokrewna jest polityce do tego stopnia, że Liddell Hart przyznaje, iż „jeśli wielka strategia dominuje nad strategią, jej zasady bardzo często przeciwstawiają się tym, które przeważają w dziedzinie tej drugiej”. Najważniejszą ilustracją jest to, „że istotnym jest, by prowadzić wojnę nigdy nie zapominając, jaki pokój chcecie osiągnąć”.Jest to proste przeformułowanie Clausewitzowskiego aksjomatu o wojnie jako kontynuacji polityki innymi środkami, chociaż teoretyczna korzyść z zastąpienia polityki nowym pojęciem wielkiej strategii nie wydaje się wyraźna. W połowie lat dwudziestych Brytyjczyk Liddell Hart zaczyna mówić o wielkiej strategii, której funkcją jest „ocena i rozwinięcie zasobów ekonomicznych i demograficznych narodu potrzebnych do wsparcia jego sił zbrojnych” i której horyzont rozciąga się „poza wojnę w kierunku następującego po niej pokoju”. W 1929 roku Ernst Wageman, dyrektor Biura Statystycznego Rzeszy stworzył dzieło, które poświęcił temu, co nazywa strategią ekonomiczną. W 1937 roku admirał Castex proponuje koncepcję strategii ogólnej, aby wskazać „sztukę prowadzenia całości sił i środków walki narodu w czasie wojny i w czasie pokoju”; ta ogólna strategia „koordynuje i dyscyplinuje strategie szczegółowe dotyczące różnych aspektów walki: politycznego, lądowego, morskiego, powietrznego, ekonomicznego, kolonialnego, moralnego…”. Rozszerza on tę ideę w przeglądzie trzeciego tomu Teorii strategicznych przygotowanym w 1939 roku, ale niewydanym, w którym utrzymuje, „że istnieją inne strategie niż tylko strategia wojskowa … szczególnie strategia polityczna”.W latach pięćdziesiątych Francuzi woleli pojęcie strategii ogólnej zdefiniowanej w Instrukcji o użyciu sił zbrojnych z 1959 roku (zastąpionej w 1984 roku Instrukcją ogólną o użyciu sił zbrojnych) jako „sztuka łączenia całości środków, jakimi dysponuje władza polityczna, aby osiągnąć cele przez nią określone„.Idea strategii globalnej, totalnej lub integralnej lepiej oddaje to połączenie różnego rodzaju sił.Odrzucenie wielkiej strategii przez rosje Rosjanie nie mieli poznać tego jałowego sporu. Ich terminologia, bardzo precyzyjna i ustrukturowana, nadal rozróżniała politykę wojskową i strategię wojskową. Pierwsza odpowiada „przygotowaniu i użyciu środków siły zbrojnej, aby osiągnąć cele polityczne”; druga jest „częścią składową i wyższą dziedziną sztuki wojskowej łączącej teorię i praktykę przygotowania sił zbrojnych oraz kraju do wojny, planowania i prowadzenia operacji strategicznych i wojny w ogóle”. Te dwa pojęcia odsyłają do wymiaru czysto wojskowego, rozpatrywanego w przypadku pierwszego z nich pod względem jego celów, w przypadku drugiego – pod względem jego użycia. Odrzucanie wielkiej strategii świadczyło o odmowie Partii komunistycznej dla podporządkowania celów politycznych środkom, które byłoby jednoznaczne z dzieleniem swej władzy absolutnej ze specjalistami.
Kolejne zagadnienie z Ćwiczeń to strategia pośrednia. Inaczej Strategia Działań PośrednichRozwijana przez znanego teoretyka sztuki wojennej B. H. Liddell Harta.Porównywana do judo, wiele wspólnych cech, wiele podobieństw.Głównym celem jest wytrącenie przeciwnika z równowagi strategicznej.Sun-Tzu w „Sztuce Wojny” napisał, że: największym osiągnięciem jest pokonanie wroga bez walki, a sprawą najwyższej wagi jest rozbicie strategii wroga.Strategię Pośrednią należy traktować jako komplementarną do strategii odstraszania. Myślą przewodnią działań pośrednich jest nie tyle fizyczne rozbicie przeciwnika, co załamanie jego woli (agresji bądź oporu). Istota strategii działań pośrednich tkwi w przeświadczeniu , że obok walki, obok bezpośrednich starć zbrojnych, strony walczące rozporządzają całą gamą innych środków, a zwycięstwo osiąga się prędzej w wyniku osłabienia ducha i zdemoralizowania dowództwa przeciwnika niż w skutek zniszczenia jego ludzkiej siły. Jedna z zasad taoizmu mówi, że “wszelka siła jest krótkotrwała i nieuchronnie ulega rozkładowi”. Oznacza to, iż atak czy też działanie są efektywne tylko na krótki dystans. Dlatego też opracowano metodę “działań pośrednich”. Przykładem może być kampania wojenna Sun Bina (370-301 r. p.n.e.).Dzięki stworzeniu pozorów umożliwił zajęcie przez dowodzone przez siebie wojska najdogodniejszych pozycji i przygotowanie się do walki, przeciwnik natomiast musiał działać w pośpiechu, w narzuconym miejscu i czasie. Omijanie silnych stron przeciwnika. Działania pośrednie:O treści strategii działań pośrednich decydują 2 elementy: manewr oraz stosowane środki (metody) działania.Atakowanie słabych i najbardziej wrażliwych miejsc przeciwnika.Stosowanie środków i metod niekonwencjonalnych.Wciąganie przeciwnika w nieznane obszary.Jedyną regułą jest unikanie reguł. Startegia jako sposób realizacji działania złożonego w sferze bezpieczeństwa. Żeby rozpatrzyc problem strategii w działaniach na rzecz bezpieczeństwa, musimy przyjąc definicje bezpieczeństwa w wymiarze procesualnym t.z.n bezpieczeństwo jest zjawiskiem zmiennym w czasie, dlatego to jest złożony proces działań podmiotu na rzecz utrzymywania stanu braku zagrożeń, zmierzania się go z wyzwaniami oraz budowania pewności jego przetrwania, posiadania i swobód rozwojowych.Sama strategia zaś, jest świadomie ustalonym i przyjętym sposobem osiągania celów przez dany podmiot zaplanowanym na określony czas. W ten sposób dochodzimy więc do pojęcia strategii bezpieczeństwa, która jest sposobem użycia zasobów danego podmiotu dla zapobiegania i rozstrzygania wszelkich kryzysów. Jak wiemy zagrożenia dla bezpieczeństwa państwa możemy podzielic na kilka typów: informacyjne, gospodarcze, społeczne, militarne i inne. Dlatego też, by im zapobiec podmiot musi dysponowac w tym celu pewnymi instrumentami, takimi jak: dyplomacja, siły zbrojne, służby i straże, potencjał ekonomiczny, czy też informacyjny. Każda strategia musi miec swój cykl. Na początku muszą zostac zdefiniowane interesy i cele, następnie musi byc dokonana ocena środowiska strategicznego, gdy już to zostanie zrobione należy sformułowac operacyjne koncepcje strategiczne, czyli sposób osiągania celów w danych warunkach bezpieczeństwa. Na koniec opracowuje się koncepcje przygotowań strategicznych (tzw. Strategia preparacyjna), czyli sposób utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa, który przystosowujemy do przyszłościowych potrzeb operacyjnych. Aby taki system bezpieczeństwa był efektywny musi byc zintegrowany, toteż dzielimy go na podsystemy: kierowania i wykonawcze.Koncepcje zapewnienia bezpieczeństwa: -neoliberalna( Bezpieczeństwo zbiorowe, regionalizm, rozbrajanie, kontrola zbrojeń, wyrzeczenie się działań zbrojnych) – czyli powierzenie kształtowania bezpieczeństwa międzynarodowym instytucjom i organizacjom.-realistyczna( równoważenie sił poprzez wysiłki wewnętrzne i sojusze, odstraszanie) czyli skupienie się na potędze militarnej.Wyróżnia się również metody zapewnienia bezpieczeństwa: -Unilateralne (Neutralnosc, izolacjonizm, samoobrona w razie agresji) -multilateralne (Sojusze, systemy bezp. Międzynarodowego, współpraca podmiotów) Działania strategiczne -prewencja -działania kryzysowe -działania wojenne Jednak w razie niewystarczania wyżej wymienionych sposobów na oddalenie zagrożenia, strategia każdego państwa musi przewidywac koniecznośc użycia siły i podjęcia działań wojennych w ramach ostateczności. We współczesnych koncepcjach strategicznych zakłada się je w wypadku doświadczenia agresji ze strony innego państwa. Jednakże występuje tutaj zasada proporcjonalności, czyli szkody spowodowane prowadzeniem działań wojennych muszą byc tego warte. Zasady strategii narodowych: -Budowanie sojuszy -Powszechna odpowiedzialnośc obywateli i struktur państwa w dziedzinie bepzieczeństwa i obronności. -Zintegrowany system obronności -Potencjał militarny dostosowany do potrzeb -Próba zbudowania systemu bezpieczeństwa mogącego odstraszyc przeciwnika i umacniającego wiarygodnosc u sojuszników. -Zaufanie do sojuszników -Ciągłośc działania w czasie pokoju, konfliktu i wojny -Odpowiednie dostoswanie potrzeb do możliwości -Rozróżnianie potrzeb bieżących i perspektywicznych. Strategie operacyjne – sposoby użycia systemów bezpieczeństwa.Zimna wojna – UW-NATO.Po Zimnej Wojnie- USA (wojna prewencyjna) NATO (współpraca i partnerstwo) Rosja (mała zimna wojna) Chiny (balansowanie pomiędzy celami gospodarczymi, a bezpieczństwa). Strategia to zarazem sztuka - jako praktyka stratega - i nauka (w bardzo szerokim sensie) - jako wiedza teoretyka strategii. Aby właściwie praktykowac strategie, jako sztukę należy ją wnikliwie studiowac. Generał Lewal bardzo słusznie powiedział: „Obserwacja zasad nie zawsze wystarcza do odniesienia zwycięstwa, ale zmniejsza ryzyko porażki. Nauka…nie wystarcza do dokonania rzeczy wielkich, ale zapobiega robieniu rzeczy złych. Dlatego też sama nauka strategii nie gwarantuje sukcesu, który zależy głównie od zdolności stratega i jego doświadczeń. W tej kwestii Napoleon wyrażał się jednoznacznie: „Najwięksi dowódcy kierują się swym własnym doświadczeniem lub talentem. Czy z gramatyki dowiemy się, jak napisać pieśń Iliady, tragedię Corneill’a?” Stany Zjednoczone- na zajęciach wspominaliśmy o uwarunkowaniach geopolitycznych i strategicznych USA.USA są jednym z największych obecnie istniejących państw, dysponującym gigantycznym potencjałem gospodarczym oraz najpotężniejszymi siłami zbrojnymi. Przez wiele lat były postrzegane jako przeciwwaga dla potęgi Związku Radzieckiego, dla zwolenników – potężny gwarant stabilności gospodarczej i bezpieczeństwa, dla przeciwników – państwo destabilizujące współczesną równowagę sił na świecie. Militarny, gospodarczy i polityczny prymat Stanów Zjednoczonych nadal nie podlega dyskusji. Wydają one 45,7 proc. ogólnych światowych nakładów na zbrojenia, podczas gdy łączny udział Wielkiej Brytanii, Francji, Chin, Japonii, Niemiec, Rosji i Indii wynosi 26,1 proc. Przewaga USA na polu militarnym jest więc przygniatająca, niezależnie od problemów w Iraku. Amerykańska armia jest, co prawda, druga w świecie co do wielkości (za Chinami), ale pod względem jakości uzbrojenia, technik walki i nowatorskich technologii, wyprzedza konkurentów w sposób znaczny.Także pod względem gospodarczym, żaden kraj nie może się równać ze Stanami Zjednoczonymi. Co prawda eksperci szacują, że pod względem wielkości PKB Chiny mogą w ciągu 7-10 lat przegonić USA, ale należy pamiętać, że jest to kraj 4-krotnie bardziej ludny. Jeśli bogactwo i potęgę liczyć miernikiem PKB per capita to okaże się, że nawet wysokie tempo wzrostu chińskiej gospodarki nie pozwoli jej na dogonienie Ameryki, nie tylko w perspektywie kilkunastoletniej, ale nawet kilkudziesięcioletniej. Przewaga gospodarcza Stanów Zjednoczonych nie wyraża się jedynie w głównych wskaźnikach gospodarczych. Dobrym przykładem mogą być nakłady na badania i rozwój, które w tym kraju utrzymują się na poziomie 2,8 proc. PKB, podczas gdy średnia dla UE wynosi jedynie 1,8 proc. PKB i spada. W opublikowanym niegdyś przez Financial Times światowym rankingu 500 firm o największej wartości rynkowej, aż 184 to były firmy amerykańskie! Następne cztery kraje (Wielka Brytania, Japonia, Francja i Niemcy) miały takich firm w rankingu łącznie 142. Takie przykłady można mnożyć: od przeważającej liczby amerykańskich noblistów w dziedzinach naukowych po liczbę patentów rejestrowanych w USA. Gospodarka USA dominuje nie tylko pod względem wielkości, ale jest również najbardziej konkurencyjna i elastyczna. Jest przez to mniej podatna na globalne i wewnętrzne kryzysy. Przykładem może być bardzo szybkie przełamanie krótkotrwałej spadków po atakach 11 września 2001 r. Stany Zjednoczone pozostają również liderem politycznym świata. Mimo pewnych problemów, nadal są kluczowym członkiem najważniejszych organizacji międzynarodowych, takich jak ONZ, NATO czy WTO. Ich składka na rzecz Narodów Zjednoczonych wynosi aż 22 proc. Całego budżetu organizacji, pozostają też filarem wojskowym i politycznym NATO. Bez zgody Waszyngtonu nie jest możliwy wybór nowego Sekretarza Generalnego ONZ, czy przyjęcie nowego członka do WTO. Tradycyjnie, Amerykanin jest szefem Banku Światowego. Należy wspomnieć o bogatej pomocy finansowej świadczonej na rzecz rozwoju demokracji. Każdego roku USA wydają miliardy dolarów na wspieranie demokratyzacji, ochronę praw człowieka, a także na wsparcie dla krajów rozwijających się oraz na cele humanitarne. Dla przykładu, w 2006 r. sam tylko Fundusz Demokracji i Praw Człowieka sfinansował programy o wartości około 320 milionów USD. Warto zauważyć także dominację amerykańskiej kultury w świecie. Mimo agresywnych kampanii atakujących jej wpływy, nadal produkty made in USA są symbolem cywilizacji, luksusu i wolności w wielu krajach rozwijających się. Potężną pozycję w świecie ma również amerykański przemysł rozrywkowy, z symbolicznym Hollywood na czele. Dokumenty dt. Strategii bezpieczeństwa USA -NDS- National Defense Strategy (Narodowa Strategia Obrony USA) -NSS- National Security Strategy (Narodowa Strategia Bezpieczeństwa) -NMS- National Military Strategy (Narodowa Strategia Wojskowa) Dokumenty te są odpowiedzią na nowe formy zagrożeń oraz oceną otoczenia strategicznego, wyzwań i ryzyka które Departament Obrony musi rozważyć. Celem raportu jest również zarysowanie głównych sfer bezpieczeństwa oraz kierunków polityki państwa i dostępnych jej środków. Instrumenty realizacji strategii: -Instytucje o globalnym zasięgu (np. ONZ, NATO, OBWE) -Sojusze, współpraca mocarstw -Uchwalane dekrety o nowej strategii bezpieczeństwa -Działania militarne -Zawieranie umów międzynarodowych, zobowiązań, działania i wpływy ekonomiczne