W czasie Kongresu Wiedeńskiego podjęto się próby zawrócenia biegu historii, czyli wymazania z pamięci Rewolucji Francuskiej i Napoleona. W Wiedniu zebrało się na ok. 150 monarchów i kilkuset dyplomatów. Bezpośrednio brali udział w obradach cesarz Austrii Franciszek I, car Rosji Aleksander I, król Prus Fryderyk Wilhelm III, czyli władcy wszystkich trzech państw zaborczych. Kongres trwał od września 1814 roku do sierpnia 1815 roku. Głównym jego zadaniem było określenie mapy politycznej Europy po upadku Napoleona. Cesarz Francuzów, decydujący przez pewien czas o losach Europy, tworzył nowe państwa, dowolnie określał ich granice, niektóre dynastie odsuwał od tronów, inne zaś rodziny na nich obsadzał. Teraz wszystkie te sprawy miały ulec uporządkowaniu według zasad określonych właśnie na Kongresie Wiedeńskim.

Uczestnicy kongresu za cel postawili sobie stworzenie ładu w Europie według trzech zasad. Przede wszystkim uznali oni, że wszelka władza pochodzi od Boga, stąd wniosek żaden władca nie może być pozbawiony władzy przez swoich poddanych. Była to zasada legitymizmu. Kolejne dwie zasady to zasada restauracji - przywrócenie w poszczególnych państwach ustroju i granic, jakie tam panowały przed wojnami napoleońskimi (która z góry przekreślała nadzieje Polaków na odzyskanie wówczas niepodległości) oraz zasada równowagi europejskiej, czyli niedopuszczenie do dominacji jakichkolwiek mocarstw na kontynencie, na której najbardziej zależało Anglii.

Głos decydujący w czasie kongresu miały W. Brytania, Prusy, Austria, Rosja. Francja na kongres wysłała Talleyranda, ówczesnego ministra spraw zagranicznych zwanego „niezatapialnym”. Pozostałe państwa, nie mające właściwie praw głosu w czasie kongresu, korzystały z kulturalnego wymiaru tego wydarzenia bawiąc się na balach i przyjęciach w oczekiwaniu na decyzje mocarstw dotyczących ich państw. Przez ilość spotkań czysto towarzyskich, kongres nazwano „tańczącym”.

9 czerwca 1815r. kongres wydał Akt Końcowy, którego postanowienia przetrwały w mniej lub bardziej zmienionej formie do końca XIX wieku.

Postanowienia dotyczące Francji przywracały jej granice sprzed rewolucji francuskiej. Na tronie miała zasiadać obalona dynastia Burbonów, której przedstawicielem był Ludwik XVIII (Ludwik XVII syn Marii Antoniny i Ludwika XVI zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w wieży więzienia Temple w wieku 10 lat, jednak na mocy francuskiego prawa został królem w chwili śmierci jego ojca). Kongres nakazuje Ludwikowi XVIII nadać Francji ustawę konstytucyjną, która miała przewidywać istnienie parlamentu składającego się z Izby Parów i Izby Deputowanych. Utrzymano w mocy prawnej Kodeks Cywilny Napoleona .Nakazano jej także zwrot dzieł sztuki zagarniętych podczas wojen napoleońskich oraz zapłatę 0,7 mld franków kontrybucji (spłacone do 1818 roku).

Kongres wiedeński potwierdził wieczystą neutralność Szwajcarii (zabroniono jej też wystawiania najemników, dopuszczając jedynie służbę w Gwardii Papieskiej). Otrzymała ona dodatkowo 5 i stała się federacją złożoną z 22 kantonów..

Holandia i Belgia (kraj protestancki i katolicki)połączono w jedno państwo – Królestwo Niderlandów(co wywołało sprzeciw Belgów) pod przywództwem Wilhelma I Orańskiego. który panowała także nad Wielkim Księstwem Luksemburskim. Samo państwo pozostało jednak członkiem Związku Niemieckiego.

Podczas Kongresu Wiedeńskiego państwa niemieckie miały nadzieję na zjednoczenie wszystkich 34 królestw i księstw w jeden organizm państwowy, jednak marzenia te się nie spełniły za sprawą sprzeciwu księcia Klemensa Lothar von Metternicha, kierownik polityki austriackiej. Utrzymano podział, ale zamiast Związku Reńskiego, kojarzącego się z Napoleonem , utworzono Związek Niemiec pod hegemonią Austrii. Prusy zyskały część ziem polskich, Saksonii, Pomorze Szwedzkie z Rugią, część Nadrenii i Westfalii. Bawaria otrzymała Palatynat Reński i Würzburg w zamian za zrzeczenie się Tyrolu i Salzburga (na rzecz Austrii).Hanower podniesiono do rangi królestwa, a kilka księstw do rangi wielkich księstw. Norwegię przyznano Szwecji, a zabrano Danii (gdyż Dania była w sojuszu z Napoleonem)., a Rosja utrzymała Finlandię i Besarabie.

Austria poszerzyła swoje wpływy na półwyspie Apenińskim. Zyskała Dalmację, Salzburg, Tyrol, Toskanię, Modenę, Lombardię i Wenecję, czyli całe północne Włochy, oprócz Piemontu, który przypadł odtworzonemu Królestwu Sardynii (przyznano mu także tereny Genui, Nicei i Sabaudii) pod panowaniem dynastii Sabaudzkiej. Austria chciała otrzymać również tereny Państwa Kościelnego, ale paradoksalnie Anglia(kraj protestancki) i Rosja(prawosławny) nie zgodziły się na to i Państwo Kościelne zostało utworzone. Neapol i Sycylię połączono pod berłem Burbonów w Królestwo Obojga Sycylii, po tym, gdy dotychczasowy władca Neapolu i Sycylii, Joachim Murat, który poparł powrót Napoleona i dokonał próby zjednoczenia Włoch. Utrzymano rozbicie Włoch.

Potwierdzono potęgę kolonialną Anglii, która zyskała Przylądek Dobrej Nadziei Afryki, Cejlon, Mauritius, Korfu, Maltę i Helgoland. Parmę, Piacenzę i Guastallę oddano drugiej żonie Napoleona, matce jego syna - cesarzowej Marii Ludwice.

Z inicjatywą utworzenia namiastki państwa polskiego wyszedł car Aleksander I. Z ziem Księstwa Warszawskiego (wyłączając Wielkopolskę i Kraków) utworzono Królestwo Polskie, złączone z Rosją unią personalną. Wielkopolskę przyznano Prusom, które utworzyły Wielkie Księstwo Poznańskie. Z Krakowa i jego najbliższej okolicy utworzono Rzeczpospolitą Krakowską, pod protektoratem trzech zaborców z oktrojowaną przez nie konstytucją. Austria otrzymała część Galicji Wschodniej i Zachodniej.

Zawarto pakt polityczno- wojskowy (Święte Przymierze) mający za zadanie interweniować w sytuacjach zagrożenia dla postanowień kongresu. Przystąpiło do niego kilkanaście większych państw (w tym najważniejsze to Rosja, Prusy i Austria) i znaczna liczba państewek niemieckich. Inicjatorem przymierza był car Aleksander I.

8 lutego 1815 r. uchwalono deklarację o zniesieniu handlu niewolnikami, ale równocześnie nie zakazano ich posiadania.

Kongres Wiedeński był zwrócony przeciwko nowym ideom Rewolucji Francuskiej i Napoleona i rządom społeczeństw. Ludności traktowanej dotychczas przedmiotowo pokazano jej prawa i obudzono chęć bycia podmiotem rządów i polityki, a następnie ponownie ucina się ich marzenia. Paradoksalnie Kongres Wiedeński im bardziej chciał tłumić tendencje liberalne i oświeceniowe, tym bardziej same narody ku nim dążyły.