Przemysł zbrojeniowy Ukrainy – charakterystyka

Po rozpadzie Związku Radzieckiego na terenie Ukrainy pozostała infrastruktura przemysłu zbrojeniowego oraz spora część gotowej już produkcji. Ukraińcy wykorzystali (i wciąż wykorzystują) tę szansę, by stać się jednym z największych eksporterów broni i sprzętu wojskowego. Pomimo kryzysu gospodarczego panującego na Ukrainie, rodzimy przemysł zbrojeniowy ma się co raz lepiej. Głównym odbiorcą ukraińskiej produkcji są byłe państwa Związku Radzieckiego oraz kraje trzeciego świata. Ukraina utrzymuje się w ścisłej czołówce w dziedzinie technologii rakietowych i lotniczych.

Po rozpadzie Związku Radzieckiego na terenie Ukrainy pozostała infrastruktura przemysłu zbrojeniowego oraz spora część gotowej już produkcji. Ukraińcy wykorzystali (i wciąż wykorzystują) tę szansę, by stać się jednym z największych eksporterów broni i sprzętu wojskowego. Pomimo kryzysu gospodarczego panującego na Ukrainie, rodzimy przemysł zbrojeniowy ma się co raz lepiej. Głównym odbiorcą ukraińskiej produkcji są byłe państwa Związku Radzieckiego oraz kraje trzeciego świata. Ukraina utrzymuje się w ścisłej czołówce w dziedzinie technologii rakietowych i lotniczych. Ponadto Ukraińcy uczestniczą w międzynarodowych programach kosmicznych. Zajmują się również sprzętem radiolokacyjnym oraz zaawansowaną elektroniką militarną. Największe zakłady przemysłu zbrojeniowego znajdują się w Charkowie (fabryka czołgów) i Dniepropetrowsku (zakłady Jużmasz). W 2007 roku Państwowa Służba ds. Kontroli Eksportu przygotowała raport, według którego Ukraina sprzedała:

  • 151 czołgów
  • 169 wozów opancerzonych
  • 29 samolotów bojowych
  • 195 systemów rakietowych
  • 15 900 rewolwerów i pistoletów
  • 109 573 karabiny i strzelby Okazuje się, że zbyt występuje nie tylko w Europie Wschodniej i krajach trzeciego świata. Zdecydowaną większość broni palnej sprzedano wtedy na Zachód (głównie do Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Niemiec). W 2009 roku Ukraina wygrała przetarg na remont i modernizację indyjskich samolotów An – 32. Ponadto w tym samym roku Amerykanie kupili od Ukrainy dwa odrzutowce SU – 27, a Wietnamczycy podpisali z nimi kilkuletni kontrakt na dostawy systemów radiolokacyjnych. 2013 rok przyniósł Ukrainie pięciokrotny wzrost dochodów pochodzących ze sprzedaży uzbrojenia za granicę. Dzięki temu Ukraińcy znaleźli się w światowej dziesiątce państw eksportujących broń i sprzęt wojskowy. W szczególności zyski przyniosły im produkcja stoczniowa oraz sprzedaż transporterów BTR – 3 do Tajlandii i remont silników lotniczych AL – 31 F dla Wietnamczyków. Najsłynniejsze i główne Zakłady Lotnicze „Antonow” powstały w 1920 roku jako rosyjskie przedsiębiorstwo, które zostało nazwane Zakładem nr 12. W późniejszym okresie nazwę zmieniono na Kijowskie Państwowe Zakłady Lotnicze „Aviant”. Obecna nazwa funkcjonuje od lat 90 – tych XX wieku. Początkowo zakład zajmował się remontowaniem zagranicznych samolotów. Produkcja pierwszych maszyn pasażerskich ruszyła już w 1925 roku. Rosyjsko – ukraińska historia zakładów doprowadziła jednak po upadku Związku Radzieckiego do sporu, który zakończył się poprawką do AP – 21. Od tego momentu Rosjanie mogli przeprowadzić modernizację samolotu produkcji zagranicznej, dzięki uzyskaniu zgody władz rosyjskich w przypadku niemożliwości skontaktowania się z właścicielem praw autorskich do samolotu. Ponadto Rosjanie zarzucają Ukraińcom, że szkoła budowy samolotów w ich przypadku jest jedna, rynek zbytu jest jeden, a Ukraińcy działają na własną niekorzyść poprzez współpracę z Chinami. Mimo to Ukraińcy nadal liczą na nawiązanie się współpracy z Federacją Rosyjską w dziedzinie lotnictwa, dzięki czemu oba państwa mogłyby znacznie ulepszyć jakość i nowoczesność swojego sprzętu. Wiąże się to z faktem podpisania przez Ukrainę znacznie mniejszej ilości kontraktów podczas Moskiewskiego Salonu Lotniczo – Kosmicznego MAKS – 2013. 3 grudnia 2013 roku przedstawiciele ukraińscy i rosyjscy spotkali się w Zakładach „Antonow” by omówić zasady współpracy związanej z produkcją samolotów z rodzaju AN – 148 i AN – 158. Ponadto Zakłady Lotnicze i Rosjanie współpracują ze sobą przy pracach nad transportowcem AN – 70. „Antonow” zajmuje się również od 2013 roku produkcją pierwszego odrzutowego samolotu transportowego An – 178. UkrOboronProm łączy ze sobą 125 ukraińskich firm zbrojeniowych. To konglomerat państwowy specjalizujący się w rozwoju, produkcji i modernizacji broni. Najwyższym organem administracyjnym jest Rada Organów Nadzoru składająca się z pięciu członków (trzech z nich wybiera prezydent Ukrainy, dwóch pozostałych wybiera ukraiński rząd). Głównym zadaniem UkrOboronPromu jest działalność w zakresie rozwoju, produkcji, sprzedaży, naprawy modernizacji i utylizacji broni, sprzętu wojskowego i specjalnego. Jako cele firmy wymienia się uzbrojenie sił zbrojnych Ukrainy w nowoczesną technologię, wzmocnienie międzynarodowego autorytetu Ukrainy poprzez wzrost eksportu broni oraz zwiększenie roli wojska w rozwoju społeczno – gospodarczym. Przemysł obronny UkrOboronPromu w roku 2013 zanotował zysk o wartości 51,2 miliona dolarów. Główny wkład we wzrost zysków miał przemysł stoczniowy. Co raz większe zyski przynoszą przemysł lotniczy, zakłady przemysłu elektronicznego i łącznościowego oraz dział produkcji systemów przeciwlotniczych, radiolokacyjnych i specjalistycznego uzbrojenia. Choć straty przynosi produkcja sprzętu pancernego i pojazdów inżynieryjnych, to najwolniejszy rozwój odnotowuje się w produkcji amunicji i rakiet. Okazuje się, że scentralizowanie gałęzi przemysłu zbrojeniowego w UkrOboronProm okazało się dobrym pomysłem dla ukraińskiego przemysłu zbrojeniowego. Stopniowo rezygnuje się z przestarzałych technologii i inwestuje się w nowoczesne rozwiązania. Doskonałym tego przykładem jest wciąż rosnący eksport, ilość zleceń remontów oraz modernizacji zagranicznego sprzętu. Ponadto UkrOboronProm współpracuje od sierpnia 2013 roku z Chinami w promocji ich produktów w krajach trzeciego świata. W przyszłości Ukraińcy chcą zaproponować dostawę i modernizację systemów obrony przeciwlotniczej oraz sprzedaż śmigłowców i pojazdów przeciwpancernych Wietnamczykom. Dodatkowo zakładają możliwość współpracy z Wietnamem w zakresie przemysłu stoczniowego i modernizacji marynarki wojennej. Ponadto Ukraińcy są zainteresowani nawiązaniem współpracy z Polską. Szczególnie chcieliby wykorzystać polską elektrooptykę i program przebudowy broni pancernej tak, by możliwym było adaptowanie pojazdów do różnych zadań. Jednak to nie koniec listy. Polska pomoc również może okazać się przydatna przy modernizacji (kiedyś Ukraińcy zamawiali i remontowali statki w naszych stoczniach). W zamian Ukraina oferuje modernizację napędów śmigłowców bojowych i myśliwców MIG 29 oraz współudział w utrzymywaniu sprawności sprzętu wyprodukowanego na Wschodzie u czasach Układu Warszawskiego. Warto zaznaczyć, że polscy konstruktorzy z zakładów Polskiego Holdingu Obronnego współpracują z ukraińskimi inżynierami nad precyzyjną amunicją do haubic krab 155 mm i samobieżnych zautomatyzowanych moździerzy 120 mm Rak. To jednak nie jedyne pole, na którym Polacy i Ukraińcy podejmują współpracę. Przedstawiciele przemysłu zbrojeniowego Ukrainy prowadzą negocjacje z Ministrem Obrony Narodowej RP, aby móc produkować przeciwpancerny system rakietowy na terytorium Polski. Polacy są szczególnie zainteresowani przenośnymi systemami rakietowymi „BARYE – B”1. Przemysł zbrojeniowy Ukrainy nieustannie się rozwija i dzięki międzynarodowym kontraktom zyskuje prestiż na świecie. Z jego usług korzystają państwa byłego Związku Radzieckiego, trzeciego świata, Azji, Europy Zachodniej a nawet Ameryki Północnej. Jednak rok 2013 to nie tylko sukcesy dla Ukrainy. Zrezygnowano z prac nad systemem rakietowym Sapsan (Sokół). Decyzja ta argumentowana jest zbyt małymi efektami w stosunku do zainwestowanych środków. Według raporty SIPRI z 2013 roku Ukraina znajduje się na 9 miejscu największych eksporterów broni (jej światowy udział zajmuje 2%).