Przywództwo nie ma jednoznacznej definicji, można je określać jako proces bądź czynność wpływającą na działanie danej grupy. Przywództwo jako proces to proces społeczny, w którym podmiot społeczny to (np. obywatel, grupa, organizacja) udziela poparcia innemu podmiotowi społecznemu (obywatelowi, grupie, organizacji), ponieważ uznaje go za aktualnie najpełniej odpowiadającego społecznemu wyobrażeniu o ideale lidera oraz mającego największe szanse na zrealizowanie określonych celów akceptowanych przez oba podmioty. Proces przywództwa trwa do kiedy zwolennicy udzielają poparcia swojemu liderowi, dlatego ważne są relacje panujące na płaszczyźnie lider – zwolennicy. Przewodzenie można definiować jako wywieranie wpływu na podmiot, który wykonuje cel określony przez lidera. W przywództwie wyróżniamy kilka modeli. Model decyzyjny polega na tym, że przywódca posiada prawo do podjęcia ostatecznej decyzji. W zależności od sytuacji lider ma możliwość konsultacji danego problemu ze swoimi podwładnymi, współpracownikami natomiast podejmując końcową decyzje może ale nie musi się kierować ich propozycjami, ponieważ to lider jest upoważniony do podjęcia ostatecznej decyzji. Wpływ zwolenników na lidera jest uzależniony od jego właściwości oraz sytuacji, w której współpracują. Opracowano kilka stylów podejmowania decyzji, w których określony jest wpływ zwolenników na podejmowane przez lidera działanie. • Styl autokratyczny polega na samodzielnym rozwiązywaniu przez lidera problemie na podstawie własnych informacji bądź pozyskanych od podwładnych. • Styl Konsultacyjny – lider współpracuje z podwładnymi, zbiera i analizuje ich pomysły i sugestie natomiast decyzje podejmuje samodzielnie. • Styl demokratyczny działa na zasadzie dyskusji lidera ze współpracownikami na temat problemu. Przywódca pełni rolę przewodniczącego tej dyskusji i jego decyzja jest spójna z pomysłami jego współpracowników. Aby wybrać najlepszy styl podejmowania decyzji opracowano system drzewa decyzyjnego, dzięki któremu przywódca na podstawie informacji ma możliwość ustalenia najlepszego stylu. Model sytuacyjny opiera swoje działanie na indywidualnym podejściu do podwładnego w zależności od jego sytuacji. Jednostka podwładna może wykazywać się różnymi cechami charakteru, niską bądź wysoką motywacją lub poczuciem własnej wartości. Opracowano dwa typy przywództwa w modelu sytuacyjnym – przywództwo zadaniowe oraz relacyjne. Pierwszy typ polega na jasnym określeniu zwolennikowi jego zadania i terminie jego ukończenia. Jest zazwyczaj stosowany u osób o wysokiej motywacji i ambicjach. W przywództwie relacyjnym lider skupia się na tworzeniu pewnej więzi z współpracownikami poprzez pomoc w wykonaniu zadania. Skrajne przywództwo zadaniowe lub relacyjne nie zawsze jest efektywne dlatego istotna jest umiejętność dostosowania odpowiedniego zachowania lidera do sytuacji. Aby odpowiednio dostosować typ przywództwa opracowano system gotowości jednostki, który wskazuje nastawienie danej osoby do wykonania zadania i dzięki temu lider wie jaki typ przywództwa ma zastosować do odpowiedniego zwolennika. W momencie, gdy gotowość jednostki jest najmniejsza przywódca powinien przyjąć strategię informowania, wysokiego stopnia przywództwa zadaniowego i niskiego nastawienie na relacje. Strategia dopingowania przy jednoczesnym zwiększeniu przywództwa relacyjnego i zadaniowego sprawdza się u osób chętnych do wykonania zadania lecz nie posiadających zdolności. U jednostek posiadających zdolności do wykonania zadania lecz o niskim poziomie gotowości powinna być stosowana strategia partycypowania polegająca na zwiększeniu relacyjności a zmniejszeniu zadaniowości przywództwa. W przypadku zwolenników o najwyższym stopniu gotowości stosuje się strategie delegowania, czyli zmniejszenie zachowań zarówno relacyjnych jak i zadaniowych. W modelu sytuacyjnym liderzy stosują interwencję rozwojową czyli działania mające na celu przenoszenie jednostek o niskim poziomie gotowości na wyższy poprzez stosowanie w stosunku do nich strategii przypisanej do jednostek z wyższych poziomów gotowości. Model współzależności polega na stworzeniu odpowiedniego typu liderów przyporządkowanych do odpowiednich sytuacji. Skala LPC pozwala na sprecyzowanie hierarchii wartości danego przywódcy. Na podstawie tego badania wyróżniono dwa typy liderów. Liderzy o niskim poziomie LPC określa to osoby, których główną motywacją jest wykonanie zadania i głównie na tym się koncentrują. Dopiero po prawidłowo wykonanym zadaniu przywódca integruje się z zwolennikami. Liderzy o wysokim LPC na pierwszym miejscu stawiają relacje z podwładnymi, na drugim miejscu zaś zadanie. Motywowani są głównie relacją dlatego zadanie im powierzone zostanie zrealizowane dopiero kiedy liderzy nawiążą dobre kontakty ze swoimi zwolennikami. Wzmocnienie sytuacyjne jest to zakres kontroli nad zwolennikami uzależniony od czynników: Relacji lider-członkowie grupy określa relacje nastawione na współprace i przyjazne stosunki lub brak współpracy i ograniczone stosunki, liderzy posiadający przyjazne relacje nie tracą poparcia i jego podwładni są lojalni wobec niego. Struktury zadania – określa się finalne wykonanie zadania i zgodność z założeniem Struktura władcza – obszar wynikający z formalnej rangi lub też legitymowanego autorytetu nagradzania lub karania. Model drogi prowadzącej do celu polega na kalkulacji zwolenników czy podjęcie zadania przyniesie oczekiwane skutki, czy są w stanie wykonać je i czy nagroda będzie wystarczająca. Zadaniem lidera jest dostosowanie zachowania do odpowiednich warunków sytuacyjnych np. zapewnienie podwładnych że jeśli podejmą pewne działania/wysiłki uda im się osiągnąć cel, za który przewidziana jest nagroda. Przywódca może podjąć 4 działania: • Wydawanie dyrektyw - jasne określanie zadań i terminów jego wykonania • Działanie ofiarne - lider zawiązuje bliskie stosunki ze zwolennikami, okazuje szacunek dla ich potrzeb • Działanie uczestniczące – lider angażuje się w zadanie działa jako konsultant pomaga zwolennikom wykonać cel • Działanie wymagające – przywódca pracuje z współpracownikami ale wymaga od nich odpowiednich rezultatów. Stawia na wysoką skuteczność działania, która daje satysfakcję z wykonanego zadania. Model drogi prowadzącej do celu opiera się głównie na współdziałaniu zwolenników z liderem i ich nastawieniem do pracy. Podwładni popierają go dopóki mają satysfakcje z działań i zachowania lidera. Wpływ na jej osiągnięcie ma również zewnętrzne lub wewnętrzne poczucie kontroli, które określa osiągnięcie celu poprzez własne działania, działanie przypadku bądź pracy innych ludzi. Model drogi prowadzącej do celu zakłada, że akceptowalność lidera oraz motywacja do działania są nie tylko determinowane przez określone zachowania przywódcy ale także przez cechy charakterystyczne zwolenników. Droga do celu jest uzależniona od danej sytuacji dlatego z zależności od niej są krzyżowane cechy przywódcy i zwolenników. Sytuację reguluje typ zadania, podział stanowisk, spójność grupy, czynnik motywujący, czynnik hamujący oraz nagroda za osiągnięcie celu. Uniwersalna teoria efektywnego przywództwa polega odpowiednim dopasowaniu się lidera do środowiska, relacji społecznych, potrzeb i wartości zwolenników. Dopasowany czyli kompetentny i pewny siebie przywódca to taki, który potrafi kierować się takim stylem przewodzenia jaki wymaga otoczenie oraz podejmować trafne decyzje. Dzięki temu wzbudza w swoich zwolennikach większy optymizm i wiarę w siebie. Podejmowane działania przez lidera powinny być oparte na konkretnej strategii, która opiera się na umiejętności podejmowania decyzji w określonym stylu przywódczym. Trafne odczytywanie przyjętych wzorców kulturowych co pozwoli na podjęcie decyzji zgodnej ze zdaniem większości, a także odpowiedni sposób postrzegania potrzeb, pragnień i oczekiwań zwolenników. Dobry lider to taki, który podejmuje działania mające wpływ na zwolenników oraz taki, na którego wpływ mają cechy charakteru oczekiwania i potrzeby zwolenników. Jeśli przywódca w ograniczony sposób będzie się kierował sugestiami podwładnych będzie uznany za dobrego lidera. Uniwersalny i efektywny przywódca wykazuje się kompetencją pewnością siebie oraz kształtuje wysokie oczekiwania wobec siebie i podwładnych. Jeśli lider postrzega kontekst oraz potrzeby swoich zwolenników właściwie, a jego kierownicze zachowanie jest odpowiednio do nich dostosowane, zwolennicy reagują postrzeganiem przywódcy jako kompetentnego i uprawnionego do wykonywania swoich obowiązków. To przekłada się wzajemna satysfakcje oraz efektowne wykonanie zadań.
Reasumując każdy model przywództwa jest oparty na większej lub mniejszej współpracy lidera z podwładnymi. Ich współdziałanie nie polega tylko na wykonywaniu wspólnych zadań ale także na zawiązywaniu szerokich relacji między przywódcą a podwładnym, co jest bardzo ważne z uwagi na to, że dopóki zwolennicy będą popierać swojego lidera dopóty będzie on przywódcą. Jednakże lider powinien charakteryzować się również stanowczością, wyrozumiałością oraz wysoką efektywnością pracy swoich podwładnych, ponieważ to jest jego główną kompetencją.