Druga połowa XVIII stulecia w Polsce, czyli okres zwany oświeceniem zapisał się przede wszystkim w dziejach opery. 11 lipca 1778r. na scenie Pałacu Radziwiłłowskiego przy Krakowskim przedmieściu w Warszawie wystawiono po raz pierwszy polską operę. Była nią „Nędza uszczęśliwiona”, którą skomponował Maciej Kamieński (1734-1821) do tekstu Franciszka Bohomolca.

W 1794r. wystawiono operę Jana Stefaniego, napisaną do słów ojca teatru polskiego Wojciecha Bogusławskiego, Pt. “Cud mniemany, czyli Krakowiacy i Górale”, a następnie opery innych preromantyków.

W dobie klasycyzmu chwalebnie zapisały się jeszcze co najmniej dwa znaczące nazwiska: Ślązaka Józefa Elsnera (1769-1854), który będąc nauczycielem Chopina, pierwszy o nim powiedział „to geniusz!” i Wielkopolanina Karola Kurpińskiego (1785-1857), twórcy wielu pieśni patriotycznych, m.in. „Warszawianki”. Byli to kolejni dyrektorzy muzyczni Teatru Narodowego, czyli także stołecznej opery, autorzy m.in. wielu utworów operowych o modnej wówczas tematyce historycznej.

Muzykę Elsnera, Kurpińskiego i innych kompozytorów epoki późnego klasycyzmu (z przełomu XVIII i XIX stulecia) określa się jako muzykę polskiego preromantyzmu (“przedromantyzmu”, który okresem przejściowym, łączącym muzykę klasyków wiedeńskich z nadchodzącym romantyzmem). Tak jak w operze prym wiedli kamieński, Elsner i Kurpiński, tak wśród twórców muzyki instrumentalnej wypada przypomnieć takie nazwiska, jak: A. Haczewski, Wojciech Dankowski i Jan Wański (muzyka symfoniczna), Michał Kleofas Ogiński, Maria Szymanowska i Franciszek Lessem (muzyka fortepianowa) czy Feliks Janiewicz (muzyka skrzypcowa).

[b]Klasycyzm[/b] (z łac. classicus - doskonały, pierwszorzędny, wzorowy, wyuczony) – styl w muzyce, sztuce, literaturze oraz architekturze odwołujący się do osiągnięć starożytnych Greków i Rzymian. W Europie tzw. “powrót do źródeł” (klasycznych) pojawił się już w renesansie, a następnie występował równolegle do baroku, czyli od XVII wieku do końca wieku XVIII, w niektórych krajach trwał do lat 30. następnego stulecia, a nawet dłużej. Styl ten szczególnie nawiązywał do antyku. Zmodyfikowany klasycyzm przeradzał się czasem w eklektyzm końca XIX wieku. Klasycyzm jako styl panował w epoce oświecenia. Najpełniejszy rozkwit klasycyzmu nastąpił pod koniec XVIII wieku i w pierwszej ćwierci wieku XIX. W dziedzinie literatury swoisty kres klasycyzmu przyniosła wojna klasyków z romantykami.

[b]Preromantyzm[/b] to zespół zjawisk artystycznych, które zapowiadały nadejście romantycznego przełomu w kulturze europejskiej.