Autor odchodzi od greckiego pierwowzoru Prometeusza (Tytan miał pojednać do z Jowiszem). Wskazuje podobieństwo Prometeusza do Szatana (buntuje się przeciw Bogu - jest to zabieg pokazania inspiracji mitem), ale nie ma w nim pychy, zawiści i żadzy zemsty. Prometeusz jest dobry i odznacza się moralnością, działa z dobrych pobudek, dążąc do dobrego celu.

Dzieło jest pełne złożonych znaczeń i żłożonością sprzecznych nurtów, tak jak była sprzeczna osobowość autora - niepraktyczny marzyciel, umiał wypowiadać się o polityce społecznej, miał wiedzę nauk ścisłych, był rewolucjonistą, ale nie ateistą, szukał zasady życia w miłości Boga.

Odwołanie do Szatana - wiąże się z “Rajem Utraconym” i prawzoru postaci w “Prometeuszu w okowach”. Są ścisłe powiązania lucyferem, szatanem i prometeuszem, ale są to postacie różne, łączy je bunt wobec Boga, ale mają inne motywy. Prometeusz był skazany, bo zbyt mocno kochał ludzi. Szatanem kieruje pycha zrówniania się z Bogiem i władzy, Bóg jest siłą najwyższą. Prometeuszem kieruje cel uwolnienia ludzkości spod rządów Jowisza. Miłość do ludzi każe mu wykraść dla ich ogień i obdarzyć wiedzą i umiejetnościami. Jowisz jest jednym z bogów, nad którym jest przeznaczenie, któremu podlega. Prometeusz posiadł tajemnicę Jowisza, która może go ochronić od zagłady. Tytan jej nie wyjawia, mimo, że Jowisz przysyła po to Merkurego. Prometeusz woli cierpieć tak długo, aż wypełni się los Jowisza, gdy poślubi Tetydę, a z ich związku Demogorgom obali go, tak jak Jowisz obalił swojego ojca Saturna. Upadek wyzwoli ludzkość, stanie się to dzięki cierpieniom Prometeusza, który nie wydał sekretu, a teraz cierpi jak człowiek, by wybawić ludzkość.

Prometeusz jako symbol. Buntownik przeciw tyranii, rewolucjonista walczący w imię miłości człowieka, wyzwolenie ludzkości od zniewolenia politycznego i umysłowego, zbawca ludzkości, obraża Boga.

Prometeizm: Prometeusz to twórca i artysta.

Tendencje prometeizmu: wola porównania i zrównania z bóstwem, bunt (synonim prometeizmu).

Nawiązania:

MIT Prometeusz - stwórca ludzi i Jowisza - może mierzyć się z tytanem - bogiem - domieszka racjonalizmu w micie - nauczyciel ludzi, budowniczy).

FRANKENSTEIN - dziedzictwo Prometeusza przejmuje naukam technologia, stanowiące nowe wyzwanie losu. Z nową potęgą po zwycięstwie może przerodzić się w niszczyciela lub tyrana.

DZIADY (KONRAD)

• Konrad jest tylko człowiekiem, ale posiada zuchwałość Prometeusza by równać sie z Bogiem. Konrad jest podobny do Prometeusza mitologicznego, który pojednał się z Zeusem - zbyt pochopne stawianie a równie artysty i Boga. Cierpienia Prometeusza = Nazywam się Milion, bo za miliony kocham i cierpię katusze. - chrześcijańskie przezwyciężenie prometeizmu w Dziadach, mesjanizm. Nie ma dowodów wpływu Prometeusza wyzwolonego na Dziady.

Byron i Mickiewicz - przeważała malarskość, jakość barwy, konkret szczegółu,

Shelley i Słowacki - muzyczność wierszajasność, jasność, światłocień, mglisty konkret przestrzeni.

Prometeusz Wyzwolony - dzieło trudne, złożone, nie jasne w znaczeniach, trudne do rozszyfrowania z powodu zawartości myślowej i polifonicznej strukturze ekspresji.

Na mit klasyczny składa się mitologia własna autora, symbolika, filozofia. Prometeusz - tytan z mitu, symbol ludzkości, przykład postawy moralnej, idea buntu przeciw tyranii fizycznej i duchowej.

Shelley wierzył w wysokie przeznaczenie garunku ludzkiego, a zło nie wynikło z samego aktu twórczego, tylko znalazło się przez przypadek i można go usunąć. Jest to pogląd chrześcijański: Bóg stworzył ziemię i człowieka doskonałymi, upadły człowiek sprowadził zło, śmierć. Wystarczy dobra wola, a zło może zniknąć.

Saturn - dobry. Prometeusz - odkupiciel ludzi. Jowisz - zły. Prometeusz zna los Jowisza i pozwala by narodził się Demogorgon (demos - lud, gorgo - strach - postrach ziemi lub podziemi - miałwybuchnąć by obalić tyranię Jowisza) (Demiourgos - stwórca, tworzy nową erę świata) (Demiurg - przez zniszczenie zła i uwolnienie Prometeusza tworzy nowy światt, gdzie panuje miłość).

Prometeusz - symbol zniewolonej ludzkości dażącej do wyzwolenia z ucisku, tytan równy Jowiszowi, chwilowo pokonany, przez tego, któremu dał władzę, przewyższa Jowisza bo go stworzył, i moralnie bo w cierpieniu współczuje jego doli. Żałuje swoje przekleństwa, rzuconego Jowiszowi (odpuszcza winy, miłuje nieprzyjaciół - chrześcijaństwo).

Shelley przy radykaliźmie poglądów politycznych i społecznych był moralistą, wiedział, że prawdziwa wolność nie może współistnieć z nienawiścią i zemstą (to zniszczyło prespektywę francuskiej rewolucji, nowe zniewolenie człowieka). Popierał reformatorów utworami, w rewolucji widział drogę do demokracji na zasdzie wolności i równości.

Prometeusz jako symbol duszy indywidualnej, zniewolonej własnym egoizmem, nienawiścią, sprowadzonym przez nie cierpieniem, duszy niepodległej, zdolnej do odrzucenia namiętności, samooczyszczenia, zjednoczenia.

Filozofia Shelleya Panteizm mistyczny - stoi i podstaw wiary w boskość całego świata, natura boska jest nieograniczona i obecna we wszystkim, bóg jest jedyny i jest wszystkim. Pojęcie jedności ukazana jest w Prometeuszu. Nieszczęściem duszy jest odłączenie od jedności, do jedności doprowadzić może miłość jako postawa duchowa, a nie namiętność.

Akcja Proces duchowy, w którym dusza od indywidualności dochodzi przez miłość do boskiej jedności. Azja - bogini miłości i ludzkiej duszy. Następuje postęp duszy, prowadzi to Azję do jaskini Demogorgona. Wszystko co dobre, stworzył Bóg, co złe - niewolnik (zniewolony przez los, czas, przyczynę, przypadek, zmianę). Sekret wyzwolenia duszy - wieczna miłość.