Każde państwo, aby mogło być nazwane demokratycznym, musi być państwem prawa. Oznacza to, że obywatele mogą czynić wszystko, co nie jest zabronione przez prawo, zaś urzędy i organy państwa, tylko to co prawo im nakazuje lub na co im zezwala. Istnieje kilka zasad demokratycznego państwa prawnego.

Jedną z nich jest zasada suwerenności narodu. Oznacza to, że władza w danym państwie jest skupiona w rękach narodu. Zaprzeczeniem tej zasady jest obowiązująca w monarchii absolutnej doktryna, w myśl której suwerenność skupia się w osobie monarchy. Suwerenność narodu powinna być niezależna i niczym nieograniczona. Dzięki tej zasadzie naród ma prawo decydować w sprawach kluczowych dla państwa. W Polsce zasada suwerenności narodu jest zagwarantowana w Konstytucji w rozdziale I art.4. Funkcjonowanie tej zasady można ocenić na bardzo dobre. Nie jest ona niczym ograniczona, a obywatele mają duży zakres praw i wolności. Posiadają pełnie praw wyborczych z których mogą korzystać po ukończeniu 18 lat. Jak pokazuje źródło: A. Zoll, Nadal dzielimy się na „my” i „oni”, zbudowanie prawa wyborczego należy do jednego z największych sukcesów polskiej transformacji. W okresie PRL u nie mieliśmy sprawiedliwego prawa wyborczego. Istniała wówczas pewna fikcja, wybory były fałszowane.

Kolejną zasadą demokratycznego państwa prawnego jest zasada reprezentacji, która oznacza, że naród nie sprawuje władzy samodzielnie, lecz wybiera do tego swoich reprezentantów. Zasada reprezentacji jest stosowana w demokracji pośredniej, gdzie decyzje w imieniu narodu podejmują jego przedstawiciele. Bezpośrednie sprawowanie władzy przejawia się m.in. w referendum, inicjatywie ludowej, plebiscycie, zgromadzeniu ludowym.

Następną zasadą jest zasada podziału władzy. W Polsce istnieje podział władzy na wykonawczą (egzekutywa), ustawodawczą( legislatywa) i sądowniczą. Władzę wykonawczą sprawuje rząd z premierem na czele oraz prezydent. Kompetencje głowy państwa są ograniczone i sprowadzają się do funkcji reprezentacyjnych. W konstytucji RP prezydent jest określony jako najwyższy przedstawiciel Polski, gwarantuje ciągłość władzy państwowej, stoi na straży suwerenności, bezpieczeństwa państwa oraz nienaruszalności terytorium. Natomiast rząd ma inicjatywę ustawodawczą oraz może wystąpić do głowy państwa o rozwiązanie parlamentu. Władza ustawodawcza należy do sejmu i senatu. Sejm jest izbą pierwszą parlamentu, a senat drugą. Władz ustawodawcza i wykonawcza są ze sobą powiązane i wzajemnie się kontrolują. Rząd ponosi odpowiedzialność przed parlamentem za swoje decyzje polityczne. Parlament może udzielić mu wotum nieufności. Natomiast władza sądownicza należy do Sądów i Trybunałów. Organy władzy sądowniczej funkcjonują na podstawie kilku zasad: niezawisłości, kolegialności, jawności postępowania, jednolitości oraz instancyjności. Istnieją zarówno wady jak i zalety funkcjonowania zasady trójpodziału władzy w Polsce. Do plusów należy m.in. fakt iż wszystkie trzy rodzaje władzy powinny być sobie równe, całkowicie od siebie niezależne, ale jednocześnie wzajemnie się kontrolujące. Dzięki temu państwo funkcjonuje bez zakłóceń oraz zapobiega nadużyciom władzy. Natomiast wadą może być częściowe uzależnienie władzy ustawodawczej od wykonawczej, wynikające z tego że każda ustawa musi być zaopiniowana przez Prezydenta, który może ją zatwierdzić lub nie. Jak pisze A. Zoll w artykule zatytułowanym “Nadal dzielimy się na „my” i „oni”” prawo w Polsce jest źle tworzone, gdyż istnieją pewne mechanizmy, które powodują, że w czasie prac parlamentarnych nawet dobre projekty są puste. Według A. Zoll taki sam problem pojawia się we władzy wykonawczej i w administracji. Urzędnik nie jest przewodnikiem obywatela. Często pokazuje swoją władze w stosunku do człowieka, który nie jest świadomy swoich uprawnień i obowiązków, dlatego jest zdany na wiedzę urzędnika.

Zasadą demokratycznego państwa prawnego jest również zasada pluralizmu, która oznacza możliwość istnienia i poszanowania różnych poglądów i form życia politycznego, społecznego i gospodarczego. Szczególnie istotny w państwach demokratycznych jest pluralizm polityczny. Zapewnia on swobodę działania wszystkim partiom politycznym, a więc organizacjom, które dążą do zdobycia i utrzymania władzy w państwie. Bardzo ważna w państwie demokratycznym jest swoboda działania opozycji, czyli partii, które nie uczestniczą w sprawowaniu władzy. Zadaniem opozycji jest krytyka i kontrola rządu. Istnienie pluralizmu w Polsce jest bardzo ważne, gdyż w państwie demokratycznym partie polityczne odgrywają znaczącą rolę. Zapewniają m.in. obywatelom udział w sprawowaniu władzy, przez promowanie wyznawanych przez siebie wartości kształtują zdanie opinii publicznej, oraz odgrywają rolę opozycji.

Niezwykle ważną zasadą demokratycznego państwa prawnego jest przestrzeganie praw człowieka. W każdym państwie demokratycznym są zagwarantowane prawa i wolności obywateli. Prawa człowieka są to podstawowe prawa przysługujące człowiekowi od momentu narodzin aż do śmierci, niezależnie od pochodzenia, rasy, religii czy płci. W Polsce wolności, prawa i obowiązki człowieka i obywatela są zagwarantowane w Rozdziale II Konstytucji. Istnieją trzy generacje praw człowieka. Pierwsza zawiera prawa osobiste i polityczne, druga ekonomiczne, socjalne i kulturalne, natomiast trzecia prawa odnoszące się do jakości życia czyli prawa kolektywne. W Polsce prawa człowieka są przestrzegane i nic je nie ogranicza. Jak pisze A. Zoll w dziedzinie praw człowieka Polska wypełnia podstawowe standardy demokratycznego państwa prawnego. Mimo że mamy wiele pretensji do działania sądów, nie możemy zarzucić im, że są zależne bądź że ulegają politycznym naciskom.

Funkcjonowanie w Polsce przedstawionych przeze mnie zasad sprawia, że władza w państwie jest bardziej stabilna. Dzięki zasadzie suwerenności narodu, obywatele nie czują się lekceważeni przez władze. Mogą decydować w sprawach kluczowych dla państwa. Moim zdaniem dzięki zasadom demokratycznego państwa prawnego społeczeństwo może czuć się bezpiecznie, gdyż ma świadomość swoich praw i wie że nikt nie może im ich odebrać.