Pomimo, iż Jacek Soplica i Andrzej Kmicic są postaciami stworzonymi przez autorów z różniących się od siebie epok literackich: romantyzmu i pozytywizmu, to można w czynach jakie popełnili i w cechach charakteru znaleźć wiele podobieństw. Obie postacie, to bohaterowie dynamiczni, w trakcie rozwoju akcji zmieniają swoje postępowanie. Kmicic z hulaki, siejącego wokół spustoszenie, przemienia się w prawdziwego patriotę, bohatera przelewającego krew w obronie niepodległości ojczyzny. Soplica także na początku wiódł hulaszcze i awanturnicze życie. Pod wpływem wstrząsu, wywołanym pomyłką, zmienia w swoim życiu wszystko. Obydwaj zmieniają nie tylko swoją postawę, ale także imię. Jacek Soplica staje się ks. Robakiem, a Kmicic szlachcicem Babiniczem. Zarówno postać Sienkiewicza, jak i Mickiewicza przeżywa miłosne nieszczęścia. Soplica zakochał się w ewie, córce Horeszki. Stolnik niestety nie zgodził się na ślub, podając mu podczas uczty czarną polewkę (znak odmowy). Zrozpaczony postanowił zapomnieć o nieszczęśliwej miłości i ożenił się z pierwsza napotkaną kobietą. Natomiast Kmicic zakochany w Oleńce, swoim awanturniczym zachowaniem rani uczucia dziewczyny i w końcu doprowadza do tego, że panna odrzuca jego oświadczyny. Obaj bohaterowie zostają odtrąceni przez społeczeństwo. Jacek przez pomyłkę zabił pod zamkiem Horeszków Stolnika. W okolicy uznano go za zdrajcę. Nie mogąc znieść tego piętna wyjechał. Kiedy Kmicic decyduje się opuścić Radziwiłłów zostaje sam przeciw wszystkim, u nikogo nie może szukać oparcia, bo dla wszystkich jest zdrajcą. Postanawia sam zmierzyć się z przeciwnościami. Każda z postaci wykazała się poświęceniem wobec ojczyzny i odwagą. Pod przybranym nazwiskiem Kmicic ratuje Jasną Górę, odnajduje króla, ratuje go. Otrzymawszy list od Sapiechy o najeździe Szwedów i Rakoczego, postanowił najpierw bronic ojczyzny, a dopiero potem szukać Oleńki. Soplica wstąpił do Legionów Polskich. Z woli Napoleona przybył na Litwę, aby przygotować powstanie. Podczas polowania celnym strzałem ocalił Hrabiego i Tadeusza przed niedźwiedziem, zasłonił Gerwazego i Hrabiego przed rosyjskimi kulami. Odznaczali się głęboką religijnością, Soplica został mnichem,. W wyniku śmiertelnych raz jakich doznał, znalazł się ma łożu śmierci, gdzie wyspowiadał się. nie wyznał Tadeuszowi, że jest jego ojcem, ponieważ uważał tę tajemnicę za swoją ofiarę dla Boga za grzechy. Bohater Sienkiewicza sam porównuje się do łotra, który zwisł na krzyżu obok Chrystusa. Kmicic prosił Boga o swoje nawrócenie. Zarówno “Pan Tadeusz” i “Potop” kończą się dla bohaterów szczęśliwie, choć zupełnie inaczej. Jacek Soplica stracił życie, ale umarł czując się prawym Polakiem. Odzyskał też dobre imię i szacunek. Andrzej Kmicic również odkupił swoje grzechy i osiągnął szczęście. Oleńka nie tylko wybaczyła mu dawne zachowaniem, ale została również jego żoną. Stał się człowiekiem szanowanym i wzorem patrioty. Powyższa analiza postaci z pewnością ukazała ich podobieństwa. Obaj zaczynali jako nieciekawi mężczyźni, by w trakcie utworu przejść wewnętrzną przemianę. Stają się dojrzałymi mężczyznami, gotowymi ponieść zasłużoną pokutę.