Powstanie styczniowe dla wielu Polaków żyjących w XIX wieku , było przełomowym momentem. Rozpoczęlo się 22 stycznia 1863 roku i trwało do późnej jesieni 1864r. Każdy zryw narodowy przynosi wiele cierpienia i trzeba liczyć się z konsekwencjami. Eliza Orzeszkowa do powstania styczniowego podchodzi z wielką czcią i szacunkiem. Większość swoich bohaterów “Nad Niemnem” kreuje właśnie na patriotów , ludzi , którzy oddali by wszystko w imie swojego kraju.Przykładem patrioty jest Andrzejowa Korczyńska. Na tle tych postaci wyróżnia się Zygmunt Korczyński, który niestety nie czuje więzi z narodem. Eliza Orzeszkowa należy do grona pionierów pozytywizmu w Polsce. Urodziła się w rodzinie ziemiańskiej w Miłkowszczyźnie koło Grodna 6 czerwca 1841 roku. Określiła się ona jako zwolenniczka programu pozytywistów, przyjęła idee pracy organicznej oraz polemizowała z romantyzmem. Kandydatura Orzeszkowej została przedstawiona do literackiej Nagrody Nobla, którą jednak otrzymał Sienkiewicz. Powieść “Nad Niemnem” pisała od czerwca 1886r do sierpnia 1887r. Utwór ukazywał się w 1887 roku w “Tygodniku Ilustrowanym” a rok później pojawiło się wydanie książkowe powieści. Akcja “Nad Niemnem: ma swoje wyraźne wyodrębnione miejsce, zakreślone biegiem rzeki Niemen i rozgrywa się w Korczynie oraz w okolicznych wioskach. Czas trwania akcji jest również precyzyjnie określony: wydarzenia rozgrywają się pomiędzy końcem czerwca a schyłkiem sierpnia. Zostają ponadto usytuowane około 20 lat po powstaniu styczniowy(wiadomość ta jest podana językiem ezopowym, zasugerowana). “Nad Niemnem” to powieść realistyczna. W powieści realistycznej występuje klasyczna narracja z narratorem trzecioosobowym, panującym nad światem przedstawionym, posiadającym pełnię wiedzy o nim , lecz nie ujawnijącym własnych osądów. Preferowana jest kompozycja zamknięta, dopuszczone zostaja do głosu wszelkie odmiany języka, zwłaszcza w zindywidualizownych dialogach. Znaczny jest też także udział w takiej powieści elementów opisowych, ukazujących scenerię rozgrywających się wypadków. Fabułę powieści współtworzą dwie splatające się ze sobą płaszczyzny. Pierwsza jest obyczajowa, prezentująca życie dworu, dworków i zaścianka szlacheckiego w drugiej połowie XIXw. na Kresach. Druga , ideowa , przedstawiająca sytuację i podstawy Polaków po powstaniu styczniowym. Jak już pisałem, jako punkt przełomowy w pozytywiźmie określa się powstanie styczniowe. Wielu bohaterów “Nad Niemnem” wzięło w nim udział. Podczas zrywu narodowego zginął Andrzej Korczyński , mąż wspominanej we wstępie patriotki Andrzejowej. Wdowa Korczyńska pielęgnowała z pietyzmem pamięć o zmarłym mężu. Pragnieniem bohaterki było wychować syna w duchu ideałów ojca - na duchowego przewodnika narodu , artystę , do czego jednak nie doszło , ponieważ Zygmunt Korczyński pragnie uciec od otaczającego go świata (ze wzgęldu na barbarzyństwo , kult cierpienia i nudę). Po śmierci ojca , matka włożyła wiele pracy w wychowanie syna, zapewniając mu doskonałe wykształcenie na zagranicznych akademiach , spełniając każdy jego kaprys. Andrzejowa utwierdzała syna w przekonaniu , że jest ponad przeciętny , co dodawało mu pewności siebie i sprawiało , że ma wysokie mniemanie o sobie. Zygmunt przebywał długo poza krajem . Zagraniczne akademie uczyniły z niego kosmopolitę, gardzącego narodem polskim i kulturą , został wyobcowany z polskiej rzeczywistości. Swojego ojca , który oddał życie za kraj ma za szaleńca. Młody Korczyński uważa , że życie to same przyjemności , a ludzie powinni szanować go , skupiać na nim uwagę oraz otaczać uwielbieniem. Matka Zygmunta prezentuję inną postawę. Od początku wspominam , że jest ona patriotką. Za życia męża pomagała mu jak tylko mogła , byla dla niego ogromnym wsparciem. Wyszła za Andrzeja Korczyńskiego z wielkiej miłości , nie przeszkadzało jej to , że jest z niższej warstwy społecznej. Nigdy nie chciała powtórnie wziąć ślubu. Celem w jej życiu było wychowanie syna na patriotę. Andrzejowa Korczyńska dowiaduję się , że jej syn nie liczy się z jej wartościami i znieważa pamięć po ojcu , co traktuje jako swoją klęske wychowawczą. Zygmunt wyrósł na egoistę i kosmopolitę , a nie jak w zamiarach matki na człowieka prawego , przywiązanego do narodowej tradycji.