Podział i rodzaje spółek handlowych w Polsce

Przedsiębiorstwo należy traktować jako podstawową, samodzielną jednostkę gospodarczą ( podmiot gospodarczy, prowadzącą działalność produkcyjną, usługowa bądź handlową na własny rachunek, wyodrębnioną pod względem ekonomiczno – prawnym i organizacyjnym, która dysponuje określonymi zasadami czynników produkcji i ma na celu przede wszystkim ich efektywne zagospodarowanie pod kątem osiągania korzystnego wyniku finansowego i zaspokojenia potrzeb rynku, tj. indywidualnych konsumentów i przedsiębiorstw . Jak wynika z przedstawionej definicji przedsiębiorstwo traktuje się jako podmiot gospodarczy, mający swoje prawa i obowiązki przypisane jego konkretnej formie prawnej i wykorzystującego w swojej działalności określone zasoby czynników produkcji. We współczesnych teoriach ekonomicznych podejście do przedsiębiorstwa jest w dużym stopniu odmienne. Przede wszystkim, począwszy od ekonomii ewolucyjnej, uważa się, że racjonalność jego decyzji jest ograniczona. Wynika to z niemożliwości zdobycia pełnych informacji o przyszłości oraz z występujących wewnątrz przedsiębiorstwa sprzeczności miedzy właścicielami, menadżerami i różnymi grupami pracowników . Przedsiębiorstwo winno być zorganizowane, aby uczestniczyć w procesie produkcji i dystrybucji i usług wyrobów i usług o jak największej wartości rynkowej. Działalność to musi zaspokajać jakąś potrzebę klienta ( konsumenta), za którą zapłaci on określoną cenę. Rację istnienia każdego przedsiębiorstwa opiera się na produkcji wyrobów i świadczenia usług na rynek zgodnie z potrzebami nabywców. Działalność gospodarcza, a tym samym przedsiębiorstwo, można prowadzić na podstawie różnych przepisów prawnych a mianowicie: • ustawy prawo działalności gospodarczej, • ustawy o rzemiośle, • ustawy o spółdzielczości, • kodeksu spółek handlowych, • ustawy o przedsiębiorstwach państwowych, • specjalnych przepisów. Przedsiębiorstwo stanowi pewien podsystem systemu gospodarki narodowej, wyodrębniony pod względem prawnym, ekonomicznym i techniczno – organizacyjnym: odrębność prawna – łączy się z nadaniem przedsiębiorstwu osobowości prawnej ( staje się ono podmiotem praw i obowiązków), dającej podstawę do zawierania umów z innymi przedsiębiorstwami i organizacjami ( np. bankami, towarzystwami bankowymi), zaciągania kredytów i pożyczek oraz traktowania jako odrębnego podmiotu w obrocie towarowym bądź usługowym, zarówno w handlu wewnętrznym jak i zagranicznym, oraz wchodzenia w stosunki cywilno – prawne z innymi podmiotami; osobowość prawną podmiot gospodarczy nabywa z momentem wpisu do Krajowego Rejestru Sądowego, odrębność ekonomiczna – łączy się z samodzielnym gospodarowaniem majątkiem trwałym i obrotowym, reprodukcją majątku we własnym zakresie, posiadaniem rachunku rozliczeniowego w banku, podejmowaniem ryzyka ekonomicznego na własną odpowiedzialność, tworzeniem odpowiedniego systemu motywacyjnego, odrębność techniczno – organizacyjna - wyraża się w samodzielnym podejmowaniu decyzji odnośnie do wprowadzenia nowoczesnych rozwiązań technicznych i technologicznych i organizowania ich w określonych strukturach; poza tym dotyczy przestrzegania zasad ustalonych w statucie przedsiębiorstwa i w różnego rodzaju wewnętrznych regulaminach oraz tworzenia i doskonalenia struktur pod kątem usprawnienia systemu zarządzania; budowana struktura organizacyjna powinna mieć cechy elastyczności, pozwalające na szybkie reagowanie i dostosowanie zmieniających się tendencji w otoczeniu . W gospodarce rynkowej działają przedsiębiorstwa, które można wyodrębnić, przyjmując różne kryteria klasyfikujące. Mogą je stosować:

1. formy własności,
2. pozycja rynkowa,
3. wielkość
4. przedmiot prowadzenia działalności,
5. sposób zintegrowania zakładów,
6. poziom technologiczny . Formy własności przedsiębiorstw wyodrębnia się według kryterium podmiotu dysponującego własnością. Pojęciem, które jest kluczowe przy omawianiu tej klasyfikacji jest spółka. Spółka - jest organizacją gospodarczą pozwalającą na osiągnięcie wspólnych celów przez osoby tworzące spółkę, które (w większości przypadków) wnoszą do spółki określony wkład stanowiący majątek umożliwiający rozpoczęcie działalności. Przepisy dotyczące spółek zawarte są przede wszystkim w kodeksie handlowym, dotyczącym spółek prawa handlowego – spółki jawnej, komandytowej, z ograniczoną odpowiedzialnością i akcyjnej. W kodeksie cywilnym zawarte są przepisy dotyczące spółki cywilnej. Spółki dzielimy na spółki kapitałowe i osobowe. Do spółek osobowych zaliczmy spółki: cywilną, jawną i komandytową. Do spółek kapitałowych zaliczamy: spółkę akcyjną i spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością . Według literatury przedmiotowej spółki osobowe prawa handlowego to: spółka jawna - jest to spółka osobowa prawa handlowego, a jej byt uregulowany jest przepisami prawa handlowego i przepisami wspólnymi dla wszystkich spółek handlowych. Również i ten typ spółki jest rodzajem umowy pomiędzy wspólnikami, na podstawie której wspólnicy działają razem dla osiągnięcia celu gospodarczego. Umowa spółki powinna być zawarta w formie pisemnej (dla celów dowodowych i dla realizacji wymogów wynikających z wpisu do rejestru handlowego). Po zawarciu umowy spółka zgłaszana jest do rejestru handlowego (w odróżnieniu od spółki cywilnej nie podlega wpisowi do ewidencji działalności gospodarczej). Spółka jawna może być zawarta na czas oznaczony i nie oznaczony. Przepisy kodeksu handlowego nie wymagają wniesienia wkładów przez każdego ze wspólników spółki jawnej. W razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników są równe, dlatego najlepiej określić ich wysokość w umowie. Udział wspólników w podziale zysków i strat jest równy, chyba że umowa mówi inaczej. Można zwolnić niektórych wspólników z udziału w stratach, ale nie można nikogo pozbawić udziału w zyskach. Wartość wkładów i udziałów nie zawsze się pokrywa. Prowadzenie spraw spółki należy do wszystkich wspólników łącznie. Decyzje w sprawach przekraczających zwykłe czynności spółki podejmowane są w formie jednomyślnie przyjętej uchwały wspólników. Spółka nie może powierzyć prowadzenia swoich spraw osobom trzecim z wyłączeniem wspólników. Wspólnik może być pozbawiony prawa do prowadzenia spraw spółki tylko z ważnych powodów, wyrokiem sądu. Należy odróżnić prawo do reprezentowania spółki od prawa prowadzenia jej spraw. Każdy wspólnik może wystąpić ze spółki zawartej na czas nie oznaczony, wypowiadając swój udział na sześć miesięcy przed końcem roku obrachunkowego. Z ważnych powodów każdy wspólnik może zażądać rozwiązania spółki wyrokiem sądowym. Spółka rozwiąże się:  z przyczyn przewidzianych w umowie,  za zgodą wszystkich wspólników,  w wyniku ogłoszenia upadłości (bankructwa),  z powodu śmierci wspólnika lub jego upadłości,  za wypowiedzeniem dokonanym przez wspólników,  na skutek wyroku sądu o rozwiązaniu spółki . Istotną różnicą w stosunku do spółki cywilnej jest to, że spółka jawna posiada własny majątek. Składają się na niego wniesione wkłady wspólników i to, co nabyto dla spółki w trakcie jej funkcjonowania. Majątek spółki istnieje odrębnie od majątku wspólników. Za zobowiązania spółki wobec osób trzecich wspólnicy odpowiadają solidarnie całym majątkiem wspólnym, jak i osobiście. Spółka jawna ma jednak zdolność sądową. Spółka komandytowa – jest to rodzaj spółki, mającej na celu „prowadzenie przedsiębiorstwa zarobkowego lub gospodarstwa rolnego w większym rozmiarze pod wspólną firmą” uregulowany w przepisach kodeksu handlowego, różni się od wszystkich innych typów spółek tym, że wspólnicy tworzący spółkę podzieleni są przez cały okres jej trwania na dwie kategorie o różnych uprawnieniach i różnej odpowiedzialności. Spółka komandytowa jest spółką osobową, ale ma też pewne cechy spółki kapitałowej, choć nie ma osobowości prawnej. Umowę spółki zawiera się w formie aktu notarialnego, a jej byt zaczyna się od chwili wpisu do rejestru handlowego. Jej istotę stanowi to, że co najmniej jeden wspólnik odpowiada wobec wierzycieli spółki całym swoim majątkiem solidarnie ze spółką, natomiast drugi wspólnik (bądź wspólnicy) odpowiada za zobowiązania spółki łącznie ze spółką, w sposób ograniczony do wysokości oznaczonej przez nich kwoty. Wspólnicy odpowiadający całym swoim majątkiem to komplementariusze, a wspólnicy odpowiadający w sposób ograniczony to komandytariusze. Oznaczona przez nich kwota stanowiąca granicę odpowiedzialności to suma komandytowa, ustalona w umowie spółki i uwidoczniona w rejestrze handlowym. Suma ta nie jest wkładem wspólnika (komandytariusza), lecz wyłącznie deklaracją w umowie, stanowiącą w istocie gwarancję wypłacalności spółki dla jej wierzycieli. Spółka komandytowa ma majątek odrębny od majątku wspólników i podobnie jak spółka jawna ma zdolność sądową. Spółka komandytowa uważana jest za odmianę spółki jawnej, a prawa komplementariuszy są w zasadzie takie jak wspólników w spółce jawnej. Natomiast komandytariusze nie są ujawniani w firmie spółki, nie mają prawa do reprezentowania i prowadzenia spraw spółki i przysługuje im prawo do ograniczonej kontroli spraw spółki. Do rozwiązania spółki komandytowej stosuje się przepisy dotyczące spółki jawnej. Dodatkowo uzasadnieniem rozwiązania jest pozostanie w spółce wspólników jednej tylko kategorii. Spółki kapitałowe – jest to spółka z ograniczoną odpowiedzialnością należy ona do kategorii spółek kapitałowych. Uregulowana jest przepisami kodeksu handlowego. Stanowi – w odróżnieniu od spółek osobowych – połączenie kapitału, a nie osób, i pozwala na prowadzenie przedsiębiorstwa pod wspólną firmą bez ryzyka ponoszenia przez wspólników odpowiedzialności majątkowej za działania spółki. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością trwa nawet w przypadku całkowitej wymiany wspólników. Jej byt bowiem nie jest zależny od osób tworzących spółkę bądź posiadających udziały w spółce. Spółka z o.o. tworzona jest przez jedną lub więcej osób w celu gospodarczym. Umowa spółki wymaga formy aktu notarialnego pod rygorem nieważności. Do powstania spółki konieczne jest wniesienie kapitału zakładowego w wysokości wymienionej w umowie, ustanowienie władz spółki i wpis do rejestru handlowego. Byt spółki rozpoczyna się od wpisu do rejestru handlowego, kiedy to spółka nabywa osobowość prawną. W treści umowy spółki muszą być zawarte następujące elementy:  firma i siedziba spółki,  przedmiot działania spółki,  czas trwania spółki,  wysokość kapitału zakładowego,  określenie, czy wspólnik może mieć jeden czy więcej udziałów,  określenie ilości i wartości udziałów objętych przez poszczególnych wspólników . Z wnioskiem o wpisanie spółki do rejestru handlowego występuje zarząd, który do wniosku dołącza:  umowę spółki,  oświadczenie, że kapitał zakładowy został wpłacony, a jeśli udziały pokrywane są wkładami niepieniężnymi, to przejście wkładów na rzecz spółki zostało zapewnione,  dowód ustanowienia władz spółki z podaniem ich składu,  notarialne wzory podpisów członków zarządu spółki,  listę wspólników spółki wraz z informacją o wartości i liczbie objętych przez każdego z nich udziałów . Kapitał zakładowy tej spółki jest sumą udziałów wszystkich wspólników. Kapitał zakładowy jest zobowiązaniem, jakie spółka zaciąga u wspólników na początku swej działalności – wykazywany jest w pasywach spółki. Wartość wkładu niepieniężnego (aportu), którym mogą być nieruchomości i rzeczy ruchome, prawa majątkowe, papiery wartościowe czy przedsiębiorstwo w całości, jest przeliczana na pieniądze. Kapitał zakładowy stanowi materialną gwarancję odpowiedzialności spółki wobec wierzycieli, albowiem wspólnicy spółki z ograniczoną odpowiedzialnością nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy dzieli się na udziały o równej lub nierównej wysokości, a postanowienia umowy spółki przesądzają o tym, czy wspólnik może mieć jeden czy więcej udziałów. Jeśli wspólnik może mieć więcej niż jeden udział, to wszystkie udziały muszą mieć równą wartość. Minimalny kapitał zakładowy takiej spółki to 4000 zł, a minimalna wartość udziału to 50zł. Prawa i obowiązki wspólników w spółce z o.o. zależą przede wszystkim od liczby posiadanych przez nich udziałów. Obowiązkiem wspólnika mogą być nieodpłatne świadczenia na rzecz spółki bądź też, zgodnie z umową, dopłaty w określonej wysokości. Najważniejszym prawem majątkowym wspólnika jest natomiast prawo do udziału w zysku czystym, przeznaczonym do podziału przez zgromadzenie wspólników (dywidenda). Poza tym posiadanie udziałów daje wspólnikowi możliwość wpływu na sprawy spółki poprzez prawo głosu . Wspólnicy mają prawo do osobistej kontroli spraw spółki i prawo do zaskarżania do sądu uchwał podjętych na zgromadzeniu wspólników. Wspólnik spółki może być wyłączony ze spółki przez sąd, z ważnych powodów, na żądanie pozostałych wspólników. Organami spółki są:
7. zarząd,
8. rada nadzorcza bądź komisja rewizyjna lub oba te organy razem,
9. zgromadzenie wspólników . Zarząd - jest organem wykonawczym reprezentującym spółkę i prowadzącym jej sprawy. W skład zarządu może wchodzić jedna lub więcej osób, niekoniecznie z grona wspólników. Zarząd zwykle wybierany jest uchwałą wspólników, chyba że umowa stanowi inaczej. Członkowie zarządu mogą być w każdej chwili odwołani. Na zarządzie spoczywa obowiązek reprezentowania spółki oraz prowadzenie jej bieżącej działalności. Rada nadzorcza - jest organem nadzorczym i kontrolnym. Podobne funkcje pełni komisja rewizyjna. Członkami rady nadzorczej i komisji rewizyjnej nie mogą być członkowie zarządu i pracownicy spółki podporządkowani zarządowi. Radę nadzorczą powołuje się w spółkach, w których jest więcej niż 50 wspólników, a kapitał założycielski przekracza 25 tys. zł. Podstawowym zadaniem organów nadzorczych jest coroczne badanie bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania zarządu oraz wniosku zarządu co do podziału zysków lub pokrycia strat oraz składanie zgromadzeniu wspólników pisemnego sprawozdania z wyników tego badania. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad całą działalnością spółki. Zgromadzenie wspólników - jest najważniejszym organem spółki. Może być zgromadzeniem zwyczajnym, które odbywa się raz do roku, w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrotowego, i zgromadzeniem nadzwyczajnym, które zwoływane jest w razie potrzeby. Przedmiotem zgromadzenia zwyczajnego powinno być:  rozpatrzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i strat za rok ubiegły,  podjęcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat  udzielenie władzom spółki pokwitowania z wykonania przez nie obowiązków. Uchwały zgromadzenia wspólników zapadają bezwzględną większością głosów oddanych (50% +1 głos), jeżeli umowa spółki nie mówi inaczej. Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością może być rozwiązana :  z przyczyn przewidzianych w umowie spółki,  przyjęcia, stwierdzonej protokołem notarialnym pod rygorem nieważności, uchwały wspólników o rozwiązaniu spółki lub o przeniesieniu siedziby spółki za granicę,  ogłoszenia upadłości spółki,  wyrokiem sądu. Rozwiązanie spółki następuje po przeprowadzeniu likwidacji, w czasie której spółka działa pod swoją firmą z dopiskiem w likwidacji. Likwidatorami są zwykle członkowie zarządu. Spółka akcyjna - jest spółką kapitałową. Przepisy dotyczące tego typu spółki zawarte są w kodeksie handlowym, choć pewne regulacje znajdują się także w innych ustawach. Również i ta spółka jest połączeniem kapitału, a nie osób, i pozwala na prowadzenie przedsiębiorstwa pod wspólną firmą bez ryzyka ponoszenia przez akcjonariuszy odpowiedzialności majątkowej za działania spółki. Spółka akcyjna tworzona jest prze co najmniej trzy osoby fizyczne lub prawne. Wyjątkiem są spółki akcyjne, których założycielem jest Skarb Państwa, gmina albo jednoosobowa spółka Skarbu Państwa. Te podmioty mogą utworzyć spółkę akcyjną jednoosobowo. Spółka akcyjna nie musi być tworzona w celu gospodarczym, ale również w celu charytatywnym, naukowym, sportowym czy jakimkolwiek dozwolonym prawem. Przy powstawaniu spółki akcyjnej występują następujące elementy:  przyjęcie statutu przez założycieli,  zebranie kapitału założycielskiego i wybranie władz,  zawiązanie spółki,  rejestracja spółki. Rolę umowy spółki pełni tu statut spółki (wymagana jest forma aktu notarialnego). Kapitał spółki może być zebrany na dwa sposoby:  przez objęcie wszystkich akcji przez założycieli – zawiązanie jednoczesne, łączne; spółka powstaje jednorazowym aktem, z udziałem oznaczonych osób, bez oferowania akcji innym osobom;  przez subskrypcję, czyli zapisywanie się na akcje – zawiązanie sukcesywne, stopniowe; wymaga sformalizowanej procedury, zgody Komisji Papierów Wartościowych i Giełdy, kilkakrotnych ogłoszeń, przygotowania informacji o przyszłej spółce (prospektów emisyjnych) . Drugi sposób, ze względu na dużo większe wymogi, wykorzystywany jest znacznie rzadziej. Do powstania spółki konieczne jest wniesienie kapitału akcyjnego w wysokości ustalonej statutem (pokrycie objętych akcji). Akcje obejmowane za wkłady pieniężne muszą być pokryte przynajmniej w ¼ przed rejestracją spółki, natomiast akcje obejmowane za wkłady niepieniężne muszą być pokryte w całości przed zarejestrowaniem. Obecnie minimalna wysokość kapitału akcyjnego wynosi 100 000 zł. Spółka nabywa osobowość prawną od momentu wpisu do rejestru handlowego. W treści statutu muszą być określone:  firma i siedziba,  przedmiot działania,  czas trwania,  wysokość kapitału akcyjnego, sposób jego zebrania, nominalna wartość akcji, ilość akcji ze wskazaniem ich rodzaju,  uprawnienia związane z akcjami,  imiona, nazwiska (firmy) oraz adresy (siedziby) założycieli,  organizacja władz zarządzających i nadzorczych. Z wnioskiem o wpisanie spółki do rejestru handlowego występuje zarząd, który do wniosku dołącza:  statut spółki,  akt zawiązania spółki,  oświadczenia wszystkich członków zarządu, że kapitał akcyjny został wpłacony, a z chwilą rejestracji spółki przejdą na spółkę wkłady niepieniężne,  stwierdzenie ustanowienia władz spółki, z podaniem ich składu,  notarialne wzory podpisów członków zarządu,  listę wspólników spółki wraz z informacją o liczbie i wartości objętych przez każdego z nich udziałów,  w przypadku zawiązania sukcesywnego także inne dokumenty . Kapitał zakładowy spółki akcyjnej jest podstawą odpowiedzialności spółki wobec wierzycieli. Akcjonariusze nie ponoszą osobistej odpowiedzialności za zobowiązania spółki. Kapitał zakładowy jest zobowiązaniem, jakie spółka zaciąga u wspólników na początku swej działalności, i wykazywany jest w pasywach spółki. Stanowi określoną kwotę pieniężną (wartość wkładów pieniężnych przeliczana jest na pieniądze) i dzieli się na równe części – akcje. Akcje mogą imienne (związane z osobą konkretnego akcjonariusza; ich zbycie może być uzależnione od zgody spółki) lub na okaziciela (mogą być zbywane bez ograniczeń). Akcja jest papierem wartościowym biorącym udział w publicznym obrocie na giełdzie. Z niektórymi akcjami mogą się wiązać pewne przywileje. Kodeks handlowy przewiduje istnienie akcji uprzywilejowanych co do:  prawa głosu,  dywidendy,  podziału majątku spółki po likwidacji. Liczba i rodzaj posiadanych akcji określa prawa i obowiązki akcjonariuszy. Jedynym obowiązkiem osobistym akcjonariusza wobec spółki może być nałożony statutem obowiązek do niepieniężnych świadczeń na rzecz spółki. Posiadanie akcji daje akcjonariuszowi możliwość wpływu na sprawy spółki poprzez głosowanie na posiedzeniach walnego zgromadzenia. Najczęściej praw głosu uzależnione jest wprost od ilości posiadanych akcji i przypadających na jedną akcję liczby głosów. Najważniejszym prawem majątkowym akcjonariusza jest prawo do udziału w zysku czystym, przeznaczonym do podziału przez walne zgromadzenie (dywidenda). Również i tu wszystko zależy od liczby i rodzaju posiadanych akcji. Akcjonariusze w spółce akcyjnej nie mają prawa do osobistej kontroli spraw spółki, mają natomiast prawo do zaskarżenia do sądu uchwał podjętych na walnym zgromadzeniu. Akcjonariuszom przysługuje również prawo poboru, czyli prawo do objęcia (proporcjonalnie do liczby posiadanych akcji) akcji nowej emisji w przypadku podwyższenia kapitału akcyjnego. Organami spółki są:
10. zarząd,
11. rada nadzorcza i komisja rewizyjna,
12. walne zgromadzenie . Zarząd - jest organem wykonawczym, jedno- lub wieloosobowym, reprezentującym spółkę i prowadzącym jej sprawy. Członków zarządu wybiera zwykle walne zgromadzenie. Rada nadzorcza i komisja rewizyjna – są organami nadzorczymi i kontrolnymi. Członkami rady nadzorczej i komisji rewizyjnej nie mogą być członkowie zarządu i pracownicy spółki bezpośrednio podlegający zarządowi. Podstawowym obowiązkiem organów kontrolnych jest: coroczne badanie bilansu, rachunku zysków i strat, sprawozdania zarządu oraz wniosków co do podziału zysków lub pokrycia strat oraz składanie walnemu zgromadzeniu pisemnego sprawozdania z wyników tego badania. Rada nadzorcza oprócz tego obowiązku sprawuje stały nadzór nad całą działalnością spółki. Walne zgromadzenie jest najważniejszym organem spółki. Może mieć charakter zgromadzenia zwyczajnego (odbywane raz do roku, w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrotowego) lub zgromadzenia nadzwyczajnego (zwoływane w razie potrzeby). Przedmiotem zgromadzenia zwyczajnego powinno być:  rozpatrzenie sprawozdania, bilansu oraz rachunku zysków i strat,  podjęcie uchwały o podziale zysków lub pokryciu strat,  udzielenie władzom spółki skwitowania z wykonania przez nie obowiązków. Niektóre sprawy mogą być rozstrzygnięte tylko uchwałą zgromadzenia wspólników. Uchwały zgromadzenia wspólników zapadają bezwzględną większością głosów oddanych (50%+1 głos), jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej. Spółka akcyjna może być rozwiązana z podobnych przyczyn jak spółka z o.o. po przeprowadzeniu likwidacji. Spółka Joint Ventures. Ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym z 14.06.1991r. wprowadzono bardzo istotne zmiany w zasadach inwestowania w Polsce przez cudzoziemców. Podmioty zagraniczne mogą:  tworzyć spółki z o.o. lub spółki akcyjne,  obejmować bądź nabywać udziały lub akcje w spółkach już działających. Dopuszczenie działalności gospodarczej podmiotów w formie spółek z o.o. i akcyjnych pozwala stosować w pełni do tych podmiotów przepisy kodeksu handlowego. Unika się przez to odrębnej kategorii spółek. Niewielkie odrębności jakie wprowadza ustawa o spółkach z udziałem zagranicznym, nie pozwalają na traktowanie spółek joint ventures jako odmiennej kategorii. Wspólnikiem jest podmiot zagraniczny. Zalicza się do nich:  osoby fizyczne mające miejsce zamieszkania za granicą,  osoby prawne z siedzibą zagranicą,  nie posiadające osobowości prawnej spółki osób wymienionych , które są tworzone zgodnie z ustawodawstwem państwa obcych . Zasady reprezentacji spółki z udziałem zagranicznym są analogiczne do tych, o których mowa była w spółce z o.o. i akcyjnej. Natomiast spółka cicha, nie stanowi kolejnego rodzaju spółki będącej jednostką organizacyjną podobną do innych spółek osobowych czy kapitałowych. Do 1964 roku spółka cicha była unormowana w kodeksie handlowym jako szczególny rodzaj umowy handlowej. Przepisy te zostały uchylone w 1965r. spółka cicha jako umowa handlowa zawierana jest między właścicielem przedsiębiorstwa a osobą fizyczną lub prawną zwaną wspólnikiem cichym. Treścią tej umowy jest wniesienie odpowiedniego wkładu do przedsiębiorstwa drugiej strony umowy. Umowa spółki cichej ma na celu wzmocnienie kapitałowe określonego przedsięwzięcia gospodarczego przez wspólnika cichego, który nie firmuje swoim nazwiskiem tej działalności. W stosunkach zewnętrznych występuje druga strona, będąca przedsiębiorcą. Może nią być zarówno osoba fizyczna jak i prawna. Spółka cicha jest podobna do spółki komandytowej. Różni się jednak od niej następującymi cechami:  umowa spółki cichej nie jest ujawniana na zewnątrz wobec osób trzecich, odpowiedzialność ponosi właściciel,  przez umowę wspólnik cichy nie nabywa współwłasności przedsiębiorstwa ani majątku przedsiębiorstwa,  umowa spółki cichej nie prowadzi do powstania wydzielonej jednostki organizacyjnej,  wyłącznymi prawami wspólnika cichego są: a) prawo do zysku w wysokości i przez okres w umowie ustalony, b) prawo do zwrotu kapitałów, ewentualnie z odsetkami, jeżeli strony tak postanowiły w umowie. Umowa spółki cichej jest umową nienazwaną, a jej zawarcie nie podlega z tego względu opłacie skarbowej. Spółka mieszana - może być utworzona w drodze łączenia mienia różnych rodzajów własności społecznej, w celu rozwijania wspólnej działalności gospodarczej oraz wykorzystania mienia społecznego i myśli naukowo-technicznej. Pojęcie to w literaturze było używane od dawna na oznaczenie spółki, której wspólnicy pochodzą nie tylko z kraju jej siedziby. Kapitał mieszany oznacza w tym ujęciu domieszkę kapitału zagranicznego. Spółka mieszana jako specjalna forma prawna występuje tylko w niektórych krajach, gdzie formy spółek były bądź w ogóle nie znane bądź nie dostosowane do wymagań nowej sytuacji w chwili podejmowania o dopuszczeniu inwestycji zagranicznych w tej formie (Węgry, Rumunia, Ukraina). Nowe spółki - od 1 stycznia 2001r. obowiązuje nowy Kodeks spółek handlowych, który zastąpił (z wyjątkami) dotychczasową regulację prawną tj. Kodeks handlowy. Ustawodawca wprowadził nowe typy spółek handlowych oraz dostosował ich organizację do potrzeb gospodarki rynkowej w Polce. Spółkami handlowymi są: • spółka jawna, • spółka partnerska, • spółka komandytowa, • spółka komandytowo-akcyjna, • spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, • spółka akcyjna . Przez umowę spółki handlowej wspólnicy albo akcjonariusze zobowiązują się dążyć do osiągnięcia wspólnego celu przez wniesienie wkładów oraz, jeżeli umowa albo statut spółki tak stanowi, przez współdziałanie w inny określony sposób. Ze względu na wprowadzenie nowych typów spółek, obecnie obowiązuje inny, ustawowy, podział na spółki osobowe i kapitałowe .Do spółek osobowych ustawa zalicza: • spółkę jawną, • spółkę partnerską, • spółkę komandytową, • spółkę komandytowo-akcyjną. Spółka osobowa może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana. Spółka osobowa prowadzi przedsiębiorstwo pod własną firmą. Spółką kapitałową, tak samo jak dotychczas, jest spółka z ograniczoną odpowiedzialnością i spółka akcyjna. Również one mogą we własnym imieniu nabywać prawa i zaciągać zobowiązania. Zasadniczą różnicą między spółkami osobowymi i kapitałowymi nadal jest to, że spółki osobowe nie posiadają osobowości prawnej, natomiast spółki kapitałowe uzyskują taką osobowość z chwilą wpisu do rejestru Spółka partnerska - Kodeks spółek handlowych istniejący w polskim prawie od 1 stycznia 2001r. zawiera regulację nowego typu spółki, jaką jest spółka partnerska. Jest to spółka osobowa, utworzona przez wspólników (partnerów) w celu wykonywania wolnego zawodu w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. Pierwowzorem takiej spółki była amerykańska spółka partnerska. Jej cechą jest to, że przynajmniej jeden wspólnik odpowiada za zobowiązania spółki bez ograniczeń; jest to tzw. general partner. Natomiast odpowiedzialność pozostałych wspólników, zwanych limited partner, jest ograniczona. Według kodeksu spółek handlowych, spółka partnerska należy do spółek osobowych, może więc nabywać prawa i zaciągać zobowiązania we własnym imieniu, pozywać i być pozywaną. Spółka partnerska nie ma jednak osobowości prawnej. Partnerami w spółce mogą być wyłącznie osoby fizyczne, uprawnione do wykonywania wolnych zawodów, określonych w ustawie. W szczególności, zgodnie z przepisami kodeksu spółek handlowych, partnerami w spółce mogą być osoby uprawnione do wykonywania następujących zawodów: • adwokata, • aptekarza, • architekta, • biegłego rewidenta, • brokera ubezpieczeniowego, • doradcy podatkowego, • księgowego, • lekarza, lekarza stomatologa, lekarza weterynarii, • notariusza, • pielęgniarki, • położnej, • radcy prawnego, • rzecznika patentowego, • rzeczoznawcy majątkowego, • tłumacza przysięgłego . Nowa ustawa nie zabrania jednocześnie, by w jednej spółce partnerskiej działali wspólnicy wykonujący różne wolne zawody. Mogą więc działać takie spółki, które pod jedną firmą skupiają jednocześnie np. prawników i biegłych rewidentów. Firma spółki partnerskiej powinna zawierać nazwisko co najmniej jednego partnera, dodatkowe oznaczenie „i partner” bądź „i partnerzy” albo „spółka partnerska” oraz określenie wolnego zawodu wykonywanego w spółce. Może ona używać skrótu „sp.p.”. Umowa spółki partnerskiej powinna być zawarta w formie aktu notarialnego i zawierać:
13. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
14. przedmiot działalności spółki,
15. nazwisko i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa spółki przewiduje, że jeden albo większa liczba partnerów będą ponosić odpowiedzialność tak jak wspólnik spółki jawnej,
16. w przypadku gdy spółkę reprezentują tylko niektórzy partnerzy, nazwiska i imiona tych partnerów,
17. firmę i siedzibę spółki,
18. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
19. określenie wkładów wnoszonych przez każdego partnera i ich wartość . Spółka partnerska podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego, prowadzonego przez sąd rejestrowy. Zgłoszenie to powinno zawierać:
20. firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń,
21. określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki,
22. przedmiot działalności spółki,
23. nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów,
24. nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu,
25. nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki, w przypadku, gdy umowa przewiduje, że niektórzy wspólnicy będą odpowiadali tak jak wspólnicy spółki jawnej . Do zgłoszenia spółki partnerskiej do sądu rejestrowego należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. Spółka partnerska powstaje z chwilą wpisu do rejestru. Spółka jest odrębnym podatnikiem VAT, więc musi posiadać własny numer NIP. Obowiązuje ją też prowadzenie pełnej księgowości. Prowadzenie spraw spółki i jej reprezentacja należy do wszystkich partnerów, chyba że ustalili to inaczej w umowie. Oprócz wyłączenia lub ograniczenia niektórych wspólników, w spółce partnerskiej istnieje też możliwość powołania zarządu, do którego stosowane są przepisy o zarządzie spółki z o.o. Zakazane jest natomiast wyłączenie partnerów z prowadzenia spraw spółki na rzecz osób trzecich (nie wchodzących w skład zarządu). Zarząd w spółce partnerskiej ma za zadanie odciążyć wspólników od spraw nie związanych z ich działalnością zawodową, czyli od zarządzania i prowadzenia interesów spółki. Jeśli umowa przewiduje jego powołanie, partnerzy nie mają prawa do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentacji. Mogą oni jedynie zastrzec, że określone sprawy będą wymagały ich zgody. Zarząd może być jedno- lub wieloosobowy, w jego skład mogą wchodzić wspólnicy, jak i osoby trzecie, które nie muszą mieć określonych uprawnień zawodowych. Partner zasiadający w zarządzie nie pobiera z tego tytułu wynagrodzenia, możliwe jest jedynie zwiększenie jego udziału w zyskach. Największą zaletą spółki jest wyłączenie odpowiedzialności każdego z partnerów za zobowiązania powstałe w wyniku wykonywania w spółce wolnego zawodu przez pozostałych (oraz pomocników podlegających ich kierownictwu). Chodzi tu o wyłącznie o skutki profesjonalnych działań, czyli tzw. „błąd w sztuce”. Przykładowo, dentysta działający w spółce partnerskiej nie odpowiada za szkodę spowodowaną wyrwaniem zdrowego zęba pacjentowi przez partnera -–innego dentystę. Adwokat nie ponosi odpowiedzialności za przekroczenie terminu do wniesienia apelacji, w sprawie prowadzonej przez partnera, na skutek nie wysłania pisma przez jego sekretarkę. Za pozostałe zobowiązania, np.: zapłatę czynszu, wypłatę wynagrodzeń z tytułu umowy o pracę czy zlecenia, uregulowanie należności za zakup sprzętu, odpowiedzialność ponoszą wszyscy wspólnicy. Wierzyciele spółki partnerskiej mogą dochodzić swoich roszczeń w pierwszej kolejności z majątku spółki (wkładów wniesionych przez partnerów lub majątku nabytego przez spółkę w okresie jej działalności). Dopiero jeśli okaże się to nieskuteczne, mogą skierować postępowanie egzekucyjne przeciwko samym wspólnikom. Odpowiedzialność wspólników w spółce partnerskiej jest dwojakiego rodzaju. Z jednej strony każdy partner odpowiada tylko za swoje „błędy w sztuce”, a więc, np.: radca prawny za błędną poradę, czy lekarz za błędną diagnozę . Natomiast partner nie ponosi odpowiedzialności swoim majątkiem osobistym za zobowiązania związane z działalnością pozostałych partnerów. Wynika z tego, że w np.: spółce skupiającej adwokatów każdy z nich ponosi samodzielnie odpowiedzialność za skutki własnych działań związanych z wykonywaniem zawodu. Natomiast za zobowiązania spółki, które nie mają związku z wykonywaniem wolnego zawodu odpowiadają wszyscy wspólnicy osobiście i solidnie. Chodzi tu np.: o zobowiązania wynikające z zawartych przez spółkę umów np.: w zakresie najmu czy dzierżawy. W spółce partnerskiej każdy wspólnik ma prawo samodzielnie ją reprezentować. Pozbawienie partnera prawa reprezentowania spółki może nastąpić tylko z ważnych powodów uchwałą powziętą większością trzech czwartych głosów w obecności co najmniej dwóch trzecich ogólnej liczby partnerów. Umowa spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw i reprezentowania spółki powierza się zarządowi. W tej sytuacji do zarządu mogą być powołane także osoby spoza grona wspólników. Jeśli któryś z partnerów utraci uprawnienia do wykonywania zawodu, jest zobowiązany wystąpić ze spółki. Oświadczenie o wystąpieniu może złożyć w dowolnym czasie. Jeśli tego nie zrobi, pod koniec roku obrotowego zostaje wykluczony ze spółki na mocy prawa. W innych przypadkach wypowiedzenie można złożyć na sześć miesięcy przed końcem roku obrotowego. Rozwiązanie spółki partnerskiej następuje na skutek ogłoszenia upadłości, jednomyślnej uchwały wspólników, prawomocnego orzeczenia sądu lub zajścia innych przyczyn przewidzianych w umowie. Spółka partnerska może okazać się w praktyce atrakcyjną formą dla prowadzenia działalności gospodarczej przez osoby fizyczne wykonujące wolny zawód. W szczególności w zakresie prawa podatkowego można uniknąć podwójnego opodatkowania, gdyż każdy partner płaci podatek stosowanie do swoich dochodów. Spółka komandytowo-akcyjna - jest to spółka mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki co najmniej jeden wspólnik odpowiada bez ograniczenia (komplementariusz), a co najmniej jeden wspólnik jest akcjonariuszem. Akcjonariusz jest obowiązany jedynie do świadczeń określonych w statucie spółki. Spółka komandytowo-akcyjkna stanowi połączenie dwóch znanych typów spółek, tj. spółki komandytowej i spółki akcyjnej. W zakresie stosunku prawnego komplementariuszy, a także do wkładów tychże wspólników do spółki, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy zastosowanie mają przepisy dotyczące spółki komandytowej. Natomiast w pozostałych sprawach stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące spółki akcyjnej, a w szczególności przepisy dotyczące kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia. Wspólnicy, którzy decydują się na prowadzenie działalności w formie spółki komandytowo-akcyjnej muszą zgromadzić kapitał zakładowy w wysokości co najmniej 50.000zł. Firma spółki komandytowo-akcyjnej powinna zawierać nazwiska jednego lub kilku komplementariuszy oraz dodatkowe oznaczenie „spółka komandytowo-akcyjna”. Dopuszczalne jest używanie w obrocie skrótu „S.K.A.” Statut spółki komandytowo-akcyjnej powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego i zawierać:
26. firmę i siedzibę spółki,
27. przedmiot działalności spółki,
28. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony,
29. oznaczenie wkładów wnoszonych przez każdego komplementariusza oraz ich wartość,
30. wysokość kapitału zakładowego, sposób jego zebrania, wartość nominalną akcji i ich liczbę ze wskazaniem, czy akcje są imienne, czy na okaziciela,
31. liczbę akcji poszczególnych rodzajów i związane z nimi uprawnienia, jeżeli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów,
32. nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz ich siedziby, adresy albo adresy do doręczeń,
33. organizację walnego zgromadzenia i rady nadzorczej, jeżeli ustawa lub statut przewiduje ustanowienie rady nadzorczej . Spółka komandytowo-akcyjna, tak jak wszystkie inne spółki, podlega zgłoszeniu do rejestru sądowego. Zgłoszenie to powinno zawierać:
34. firmę, siedzibę i adres spółki,
35. przedmiot działalności spółki,
36. wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji,
37. liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje,
38. wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem,
39. nazwiska i imiona albo firma (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją,
40. nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji: w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki - zaznaczenie tej okoliczności,
41. jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne – zaznaczenie tej okoliczności,
42. czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony . Spółka komandytowo-akcyjna powstaje z chwilą wpisu do rejestru, jednakże, będąc spółką osobową, nie posiada ona osobowości prawnej. Spółka komandytowo-akcyjna stanowi nowy typ spółki osobowej, handlowej. Jakie będzie jej wykorzystanie, pokaże dopiero praktyka. Jest ona połączeniem regulacji wykorzystywanej dla określenia instytucji spółki komandytowej i spółki akcyjnej. Akcjonariusz w takiej spółce nie odpowiada za zobowiązania spółki. Spółkę reprezentują komplementariusze, których z mocy statutu lub prawomocnego orzeczenia sądu nie pozbawiono prawa reprezentowania spółki. Pozbawienie komplementariusza prawa reprezentowania spółki wbrew jego sprzeciwowi może nastąpić jedynie z ważnych powodów na mocy prawomocnego orzeczenia sądu. Każdy komplementariusz ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw spółki. Statut spółki może przewidywać, że prowadzenie spraw spółki powierza się jedynemu albo kilku komplementariuszom. Jeśli określona kategoria spraw została przekazana do kompetencji walnego zgromadzenia albo rady nadzorczej, to w tym zakresie komplementariuszowi nie przysługuje prawo do prowadzenia spraw spółki. Wspólnicy w spółce komandytowo-akcyjnej mogą ustanowić radę nadzorczą. Jeżeli liczba akcjonariuszy przekracza dwadzieścia pięć osób, ustanowienie rady nadzorczej jest obowiązkowe. Członków rady nadzorczej powołuje i odwołuje walne zgromadzenie. Komplementariusz albo jego pracownik nie może być członkiem rady nadzorczej. Rada nadzorcza sprawuje stały nadzór nad działalnością spółki we wszystkich dziedzinach jej działalności. Organem spółki komandytowo-akcyjnej jest także walne zgromadzenie. Jego uchwały wymaga m.in.:
43. rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania komplementariuszy z działalności spółki oraz sprawozdania finansowego spółki za ubiegły rok obrotowy,
44. udzielenie komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki absolutorium z wykonania przez niech obowiązki,
45. udzielenie członkom rady nadzorczej absolutorium z wykonania przez nich obowiązków,

4. wybór biegłego rewidenta, chyba że statut przewiduje w tej sprawie kompetencję rady nadzorczej .

Literatura:

1. Adamkiewicz – Drwiłło H, G. Uwarunkowania konkurencyjności przedsiębiorstwa, PWN, Warszawa 2002.
2. Sudoł S, Przedsiębiorstwo podstawy nauki o przedsiębiorstwie zarządzanie przedsiębiorstwem, PWE, Warszawa 2006.
3. Żurka J (pod red), Przedsiębiorstwo zasady działania funkcjonowanie i rozwój, Fundacja Rozwoju Uniwersytetu Gdańskiego, Gdańsk 2007.