Stalinizm - totalitarny system władzy w Związku Radzieckim w latach 1922 - 1953 stworzony przez {ps]Józefa Stalina - sekretarza Wszechzwiązkowej Komunistycznej Partii (bolszewików). Łączył w sobie system monopartyjny wraz z kultem jednostki. Polegał na powszechnej rozbudowie systemu partyjnego (jednostki partyjne w każdej placówce, organizacji) i aparatu przymusu (NKWD). Opierał się na rozbudowanym systemie kontroli i stosowaniu terroru. W gospodarce odrzucał model wolnorynkowy, zakładał likwidację prywatnej własności i intensywną industrializację, wprowadzał system centralnego planowania, rozbudowywał biurokrację. Ofiarami represji stalinowskich było około 40 milionów osób. System został zniesiony w 1956 roku, jednak jego elementy przetrwały aż do rozpadu ZSRR w 1991 roku. Stalinizacja to proces wdrażania systemu władzy sprawowanego przez Stalina w innych państwach satelickich ZSRR po zakończeniu II wojny światowej, w tym w Polsce (kopiowanie radzieckich wzorców).

Pierwszym krokiem do stalinizacji w państwach będących pod wpływem ZSRR (tzw. „demoludach”) było utworzenie Kominformu – Biura Informacyjnego Partii Komunistycznych i Robotniczych. Kominform powstał we IX 1947 roku w Szklarskiej Porębie. Stronę polską w Szklarskiej Porębie reprezentowali: Gomułka, Berman, Radkiewicz oraz Zawadzki. Decydujące zdanie należało tam jednak do głównego ideologa radzieckiego – Andrieja Żdanowa. Tak więc Kominform miał być ośrodkiem wydawania przez Moskwę dyrektyw wykonywanych przez „bratnie partie”. Gomułka zgłosił swój sprzeciw, jednak nic w ten sposób nie osiągnął. Pod naciskiem Moskwy rząd polski musiał zrezygnować z amerykańskiej propozycji pomocy (planu Marshalla), choć początkowo wielu ministrów (np. Cyrankiewicz) było skłonnych ją przyjąć. 
Kolejnym przejawem stalinizacji kraju stała się walka z Kościołem katolickim. Papieża Piusa XII polska propaganda oskarżała o popieranie rewizjonizmu niemieckiego i wspieranie imperializmu amerykańskiego. Zaczęto likwidować klasztory. Kościołem polskim w tych ciężkich czasach kierował do X 1948 prymas Hlond, a następnie prymas Stefan Wyszyński. Oprócz zwalczania Kościoła, władze ludowe rozprawiały się także z akowcami i innymi przeciwnikami władzy komunistycznej. 
Codziennością stały się procesy, w których zapadały ciężkie wyroki, a oskarżonym nie dawano możliwości porządnej obrony. 
Ostatnim etapem stalinizacji państwa było powstanie PZPR w XII 1948. Referat programowy, wygłoszony przez Bieruta, nawiązywał do doświadczeń ZSRR. Stalinowska Polska charakteryzowała się przede wszystkim tym, że władza była całkowicie scentralizowana, a wszystkie instytucje i organy były podporządkowane Biuru Politycznemu KC PZPR. Policja polityczna stała się potęgą, mogła stosować tortury, a pomagały jej całe masy donosicieli. We wszystkich ważniejszych instytucjach (wojsko, UB, sądownictwo, gospodarka) znajdowali się radzieccy doradcy, którzy mieli kontrolować jak przebiega realizacja poleceń Stalina. Powstała silna biurokracja. Rozwijała się propaganda i rozwijał się kult Stalina. Opozycja była bezwzględnie likwidowana. Ujednolicano nawet organizacje młodzieżowe – w VII 1948 utworzono Związek Młodzieży Polskiej, wzorowany na radzieckim Komsomole. Celem ZMP było wychowanie młodzieży na wzorowych socjalistów. Pod koniec 1949 przeprowadzono bolszewizację harcerstwa – dawni działacze zostali zmuszeni do opuszczenia tej organizacji, a w końcu zlikwidowano ZHP. Zaczęto się w zamian wzorować na pionierach radzieckich, wciągając w szeregi tego typu organizacji małe dzieci, podatne na propagandę.