Dokonaj analizy i interpretacji barokowego utworu pt „ O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” M. Sęp-Szarzyński

W utworze lirycznym „ O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” podejmowany jest odwieczny problem bezustannej wojny, którą człowiek toczy w codziennym życiu. W dwóch pierwszych zwrotkach pojawiają się zaimki typowe dla podmiotu zbiorowego” byt nasz podniebny”, „ten nasz dom”. Wprowadzenie podmiotu zbiorowego nadaje opisanej w tekście walce wymiar uniwersalny a zmaganie się z potężnymi wrogami jest wpisane w los każdego człowieka i dlatego podmiot liryczny wypowiada się w imieniu całej ludzkości.

W utworze lirycznym „ O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” podejmowany jest odwieczny problem bezustannej wojny, którą człowiek toczy w codziennym życiu. W dwóch pierwszych zwrotkach pojawiają się zaimki typowe dla podmiotu zbiorowego” byt nasz podniebny”, „ten nasz dom”. Wprowadzenie podmiotu zbiorowego nadaje opisanej w tekście walce wymiar uniwersalny a zmaganie się z potężnymi wrogami jest wpisane w los każdego człowieka i dlatego podmiot liryczny wypowiada się w imieniu całej ludzkości. Kolejne zwrotki mają charakter refleksyjny i błagalny. Podmiotem lirycznym tu nie jest już podmiot wypowiadający się w imieniu całej ludzkości lecz błądzący chrześcijanin przyznający się do swych słabości w pierwszej osobie.
W tych zwrotkach dominują emocje, pytania retoryczne, wyliczające oraz wykrzykniki czyli środki stylistyczne wyrażające uczucia oraz nadające wypowiedź tonu dramatycznego. W utworze słowa podmiotu lirycznego wypowiedziane zostały w obliczu wojny którą musi stoczyć. Moją uwagę zwróciły liczne bogactwa środków językowych wpływających na wypowiedź oraz rozterki podmiotu lirycznego. Poeta w swoim utworze chętnie sięga po środki składniowe. W jego utworze pojawiają się inwersje „ upaść na wieki żądać nieprzestane”, przerzutnie „ on srogi ciemności hetman”, antytezy „pokój szczęśliwości, ale bojowanie byt nasz podniebny”, wyliczenia „wątły, niebaczny, rozdwojony”, pytania retoryczne „cóż będę czynił…?”, wykrzyknienia „zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!” W tekście oprócz wyżej wymienionych środków składniowych występują epitety nacechowane emocjonalnie „łakome marności”, „srogi hetman” oraz metafory „ten nasz dom-ciało”, „bojowanie byt nasz podniebny ”. wszystkie te środki są podporządkowane metaforze nadrzędnej, rozwijanej od pierwszej do ostatniej zwrotki. Jest to metafora ludzkiego życia jako ciągłej walki „bojowania”. Wojnę tą toczy człowiek nieustannie, w każdym momencie swojego życia a jego przeciwnikami jest szatan, świat i jego cielesna natura. Jest to walka rozgrywająca się na poziomie duchowym a wygraną jest zbawienia duszy i życie wieczne. Tematem tego utworu jest egzystencja walki ludzi z pokusami. Na uwagę zasługuje tok dowodzenia gdzie w pierwszej linijce podmiot stawia tezę „ pokój szczęśliwości, ale bojowanie byt nasz podniebny” a w następnych stara się tą tezę udowodnić, opisując okrutnych przeciwników ludzi. Pierwszy z nich jest szatan, władca ciemności. Epitet „srogi” sugeruje jego brak litości natomiast określenie „hetman” podkreśla jego siłę i potęgę. W wierszy M. Sępa- Szarzyńskiego szatan to dowódca złowrogich sił, podstępny i podły, dążący do zguby człowieka. Jego ukrytymi sojusznikami są „łakome marności” czyli pokusy, które podsuwa nam świat. Dla odbiorcy zwrot „łakome marności” był doskonale zrozumiały, dlatego nie potrzebował dodatkowych rozwinięć. Czytelnik rozumiał, że marnością było wszystko to co budziło pożądanie ludzi, co odwracało ich myśli od zbawienia. Mogło to być bogactwo, sława, władza a więc wartości ulotne, niewiele warte, jednak człowiek dążąc do ich zdobycia zapomniał o Bogu. W drugiej strofie podmiot wskazuje na innego również groźnego przeciwnika a jest nim nasze ciało- dom nieśmiertelnej duszy. Według podmiotu lirycznego skażone złem ciało prowadzi nas do grzechu. Człowiek w wierszu Szarzyńskiego jest „rozdwojony w sobie” ponieważ jego duch przynależy do Boga a materia jest napiętnowana złem. Kiedyś w różne sposoby próbowano przezwyciężyć dwoistość ludzkiej natury i odnieść sukces nad swym ciałem. Jedną taka metodą była asceza czyli umartwienie ciała prowadzącego do zaniku pokus. Inną metodą było życie pustelnicze spędzone na modlitwie. Natomiast w wierszu Szarzyńskiego pojawiła się trzecia możliwość polegająca na bezgranicznym zwierzeniu się Bogu i poddaniu się jego wyrokom. Dwie ostatnie zwrotki mają charakter błagalny i modlitewny. Ich adresatem jest Bóg, jedyna siła mogąca ocalić człowieka. „ Zbawienia mego jest nadzieja w Tobie!” rozpaczliwie woła podmiot liryczny. „ O wojnie naszej, którą wiedziemy z szatanem, światem i ciałem” jest utworem, który w widoczny sposób polemizuje z ideałami stoicyzmu. W pierwszych zwrotkach autor stwierdza, że spokój i szczęście jest niemożliwe, ponieważ człowiek walczy cały czas ze sobą samym oraz ze złem, z jakim musi się stykać w świecie. Niepokój wyrażony w tym wierszu wynika z okresu, w którym on powstał. Człowiek na przełomie dwóch epok renesansu i baroku mógł czuć się zagubiony. Punkt widzenia, jaki przedstawia w swoich dziełach M. Sęp- Szarzyński wydaje mi się dużo bardziej ludzki i bliższy mojemu sposobowi myślenia. Podoba mi się jego pokora, z jaką podchodzi do Boga, walki człowieka ze złem, zarówno z tym jakie posiada on wewnątrz siebie jak i z tymi z którymi spotyka się w świecie. Zgadzam się z tym, że człowiek jest zdecydowanie za słaby na walkę ze złem a jedyną rzeczą jaką może przeciwstawić się mu jest silna wiara w Boga, która znajduje się w każdym z nas.