„Chłopi” to najbardziej znana powieść Władysława Stanisława Reymonta. W 1924 r. otrzymał za nią literacką Nagrodę Nobla.
„Chłopów” pisał Reymont od 1899 do 1908 r. Całość składa się z czterech tomów: Jesień, Zima, Wiosna, Lato. Akcja utworu rozpoczyna się we wrześniu podczas wykopków, trwa około dziesięciu miesięcy, kończy w lipcu po żniwach. Na jej fabułę składają się trzy ciągi zdarzeń. Jeden pokazuje społeczność wiejską, bohaterów, konflikty między nimi, miłość, perypetie małżeńskie. Drugi to życie wsi pod kątem obyczajów rodzinnych, obrzędów religijnych, sposobu spędzania czasu. Trzeci wreszcie dotyczy wpływu przyrody, rytmu pór roku na życie mieszkańców Lipiec. Autor przedstawienia zdarzenia realistycznie. Dowodem na to jest przyznawanie się kilku wsi do tego, że zostały sportretowane w powieści. Bohaterowie powieści mówią gwarą, choć nie jest to specyficzny język jakiegoś regionu. Także narrator często posługuje się językiem zabarwionym gwarą, szczególnie gdy jako wioskowy gawędziarz opowiada o życiu mieszkańców wsi. Tak więc poznajemy wszystkie prace polowe: przy wykopkach, przy sianokosach, przy żniwach; zajęcia gospodarskie i domowe. Po przeczytaniu tej lektury wiemy, jak wyglądały wiejskie chaty oraz jak je budowano, zdobiono, jakie były w nich sprzęty i narzędzia pracy. Wraz z mieszkańcami Lipiec odwiedzamy miasteczko, kościół, karczmę, młyn, las z kobietami zbierającymi chrust i mężczyznami walczącymi o swoją własność. Wiele miejsca poświęcił pisarz opisaniu wesela, od posyłania z wódką, zmówin, zaręczyn, zapowiedzi, poprzez ślub, weselną zabawę, oczepiny, przenosiny. W sposób realistyczny przedstawił też Reymont swoich bohaterów. Nie stwarzał skomplikowanych portretów psychologicznych, natomiast znakomicie uchwycił mentalność wielu osób. Świetnie sportretowany jest Maciej Boryna, typowy gospodarz, despotyczny ojciec, urastający w końcu powieści do symbolu „chłopa-Piasta”. Dramatyczny konflikt między ojcem a synem o względy tej samej kobiety i o majątek podkreśla podobieństwa i różnice charakterologiczne między Macie¬jem a Antkiem. Ciekawą przemianę przechodzi Hanka Borynowa z zdradzanej żony w rzutką, samodzielną gospodynię. Indywidualnością niewątpliwie jest Jagna itd. Postaci jest wiele, każda jest inna, ma własne, indywidualne, charakterystyczne cechy. O realizmie powieści świadczy też ukazanie rozwarstwienia społecznego mieszkańców Lipiec – od bogaczy: Boryna, Kowal, Wójt, po komorników: Jagustyna, Agata i konfliktów między nimi. Naturalizm w Chłopach dochodzi do głosu w tej warstwie utworu, która dotyczy wpływu przyrody, rytmu pór roku na życie rolników. Wszystkie czynności, prace, podporządkowane są przyrodniczemu nakazowi, wynikającemu z następstwa jesieni, zimy, wiosny i lata. Czas w Chłopach nie jest czasem linearnym, lecz cyklicznym, nie wyznaczają go kolejno upływające dni, miesiące, lata, taki kalendarz bowiem sugeruje, że w życiu nic się nie powtarza. Życie wsi toczy się niczym gigantyczne koło, którego obroty wyznaczone są przez naturę. Cykliczność czasu to niezmiennie powtarzany rytm pór roku. Ten rytm warunkuje rytm życia człowieka. Człowiek, chcąc przeżyć, musi podporządkować się naturze. Sensem jego życia jest ciężka praca. Człowiek rodzi się, pracuje na roli, która jest jego karmicielką i umiera. Najpiękniejszą sceną powieści, podkreślającą związek chłopa z ziemią, jest śmierć Boryny. Tragedią dla chłopa jest, gdy nie może już pracować, wtedy odchodzi jak Agata. Wpływ naturalistycznej wizji ludzkiej egzystencji możemy zauważyć w podkreślaniu roli popędu płciowego w ludzkim życiu. Jest to rola dramatyczna, niszcząca. Jagusia, uosobienie seksu, posiada siłę niszczącą, destrukcyjną. W taki sposób wpływa na losy Antka, Macieja, kleryka Jasia. W końcu popada w konflikt z całą gromadą i jak w starożytnej tragedii zostaje ostatecznie potępiona przez zbiorowość i symbolicznie z niej wyeliminowana. Środowisko chłopskie często rządzi się etyką naturalną, zasadami dyktowanymi przez biologię, przez potrzebę utrzymania życia, zdobycia pożywienia. Takie normy ob¬serwujemy w stosunkach rodzinnych, w zawieraniu małżeństw z przyczyn ekonomicznych, traktowaniu dzieci jako rąk do pracy, a starców jako zbędnych gąb do żywienia. Od ukazania się Chłopów przylgnęło do powieści jeszcze jedno określenie, mianowicie, że jest to epopeja chłopska. Kilka cech wskazuje na epickość Chłopów. Na pewno jedną z ważniejszych jest konstrukcja narratora, który posługuje się trzema stylami: w opisach przyrody jest to często modernistyczny, impresjonistyczny styl poetycki, obok niego występuje styl realistycznego obiektywnego obserwatora i wreszcie styl wiejskiego gaduły, jednego z mieszkańców wsi, patrzącego na nią od środka, znającego ją świetnie, tyle że utalentowanego i lepiej rozumiejącego świat. Ten trzeci narrator przypomina starożytnego pieśniarza-aojdę, jakim był Homer. Obraz wiejskiego bytowania w ChŁopach jest rozlewny, spokojny, pełen drobiazgowych, szczegółowych opisów jak w epopei. Reymont z rozmysłem zaciera wszelkie informacje, które wskazywałyby na historyczny czas wydarzeń opisanych w Chłopach. Tak żyło się w Lipcach za¬wsze, od wieków i tak będzie się żyło dalej przez wieki. Te same zasady, ten sam związek z ziemią i naturą obowiązują każdego chłopa, zawsze i wszędzie – zdaje się przekazywać powieść. Dlatego, mimo szczegółów obyczajowych i obrzędowych, Chłopi są powieścią o uniwersalnym chłopskim losie. Przedstawiając Lipce Reymont zaciera także celowo związki wsi ze światem. Lipce leżą w dolinie, otoczone lasem, są samowystarczalne, rządzą się własnymi prawami. Mamy tu do czynienia ze swoistą mitologizacją chłopskiego byto¬wania. Zdarzenia z życia wsi: zebrania gminne, obrzędy, walka o las, miłość, śmierć, konflikt ojca z synem ulegają nobilitacji jak w mitach. Wieś staje się Arkadią, do której warto uciec od zagrożeń cywilizacyjnych, a chłop i jego życie nabiera wartości uniwersalnych. Te chyba powody zadecydowały o przyznaniu Reymontowi za Chłopów literackiej Nagrody Nobla.