M.Konopnicka w swojej noweli usiłuje przekonać odbiorcę o konieczności tolerancji wobec Żydów. Fabuła noweli jest tak skonstruowana, aby tekst utworu spełniał funkcję impresywną. Autorka czyni to przez kreację głównego bohatera - Żyda o imieniu Mendel Gdański, który od wielu lat mieszka w Warszawie i jest silnie zespolony z Polskim społeczeństwem. Żyd jawi się jako uczciwy, pracowity i życzliwy człowiek, który cieszy się szacunkiem sąsiadów i uznaniem klientów za swe usługi introligatorskie. Sąsiadka, student i ksiądz wykazują życzliwy stosunek do Mendla i w ten sposób umocniają sympatię czytelnika do głównego bohatera. Sprzeciw i niechęć odbiorcy budzi postawa zegarmistrza, głoszącego propagandę anty-semicką. Pogromu Żydów dokonują młodzi ludzie z marginesu społecznego na zlecenie zaborców. Konopnicka demaskuje politykę Rosjan, którzy niezadowolenie społeczne chcą skierować na Żydów. Charakterystyka Mendla i jego zachowanie po pogromie budzi w czytelniku szczere współczucie, które każe dostrzec w Mendlu człowieka pożytecznego dla polskiego społeczeństwa.