STAN KLĘSKI ŻYWIOŁOWEJ: W czasie stanu klęski żywiołowej organy władzy publicznej działają w dotychczasowych strukturach organizacyjnych państwa i w ramach przysługujących im kompetencji. Działaniami prowadzonymi w celu zapobieżenia skutkom klęski żywiołowej lub ich usunięcia kierują: • wójt (burmistrz, prezydent miasta) – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono tylko na obszarze gminy, • starosta – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednej gminy wchodzącej w skład powiatu, • wojewoda – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego powiatu wchodzącego w skład województwa, • minister właściwy do spraw administracji publicznej lub inny minister, do zakresu działania którego należy zapobieganie skutkom danej klęski żywiołowej lub ich usuwanie, a w przypadku wątpliwości co do właściwości ministra lub w przypadku gdy właściwych jest kilku ministrów – minister wyznaczony przez Prezesa Rady Ministrów – jeżeli stan klęski żywiołowej wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa. W gminie działaniami prowadzonymi w celu zwalczania skutków klęski żywiołowej kieruje wójt, który bezpośrednio podlega staroście. Szczególnym uprawnieniem wójta w ramach stanu klęski żywiołowej jest to, że może wydawać wiążące polecenia organom sołectw, dzielnic i osiedli oraz kierownikom jednostek organizacyjnych.

Na obszarze powiatu działaniami prowadzonymi w celu zwalczania skutków klęski żywiołowej kieruje starosta, który podlega w tym zakresie wojewodzie. Szczególnym uprawnieniem starosty jest to, że może wydawać wiążące polecenia wójtom kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez powiat, kierownikom powiatowych służb, inspekcji i straży, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze powiatu. Na obszarze powiatu działaniami prowadzonymi w celu zwalczania skutków klęski żywiołowej kieruje starosta, który podlega w tym zakresie wojewodzie. Szczególnym uprawnieniem starosty jest to, że może wydawać wiążące polecenia wójtom, kierownikom jednostek organizacyjnych utworzonych przez powiat, kierownikom powiatowych służb, inspekcji i straży, kierownikom jednostek ochrony przeciwpożarowej działających na obszarze powiatu. Na obszarze województwa działaniami prowadzonymi w celu zwalczania skutków klęski żywiołowej kieruje wojewoda. Szczególne uprawnienia wojewody w związku ze stanem klęski żywiołowej - wojewodzie są podporządkowane:

• organy administracji rządowej działające na obszarze województwa;
• organy samorządu województwa;
• oddziały Sił Zbrojnych RP oddane do dyspozycji wojewody w celu zwalczania klęski żywiołowej.

Oddziały Sił Zbrojnych RP do dyspozycji wojewody oddaje Minister Obrony Narodowej, gdy użycie innych służb i środków jest niemożliwe lub niewystarczające. Wojewoda w zakresie tych działań podlega ministrowi. Jeżeli wojewoda jest czasowo niezdolny do wykonywania swoich zadań, może zostać wyznaczony pełnomocnik, a dokonuje tego minister.

Organy pomocnicze:  w gminie - przy wójcie - gminny zespół reagowania;  w powiecie - przy staroście - powiatowy zespół reagowania kryzysowego;  w województwie - przy wojewodzie - wojewódzki zespół reagowania kryzysowego;  na szczeblu krajowym - przy ministrze - Rządowy Zespół Koordynacji Kryzysowej.

Poza szczególnymi uprawnieniami lokalnej władzy publicznej są jeszcze szczególne uprawnienia ministra, który odpowiada za zwalczanie skutków klęski żywiołowej, jeżeli obszar klęski żywiołowej przekracza jedno województwo. Uprawnieniem ministra jest możliwość wydawania wiążących poleceń organom administracji rządowej oraz organom samorządu terytorialnego.

Obowiązek współdziałania między organami władzy publicznej: • obowiązek współdziałania między wojewodą a pełnomocnikiem powołanym na miejsce wojewody; • obowiązek współdziałania wójtów i starostów.

W sferze informacyjnej wprowadzony jest obowiązek stałego informowania głowy państwa o skutkach klęski żywiołowej przez ministra, który kieruje działaniami podczas stanu klęski żywiołowej. Obowiązek uczestniczenia w działaniach mających na celu zapobieganie skutkom klęski żywiołowej spoczywa na Straży Pożarnej, Policji, Ratownictwie Medycznym oraz innych inspekcjach, strażach i służbach, które mogą okazać się pomocne w tej mierze. STAN WOJENNY: Organy władzy publicznej w czasie trwania stanu wojennego działają w dotychczasowy sposób, przy czym mogą mięć dodatkowe kompetencje. Co do zasady nie powinno się tworzyć nowych struktur organizacyjnych, chociaż jest organ, który może zostać powołany - Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych.

Dodatkowe kompetencje Prezydenta związane ze stanem wojennym: • kierowanie obroną państwa we współpracy z Radą Ministrów; • podejmowanie decyzji związanych z wykorzystaniem Sił Zbrojnych; • możliwość wydawania rozporządzeń z mocą ustawy na wniosek Rady Ministrów, kiedy jest potrzebne skuteczne podjęcie decyzji w formie ustawy, a Sejm nie może się zebrać, przy czym na najbliższym posiedzeniu takie rozporządzenie musi zostać przez Sejm zatwierdzone (rozporządzenie z mocą ustawy ma charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego). Dodatkowe uprawnienia Rady Ministrów: Kompetencje dotyczące sfery funkcjonowania aparatu administracyjnego państwa: • przejście na wojenne zasady działania • uruchomienie systemu kierowania obroną państwa • określanie na wniosek Naczelnego Dowódcy SZ zasady działania organów władzy publicznej w strefie bezpośrednich działań wojennych

Dodatkowe kompetencje Prezesa Rady Ministrów:

• może wykonywać kompetencje Rady Ministrów, ale tylko w sytuacji, gdy Rada Ministrów nie może zebrać się na posiedzeniu.

Dodatkowe kompetencje Ministra Obrony Narodowej: kompetencje o charakterze koordynacyjnym, kontrolnym, nadzorczym i informacyjnym. MON: • dokonuje oceny zagrożeń wojennych i możliwości obronnych oraz formułuje i przedstawia właściwym organom propozycje dotyczące obrony państwa, • koordynuje realizację zadań organów administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego wynikających z zadań dotyczących obrony państwa, • przedstawia właściwym organom potrzeby w zakresie świadczeń organów państwowych i jednostek samorządu terytorialnego, przedsiębiorców i innych jednostek organizacyjnych oraz osób fizycznych, na rzecz Sił Zbrojnych i obrony państwa, • sprawuje ogólny nadzór nad realizacją zadań obronnych wykonywanych przez organy administracji rządowej i jednostki samorządu terytorialnego,

Dodatkowe kompetencje wojewody:

kierowanie realizacja zadań obronnych i działaniami obrony cywilnej, a w szczególności wprowadza ograniczenia wolności i praw obywatelskich. Pojawia się także dodatkowe związanie wojewody z innymi organami, tzn. wojewodzie zostają podporządkowane jednostki organizacyjne administracji rządowej i samorządowej znajdujące się na terenie województwa. Naczelny Dowódca Sił Zbrojnych jest powoływany przez Prezydenta na wniosek Prezesa Rady Ministrów. Zadania naczelnego Dowódcy Sił Zbrojnych:

• dowodzenie Siłami Zbrojnymi.

STAN WYJĄTKOWY: W czasie stanu wyjątkowego należy wykorzystać istniejące struktury organizacyjne (nie ma organów powoływanych specjalnie na czas stanu wyjątkowego), natomiast niektóre organy uzyskują dodatkowe kompetencje. Działania przywracające konstytucyjny ustrój państwa, bezpieczeństwo obywateli lub porządek publiczny, a w szczególności koordynację i kontrolę funkcjonowania administracji rządowej i samorządowej wykonują: • Prezes Rady Ministrów - w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze większym niż obszar jednego województwa, • właściwy wojewoda - w przypadku wprowadzenia stanu wyjątkowego na obszarze lub części obszaru jednego województwa.

Prezes Rady Ministrów w trakcie stanu wyjątkowego ma uprawnienie do tego, aby prowadzić działania przywracające konstytucyjny ustrój państwa, bezpieczeństwo obywateli lub porządek publiczny, jeżeli stan wyjątkowy wprowadzono na obszarze więcej niż jednego województwa. Natomiast jeżeli obszar, na którym wprowadzony został stan wyjątkowy nie przekracza jednego województwa, te uprawnienia posiada właściwy wojewoda. Prezydent na wniosek Rady Ministrów może postanowić o użyciu Sił Zbrojnych. Prezydent powinien być na bieżąco informowany o działaniach mających na celu przywrócenie bezpieczeństwa i normalnego funkcjonowania państwa.