IZRAELICI – DZIEJE I KULTURA

1. Osadnictwo na terenie Palestyny od III tysiąclecia pne

2. Powstanie i dzieje państwa Izrael a) zasiedlenie Palestyny przez semickich Hebrajczyków (XX-XV w. pne) uważanych za przodków Izraelitów, protoplastą rodu Abraham, który przywędrował na czele swojego plemienia do Kanaan (Palestyny) z Ur w Mezopotamii b) osiedlenie się potomków Abrahama w Egipcie („niewola egipska”), powrót do Palestyny pod przywództwem Mojżesza (XII w.) c) zjednoczenie plemion izraelskich przez Saula wobec zagrożenia Filistynów (X w.) d) pokonanie wrogów przez Dawida, ustanowienie Jerozolimy stolicą i ośrodkiem kultu, powiększenie terytorium państwa w wyniku podbojów e) rozkwit państwa za Salomona (ok. 965 – 932 pne) syna Dawida • pokojowa polityka wobec sąsiadów • ufortyfikowanie większych miast • wspieranie rozwoju handlu • zbudowanie Świątyni Jerozolimskiej, gdzie przechowywano Arkę Przymierza z kamiennymi tablicami Dekalogu f) kryzys państwa żydowskiego po śmierci Salomona • rozpad na Izrael (na północy) i Judę (na południu) • podbicie Izraela przez Asyrię w VIII w. pne • podbicie Judy przez Babilonię w VI w. pne, zburzenie Świątyni (odbudowana pod koniec VI w. pne) i uprowadzenie Izraelitów („niewola babilońska”) • zależność Palestyny od Persji, następnie Macedonii i w końcu Rzymu (I w. pne) g) diaspora (rozproszenie) Żydów po świecie po powstaniu, zakończonym klęską i zburzeniem Świątyni Jerozolimskiej przez Rzymian (I w.).

3. Religia - judaizm a) narodziny religii za czasów Abrahama, który porzucił politeizm zastępując go wiarą w jednego boga – Jahwe (przymierze z Jahwe) b) narodowy charakter judaizmu – wyznaje go jeden naród c) świętą księgą Biblia (Stary Testament) spisana między XII a II w. pne; najważniejsza Tora (Pięcioksiąg: Księga Rodzaju, Wyjścia, Kapłańska, Liczb, Powtórzonego Prawa) d) prawa i przepisy religijne w Talmudzie e) zasada wolnej woli człowieka oraz zapłaty za czyny, zarówno w życiu doczesnym jak i przyszłym f) podstawowe zasady etyczno-moralne oparte na Dekalogu otrzymanym przez Mojżesza na górze Synaj g) prorocy i wiara w nadejście Mesjasza