„Dwadzieścia lat temu, 8 marca 1990 r., Sejm uchwalił ustawę przywracającą samorząd terytorialny w Polsce. 27 maja 1990 r., wprowadzono nowy ustrój gmin , rozpoczynając długotrwały proces przekształceń administracji publicznej. Następnymi etapami tego procesu były: reforma powiatowa i wojewódzka z 1999 r., wprowadzenie bezpośrednich wyborów wójtów i burmistrzów w 2002r. oraz wiele mniejszych, jakkolwiek również istotnych, zmian ustawowych.” Ustawa z dnia 8 marca 1990 roku wprowadziła nowy podział terytorialny a mianowicie została wprowadzona nowa jednostka terenowa – gmina. Był to dopiero początek reform ustrojowych. Osiem lat później 5 czerwca 1998 roku Sejm uchwalił ustawę o samorządzie powiatowym i wojewódzkim, zaś ponad miesiąc później 24 lipca 1998 roku został wprowadzony trójstopniowy podział terytorium państwa na gminy, powiaty i województwa na mocy ustawy o wprowadzeniu zasadniczego trójstopniowego podziału terytorialnego państwa. Wszystkie te ustawy dokładnie określają zakres działań i zadania przeznaczone dla wyżej wymienionych jednostek. Zarówno gminy, powiaty jak i województwa są nakazanymi przepisami związkami osób tam zamieszkałych, a powinnością władz tych jednostek jest reprezentowanie interesów i zaspokajanie potrzeb mieszkańców. Gmina to najmniejsza administracyjna jednostka terenowa, wraz z mieszkańcami tworzy wspólnotę samorządową, posiada osobowość prawną, zaś zadania publiczne przez nią wykonywane są w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Gmina może tworzyć jednostki pomocnicze, takie jak sołectwa oraz dzielnice, osiedla i inne. Do zakresu działań gminy należą wszystkie sprawy publiczne o znaczeniu lokalnym, niezastrzeżone ustawami na rzecz innych podmiotów. Tak ustawa określa ogólnikowo zdania przeznaczone dla gminy. Wyszczególnione tam są również wszystkie zadania przydzielone dla tejże jednostki. Pierwszą grupą działań są zadania własne. Należą do nich między innymi sprawy dotyczące: ładu przestrzennego, gospodarki nieruchomościami, ochrony środowiska i przyrody oraz gospodarki wodnej, gminnych dróg, ulic, mostów, placów oraz organizacji ruchu drogowego, wodociągów i zaopatrzenia w wodę, działalności w zakresie telekomunikacji, ochrony zdrowia, pomocy społecznej, edukacji publicznej, zieleni gminnej i zadrzewień, kultury, porządku publicznego i bezpieczeństwa obywateli, ochrony przeciwpożarowej i przeciwpowodziowej, utrzymania gminnych obiektów i urządzeń użyteczności publicznej, promocji gminny, polityki prorodzinnej. Drugim rodzajem zadań nakładanych na gminę są zadania zlecone z zakresu administracji rządowej oraz organizacji przygotowań i przeprowadzenia wyborów powszechnych oraz referendów. Ważnym elementem działalności gminy jest również wspieranie i upowszechnianie idei samorządowej wśród mieszkańców gminy. Sprzyja solidarności międzypokoleniowej oraz stwarza warunki do pobudzania aktywności obywatelskiej osób starszych w społeczności lokalnej. Drugą co do wielkości administracją jednostką terytorialną w Polsce jest powiat. Podobnie jak gmina wraz z mieszkańcami tworzy wspólnotę samorządową, wykonuje zadania w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność oraz ma osobowość prawną. Zadania przeznaczone do realizacji dla powiatu to kwestia: edukacji publicznej, promocji i ochrony zdrowia, pomocy społecznej, wspierania osób niepełnosprawnych, transportu zbiorowego i dróg publicznych, kultury fizycznej i turystyki, geodezji i kartografii, gospodarki wodnej, ochrony środowiska, rolnictwa i leśnictwa, przeciwdziałania bezrobociu i aktywizacji lokalnego rynku pracy, ochrony praw konsumenta, obronności. Innym rodzajem zadań jest zapewnienie wykonywania określonych w ustawach zadań i kompetencji kierowników powiatowych służb, inspekcji i straży. Ważnym jest jednak podkreślenie faktu, iż powiat nie ma prawa naruszać zakresu działania gminy. Istnieją przypadki, kiedy organy administracji rządowej mają możliwość nałożenia na powiat obowiązku wykonywania zadań w zakresie usuwania bezpośrednich zagrożeń dla bezpieczeństwa i porządku publicznego oraz obronności. Województwo to największa pod względem terytorialnym jednostka administracyjna Polski. Zakres jego działań to zadania publiczne o charakterze wojewódzkim , niezastrzeżone ustawami na rzecz organów administracji rządowej. Nie narusza on samodzielności gminy i powiatu. Ustawa o samorządzie województwa mówi, iż jego samorząd określa strategię rozwoju, w której realizowane są następujące cele: pielęgnowanie polskości oraz kształtowanie świadomości narodowej, pobudzanie aktywności gospodarczej, podnoszenie poziomu konkurencyjności i innowacyjności gospodarki województwa, kształtowanie i utrzymywanie ładu przestrzennego. Polityka rozwoju województwa również określa zadania prowadzone przez jego samorząd. Są to między innymi tworzenie warunków rozwoju gospodarczego, wspieranie i prowadzenie działań na rzecz podnoszenia poziomu wykształcenia obywateli, wspieranie rozwoju kultury, pozyskiwanie i łączenie środków finansowych. Zadania realizowane przez administracyjne jednostki terytorialne, czyli gminy, powiaty i województwa mają ogromne znaczenie w tworzeniu całego systemu państwa. Każdy rodzaj zadań i jego wykonanie wpływa na zapewnienie bezpieczeństwa obywateli, ochrony dóbr kultury i dziedzictwa narodowego.

BIBLIOGRAFIA:

1. J. Regulski, Samorząd a model państwa, BAS, Warszawa 2010, s.1.
2. Ustawa z dn. 8 marca 1990 roku o samorządzie terytorialnym.
3. Ustawa o samorządzie powiatowym z 5 czerwca 1998 roku
4. Ustawa o samorządzie województwa z 5 czerwca 1998 roku