W swojej pracy zawrę porównanie Konstytucji 3 maja z Konstytucją amerykańską. Przystępując do ich porównania, warto najpierw wyjaśnić samo pojęcie konstytucja. A więc jest to akt prawny najwyższego rządu; ustawa zasadnicza regulująca ustrój polityczny i gospodarczy państwa, ustalająca kompetencje organów państwowych i sposób ich powoływania, gwarantująca obywatelom podstawowe prawa, wyliczająca ich obowiązki; nadrzędna w stosunku do pozostałych aktów normatywnych. Zestawione przeze mnie konstytucje pochodzą z XVIIIw. Konstytucja Stanów Zjednoczonych jest pierwszą konstytucją na świecie, która uchwalona została 17 października 1787r. podczas obrad kongresu, zaś w życie weszła 4 marca 1789r. W wyniku toczącej się kilkunastu lat wojny powstało nowe państwo a zadaniem konstytucji miało być określenie zasad jego ustroju. Konstytucja 3 maja, a właściwie Ustawa Rządowa z dnia 3 maja uważana jest za pierwszą konstytucję w Europie oraz drugą, tuż po amerykańskiej na świecie. Została uchwalona 3 maja 1791r. przez Sejm Czteroletni. Konstytucja była próbą radykalnego uzdrowienia państwa i wyeliminowania wpływów obcych mocarstw, czego dalszą konsekwencją była wojna w obronie konstytucji i kolejne rozbiory. Konstytucja 3 maja miała dla Polski ogromne znaczenie, była jedną z najważniejszych ustaw w Polsce. Została przygotowana na Sejmie Czteroletnim, a jej autorami byli: król Stanisław August Poniatowski, Ignacy Potocki, Hugo Kołłątaj. Konstytucja dokonywała zasadniczej przemiany przestarzałego ustroju politycznego Rzeczpospolitej. Wprowadziła w Polsce monarchię konstytucyjną oraz zasadę zwierzchności narodu i podziału władzy na ustawodawczą (dwuizbowy parlament), wykonawczą (Straż Praw z królem na czele) i sądowniczą. Zniosła resztki odrębności Polski i Litwy, co oznaczało wprowadzenie wspólnych instytucji centralnych, wspólnego wojska i skarbu. Wprowadziła zasadę dziedziczności tronu, zlikwidowała liberum veto, wolną elekcję i ograniczyła znaczenie sejmików, a wzmocniła pozycję króla. Konstytucja wprowadzała w Rzeczpospolitej wolności wyzwania, jednak religią panującą pozostawał katolicyzm. Nadała mieszczanom nietykalność osobistą i prawo nabywania dóbr ziemskich; ułatwiała nobilitację oraz gwarantowała wolność osobistą dla przybywających do Polski nowych osadników. Ponadto Konstytucja zyskała uznanie Kościoła, który włączył się do jej propagowania. Konstytucja 3 maja była wielkim osiągnięciem narodu chcącego zachować niezależność państwową, zabezpieczała możliwość rozwoju gospodarczego i politycznego kraju. Zrealizowana w niej została większość postulatów reformatorskich wysuwanych od początku XVIII wieku. Powstały lepsze możliwości zabezpieczenia bytu i niezależności państwa. Konstytucja 3-ego maja pozostała przede wszystkim świadectwem, iż Polacy znaleźli sami siły dla przezwyciężenia rozkładu państwa i zdobyli się na wytyczenie drogi, która spotkała się z uznaniem całej postępowej Europy. Jednak Ustawa Rządowa z dnia 3 maja obowiązywała tylko przez rok, zanim została obalona przez armię rosyjską wraz z konfederacją targowicką w wyniku przegranej wojny polsko-rosyjskiej w 1792r. Konstytucja amerykańska jest najwyższym prawem obowiązującym w Stanach Zjednoczonych. W trakcie obrad najważniejszą rolę w pracy nad ustawą zasadniczą odgrywali: George Washington, Thomas Jefferson, Benjamin Franklin i Alexander Hamilton. Dla wielu innych konstytucji powstających na całym świecie Konstytucja Stanów Zjednoczonych stała się wzorem. Opierała się na ideałach umowy społecznej i prawa naturalnego oraz suwerenności społeczeństwa. Głównie Konstytucja miała służyć jako podpora w rządzeniu 4 milionami ludzi w 13 stanach, doprowadzić do centralizacji władzy, zostawiając jednak przy tym prawa poszczególnych stanów i dając im swobodę w ich sprawach wewnętrznych. Na mocy konstytucji Stany Zjednoczone stały się państwem federacyjnym. Pod wpływem ideologów oświecenia, (zwłaszcza Monteskiusza) zastosowano podział władz na władzę wykonawczą (prezydent wybierany na 4 lata przez elektorów, który był zarówno głową państwa i szefem rządu, a także naczelnym wodzem armii i floty; miał on prawo veta w stosunku do uchwalonych ustaw), władzę ustawodawczą (Kongres złożony z 2 izb: Senatu i Izby Reprezentantów) oraz władzę sądowniczą (instytucją sądową był Sąd Najwyższy, do niego należała interpretacja konstytucji i prawo zawieszania wszelkich ustaw z nią niezgodnych). Prawo wyborcze ograniczano do stosunkowo nielicznej grupy mieszkańców. Związane ono było z wysokim cenzusem majątkowym. Kobiety, murzyni i Indianie byli całkowicie pozbawieni prawa wyborczego. Konstytucja ugruntowała sprawiedliwość, zabezpieczyła spokój wewnętrzny USA, zapewniła wspólną obronę i popierała dobro ogólne. Była także dużym osiągnięciem na drodze do demokratyzacji życia politycznego i spotkała się z głębokim oddźwiękiem w całej Europie. Porównując dwie Konstytucje warto zacząć od ich budowy. Obie Konstytucje zawierają preambułę oraz podział na artykuły – Konstytucja Stanów Zjednoczonych liczy ich 7, zaś Konstytucja 3 maja, 11. W preambule Konstytucji amerykańskiej zawarto cele, jakie Konstytucja miała za sobą nieść, m.in.: zapewnienie lepszej współpracy między stanami, ustanowienie ładu, pokoju i sprawiedliwości, zapewnienie ochrony. Natomiast w preambule Konstytucji 3 maja zawarto przekonanie o dużej roli wprowadzenia konstytucji w życie oraz o celach, jakie miała za sobą owa konstytucja nieść m.in. niepodległość zewnętrzną, wolność narodu, dobro ogółu. W artykułach Konstytucji Stanów Zjednoczonych zawarto m.in. określenie kompetencji, procedur wyboru, przywilejów członków Kongresu (do którego należy władza ustawodawcza), określenie, do kogo należy władza wykonawcza i jakie są kompetencje sprawującego (prezydent), wyliczenie kompetencji federalnej władzy sądowniczej, zagwarantowanie przywilejów obywateli wszystkich stanów, określenie relacji między władzą federalną a stanową, określenie sposobu zmiany konstytucji, zagwarantowanie swobody wyznania, określenie hierarchii źródeł prawa i zasad ratyfikacji konstytucji. Natomiast na samym początku Konstytucji 3 maja można zauważyć przewodnią rolę Kościoła Rzymskiego. Reszta artykułów ukazuje cele, jakie Konstytucja przewidywała wprowadzić w sprawach chłopów, mieszczan, szlachty, a także opisywała zasadę trójpodziału władz. Z obydwu przedstawionych Konstytucji to jednak Konstytucja Stanów Zjednoczonych przetrwała do chwili obecnej. Myślę, że stało się tak głównie za sprawą zwięzłej formy, która pozostawiała duże możliwości interpretacyjne oraz trudnym sposobie jej zmiany, co gwarantowało jej stałość. Jednak Konstytucja 3 maja jest niemniej cenna. Była dokumentem wspólnym dla dużej liczby Polaków, a także stanowiła wzór dla wprowadzenia obecnej Konstytucji.