Bonitacyjną klasyfikację gleb przeprowadza się według aktualnej lub potencjalnej (spodziewanej) ich produkcyjności przy odpowiednim użytkowaniu i zagospodarowaniu. Klasyfikacji bonitacyjnej gleby używa się z reguły słowa grunt. Może ono oznaczać glebę, •użytek lub dowolny fragment ziemi użytkowanej rolniczo, wykazujący pewną jednolitość lub stanowiący całość terenu. Tabela klas gruntów obejmuje bonitację gleb:

1. gruntów ornych,
2. użytków zielonych
3. gruntów pod lasami
4. gruntów pod wodami Bonitacyjna klasyfikacja gleb gruntów ornych opiera się przede wszystkim na terenowych badaniach odkrywek glebowych. ze szczególnym uwzględnieniem takich cech morfologicznych i właściwości gleb jak jej położenie, budowa profilu ( głębokość gleby i poziomu próchniczego) barwa, struktura, skład granulometryczny poszczególnych poziomów, przepuszczalność. stosunki wodne, odczyn, zawartość CaCO3 inne. W obrębie gruntów ornych wydziela się 9 klas bonitacyjnych, oznaczonych symbolami I [ II, IIIa, IVa, IVb, V, VI i VIRz. Klasa I- gleby orne najlepsze Gleby te występują zawsze w(dobrych warunkach fizjologicznych to jest na równinach, lub na bardzo łagodnych pochyłościach. Są zasobne we wszystkie składniki pokarmowe roślin, mają dobrą naturalną strukturę, nie wykazują większego zakwaszenia, maja dobre stosunki wodno - powietrznej nie wymagają melioracji. Można na nich osiągać bez większych nakładów (nawet przy średniej kulturze rolnej) wysokie plony najszlachetniejszych i głęboko korzeniących się roślin uprawnych. Są to gleby najlepsze, wchodzą w skład kompleksu pszennego bardzo dobrego. Do klasy tej zalicza się najlepsze czarnoziemy leśno-stepowe, najlepsze mady pyłowe i próchnicze, najlepsze czarnoziemy leśno - łąkowe i czarne ziemie wytworzone z glin marglistych i utworów pyłowych, najlepsze czarnoziemne rędziny namyte, najlepsze gleby brunatne wytworzone z lessów i utworów lessowatych oraz - wyjątkowo - najlepsze globy brunatne wytworzone z glin. Klasa II - gleby orne bardzo dobre Są zbliżone właściwościami do gleb klas I, ale występują w nieco gorszych, choć jeszcze dobrych warunkach rzeźby terenu. Mają gorsze stosunki wodne, są mniej przepuszczalne, mniej przewiewne trochę trudniejsze do uprawy, są zmeliorowane lub nie wymagają melioracji.Wchodzą w skład kompleksów pszennego bardzo dobrego lub pszennego dobrego. Nadają się pod płodozmiany specjalne dla najbardziej wymagających roślin prawnych. a również bardzo dobrze pod sady. Do klasy lej zalicza się bardzo dobre czarnoziemy leśno — stepowe i leśno łąkowe wytworzone z utworów lessowych i glin marglistych, bardzo dobre pod mady pyłowe i próchnicze lekkie oraz średnie, bardzo dobre czarne ziemie wytworzone z glin marglistych lub utworów pyłowych oraz najlepsze spośród czarnych ziem wytworzonych ze strukturalnych iłów marglistych; Klasa IIIa- gleby orne dobre Zalicza się tu gleby mające już wyraźne gorsze właściwości fizyczne j chemiczne lub występujące w gorszych warunkach fizjograficznych od I do II klasy. Odnosi się to przede wszystkim do stosunków wodnych (poziom wód gruntowych może ulegać znacznym wahaniom). Większość gleb wykazuje już pewne oznaki procesu degradacji. Do klasy IIIa zaliczane są gleby brunatne i płowe, wytworzone z piasków gliniastych mocnych całkowitych lub naglinowanych, naiłowych i napylowych oraz z płytkich pylastych piasków gliniastych lekkich zalegających na zwięźlejszych podłożach o dobrych stosunkach wodnych. Do lej klasy należą zmeliorowane lub niewymagające melioracji gleby torfowe-murszowe. Klasa IIIb - gleby orne średnio dobre Są to gleby zbliżone właściwościami do gleb klasy IIIa, ale w większym stopniu zaznaczają się ich gorsze właściwości fizyczne i chemiczne lub gorsze warunki fizjograficzne. Poziom wód gruntowych ulega jeszcze większym wahaniom, a plony uzależnione są od warunków atmosferycznych, niektóre z nich bywają okresowo za suche inne mogą być okresowo za mokre. Gleby te mogą być narażone na erozję. Choć zasadniczo dość dobre, mogą być już uważane w pewnym nieznacznym stopniu za wadliwe. Na glebach klasy III w warunkach wysokiej kultury i pomyślnego przebiegu warunków atmosferycznych można osiągnąć dobre plony pszenicy, buraków cukrowych i koniczyny czerwonej. Do klasy tej zalicza się gleby brunatne, płowe i opadowe glejowe wytworzone z piasków gliniastych mocnych lub lżejszych naglinowych, naiłowych i napyłowych. Ponadto do tej klasy należą dobre gleby orne wytworzone z utworów torfowo.- murszowych i torfowo zmeliorowane lub niewymagające melioracji. Klasa IVa - gleby orne średniej, jakości, lepsze Gleby ciężkie tej klasy są zasobne w składniki pokarmowe i charakteryzuje je duża żyzność potencjalna, lecz są mało przewiewne, zimne i mało czynne pod względem biologicznym, przeważnie ciężkie w uprawie. Na ogół uzyskuje się na nich średnie plony, nawet wówczas, gdy stosuje się dobrą agrotechnikę Gleby te nieraz występują w gorszych położeniach w rzeźbie terenu, na większych spadkach i często narażone są na erozję wodną. Do klasy IVa należą gleby brunatne, płowe i bielicowe wytworzone z różnych piasków i żwirów gliniastych. całkowite i niecałkowite na zwięźlejszym głęboko występującym podłożu oraz gleby brunatne, płowe i opadowo - glejowe wytworzone z piasków gliniastych powstałych ze zwietrzenia piaskowców, wytworzone z glin, iłów i utworów pyłowych gorszej, jakości.

Klasa IVb - gleby orne średniej jakości, gorsze Gleby te zasadniczo zbliżone są swymi właściwościami do gleb klasy IVa, ale są od nich wadliwe albo zbyt suche, albo zbyt wilgotne. Uzyskane plony wahają się w szerokich granicach i uzależnione są przede wszystkim od warunków atmosferycznych. Gleby ciężkie tej klasy zaliczane są do kompleksów zbożowo - pastewnych, lub pszennego wadliwego gdyż najlepiej udają się na nich pastewne mieszanki: Gleby lekkie tej klasy są w zasadzie żytnio – ziemniaczanymi często wykazują jednak wrażliwość na suszę. Do klasy IVb zalicza się takie same jednostki taksonomiczne gleb (typy) jak do klas IVa, ale charakteryzują się znacznie gorszymi właściwościami. Klasa V - gleby orne słabe Gleby słabe, wadliwe i zawodne. Należą tu gleby zbyt lekkie za suche przydatne do uprawy żyta i łubinu a w latach obfitujących w opady - ziemniaków i seradeli., Do tej klasy zalicza się również płytkie i kamieniste gleby, najczęściej ubogie w substancję organiczną oraz gleby zbyt mokre nie zmeliorowane lub nie nadające się do melioracji. Do klasy V zalicza się gleby brunatne, rdzawe, płowe i bielicowe wytworzone ze żwirów(piaszczystych i gliniastych, plasków słabo gliniastych całkowitych i niecałkowitych na przepuszczalnym podłożu lub na wapieniach oraz średnio głębokich piasków słabo gliniastych wietrzeniowych o stale za wysokim poziomie wód gruntowych. Wchodzą tu w skład również gleby bardzo silnie podmokłe występujące w położeniach bezodpływowych, wytworzonych z glin, iłów i pyłkowych; płytkie czarnoziemy leśno- łąkowe i czarne ziemie wytworzone z piasków słabo glinianych całkowitych lub podścielonych piaskiem luźnym Klasa VI - gleby orne najsłabsze Gleby te są słabe. wadliwe i zawodne, plony uprawianych na nich roślin są bardzo niskie niepewne. Należą tu gleby za suche i luźne, na których udaje się łubin, natomiast żyto tylko w latach sprzyjających daję średnie plony, gleby.bardzo płytkie (płytsze niż w klasie V) lub płytkie silnie kamieniste, wskutek tego trudne do uprawy, gleby za mokre o stale za wysokim poziomie wód gruntowych, często ze storfiałą lub murszasta próchnicą, w których przeprowadzenie melioracji jest bardzo utrudnione. W zasadzie gleby te nadają się bardziej pod zalesianie niż pod uprawę rolną. Podmokłe gleby tej klasy nie nadają się do uprawy zbóż i okopowych/ dlatego też powinny być wykorzystywane jako pastwiska. Do klasy VI zalicza się gleby rdzawe, bielicowe, rankery wytworzone ze żwirów piaszczystych, płytkich piasków słabo gliniastych zalegających na piaskach luźnych i żwirach, bardzo płytkich piasków wietrzeniowych występujących w położeniach zbyt suchych, np. na szczytach wzgórz. Ponadto do tej klasy należą najgorsze gatunki gleb ornych na torfach, bardzo wadliwe oraz najgorsze gatunki gleb murszastych, najgorsze gatunki lub odmiany mad bardzo lekkich lub bardzo ciężkich oraz bardzo płytkie rędziny inicjalne wytworzone z twardych wapieni. Klasa VIRz- gleby pod zalesienia Są to bardzo ubogie, zbyt suche gleby nieprzydatne do uprawy polowej Gleby te powinny być zalesione. Poziom próchnicy jest inicjalny, bardzo słabi zaznaczony, o miąższości przeważnie około 15cm. Do tej klasy zalicza się gleby rdzawe rankery i bielicowe wytworzone ze wirów piaszczystych, piasków luźnych całkowitych, piasków luźnych płytkich nawapieniowanych i nażwirowanych oraz płytkich piasków wietrzeniowych; rumoszowate bardzo płytkie rędziny wytworzone z twardych wapieni. Wyjątkowo mogą tu być zaliczone niektóre piaski bardzo podmokłe, nieprzydatne ani do uprawy rolnej, ani też do założenia użytków zielonych, nadające się tylko pod zalesienia olszyną.

Bibliografia: • „Gleboznawstwo” praca zbiorowa pod redakcją naukową prof. Dr hab. Saturina zawadzkiego, Państwowe wydawnictwo rolnicze i leśne, Warszawa, 1999