Zrównoważony rozwój

EKOROZWÓJ – uwzględnianie procesów ekologicznych w rozwoju społeczno – gospodarczym. Wprowadzono go w latach 70-tych na konferencji w Sztokholmie. Nie zaakceptowano przez sfery biznesu w krajach wysoko rozwiniętych ze względu na koszty. Dyskusja w latach 70 – tych przebiegała w warunkach max. produkcji, bardzo wysokiej narastającej konsumpcji, rozwoju technologicznego, powstawania wyników takiego rozwoju w systemie niewłaściwych relacji ekonomicznych i społecznych poszczególnych grup w kraju. Podstawową przesłanką tej dyskusji był problem ograniczoności zasobów naturalnych środowiska, zarówno w sensie ilościowym jak i jakościowym.

EKOROZWÓJ – uwzględnianie procesów ekologicznych w rozwoju społeczno – gospodarczym. Wprowadzono go w latach 70-tych na konferencji w Sztokholmie. Nie zaakceptowano przez sfery biznesu w krajach wysoko rozwiniętych ze względu na koszty. Dyskusja w latach 70 – tych przebiegała w warunkach max. produkcji, bardzo wysokiej narastającej konsumpcji, rozwoju technologicznego, powstawania wyników takiego rozwoju w systemie niewłaściwych relacji ekonomicznych i społecznych poszczególnych grup w kraju. Podstawową przesłanką tej dyskusji był problem ograniczoności zasobów naturalnych środowiska, zarówno w sensie ilościowym jak i jakościowym. Podstawą dyskusji było ograniczenie zasobów i ich wpływ na możliwości wzrostu i rozwoju społeczno – gospodarczego w długim okresie czasu. Krytyce poddawano tradycyjne teorie wzrostu gospodarczego i wynikające z nich koncepcje dobrobytu. Była też krytyka technologii zagrażających bezpieczeństwu środowiska. ROZWÓJ ZRÓWNOWAŻONY – kategoria ekonomiczna, wiodąca strategia rozwoju społeczno – gospodarczego na cały XXI w. w skali świata, wiodąca strategia krajów UE, rozwoju społeczno – gospodarczego Polski, regionów naszego kraju i na poziomie lokalnym (gmin). Jest to strategia wiodąca w skali świata, narodów, kraju, a także w skali przestrzennej. Rozwój zrównoważony to inna nazwa ekorozwoju, który w równorzędny sposób traktuje aspekty ekologiczne i ekonomiczne w rozwoju społeczno – gospodarczym.

Geneza rozwoju zrównoważonego i trwałego

  1. Krytyka tradycyjnych teorii wzrostu i wynikających z nich teorii dobrobytu ( ograniczenie dobrobytu społecznego do konsumpcji konwencjonalnej dóbr i usług) zwłaszcza neoklasycznej teorii zrównoważonego wzrostu.
  2. Krytyka dominujących trendów w produkcji, konsumpcji i w postępie technicznym, nasilających: • kryzys surowcowo – energetyczny • proces degradacji środowiska • eliminowanie człowieka z procesów wytwórczych • technologie zagrażające bezpieczeństwu
  3. Próba nowego określania relacji człowiek – środowisko, wyłącznie ze zmianami wartości, ograniczenie konsumpcjonizmu.
  4. Próba połączenia (zintegrowania) różnych aspektów wzrostu i rozwoju ekologicznego, ekonomicznego, technologicznego, etyczno – aksjologicznego. Pojęcie zrównoważonego rozwoju pochodzi pierwotnie z leśnictwa, a stworzone zostało przez Hansa Carla von Carlowitza. Oznaczało ono pierwotnie sposób gospodarowania lasem polegający na tym, że wycina się tylko tyle drzew, ile może w to miejsce urosnąć, tak by las nigdy nie został zlikwidowany, by mógł się zawsze odbudować. Koncepcja zrównoważonego rozwoju była na początku XIX. wieku propagowana przez wszystkie niemieckie Wyższe Szkoły Leśnicze. Niemieckie leśnictwo cieszyło się wówczas dużym uznaniem na całym świecie, w związku z czym pojęcie to zostało przejęte przez wielu naukowców z innych krajów, od Francji po Włochy. Zostało przetłumaczone na angielski, gdzie była mowa o Sustained Yield Forestry. Określenie „sustainable“ zostało następnie przejęte przez ruch ekologiczny i w latach osiemdziesiątych ponownie wprowadzone do debaty politycznej. Obecnie definicja zrównoważonego rozwoju nie ogranicza się wyłącznie do sfery leśnictwa.

Dla prawidłowego zrozumienia, czym jest zrównoważony rozwój, kluczowe są dwa pojęcia (Stappen 2006): koncepcja podstawowych potrzeb oraz idea ograniczonych możliwości, a zwłaszcza wytrzymałości światowego systemu ekologicznego. Definicja ta brzmi następująco: „Zrównoważony rozwój to rozwój, który zaspokaja potrzeby obecne, nie zagrażając możliwościom zaspokojenia potrzeb przyszłych pokoleń. Opiera się na dwóch podstawowych pojęciach: • pojęciu “potrzeb”, w szczególności podstawowych potrzeb najbiedniejszych na świecie, którym należy nadać najwyższy priorytet; • pojęciu ograniczeń, narzuconych zdolności środowiska do zaspokojenia potrzeb obecnych i przyszłych przez stan techniki i organizacji społecznej.“

Zrównoważony rozwój oznacza, że wzrost gospodarczy prowadzi do zwiększania spójności społecznej (w tym m.in. zmniejszania rozwarstwienia społecznego, wyrównywania szans, przeciwdziałania marginalizacji i dyskryminacji) oraz podnoszenia jakości środowiska naturalnego, m.in. poprzez ograniczanie szkodliwego wpływu produkcji i konsumpcji na stan środowiska i ochronę zasobów przyrodniczych. Zrównoważony rozwój leży w polu zainteresowań wielu organizacji międzynarodowych. Należą do nich m.in.: • Program Narodów Zjednoczonych ds. Ochrony Środowiska (UNEP), • Program Narodów Zjednoczonych ds. Rozwoju (UNDP), • instytucje Unii Europejskiej: o Parlament Europejski, o Komisja Europejska, o Europejski Komitet Ekonomiczno-Społeczny.

Zrównoważony rozwój stanowi ważny element systemu prawa międzynarodowego. Do najważniejszych dokumentów prawno-międzynarodowych, ujmujących problematykę zrównoważonego rozwoju, należą: • Agenda 21, • Konwencja o Dostępie do Informacji, Udziale Społeczeństwa w Podejmowaniu Decyzji oraz Dostępie do Sprawiedliwości w Sprawach Dotyczących Środowiska.

W Polsce zasada zrównoważonego rozwoju zyskała rangę konstytucyjną – została zapisana w art. 5 konstytucji RP a definicja zrównoważonego rozwoju znalazła się w ustawie Prawo Ochrony Środowiska: “taki rozwój społeczno-gospodarczy, w którym następuje proces integrowania działań politycznych, gospodarczych i społecznych, z zachowaniem równowagi przyrodniczej oraz trwałości podstawowych procesów przyrodniczych, w celu zagwarantowania możliwości zaspokajania podstawowych potrzeb poszczególnych społeczności lub obywateli zarówno współczesnego pokolenia, jak i przyszłych pokoleń.” W języku potocznym pojęcie to zyskuje w zależności od kontekstu nieco inne znaczenia: często używane jest jako synonim zachowań “proekologicznych”, zaś w środowiskach biznesowych jest utożsamiane z sukcesem i innowacyjnością.