Bezpieczeństwo narodowe jest to zarówno stan, w którym państwo jest wolne od groźby napaści militarnej, jak również na to pojęcie składa się zespół czynności prewencyjnych oraz przedsięwzięć zapewniających ochronę i obronę wszystkich jednostek. Pojęcie to stanowi naczelną wartość, ponieważ bez zapewnienia poczucia bezpieczeństwa niemożliwe byłoby zapewnienie spokojnej egzystencji ludzi, a co za tym idzie rozwój na różnych płaszczyznach takich jak: ekonomiczna, naukowo-techniczna, kulturowa, społeczna czy ekologiczna. Źródłami wiedzy o bezpieczeństwie narodowym w przeszłości i współcześnie jest:

• literatura, w tym klasyka i dzieła współczesne,
• prawo, głównie konstytucyjne, administracyjne i obronne,
• dokumenty,
• przekazy historyczne i doświadczenie narodowe. Na współczesny stan pojmowania bezpieczeństwa narodowego składają się doświadczenia historyczne. Dzięki poznaniu i dokładnemu zrozumieniu oraz refleksji nad przeszłością możemy daną wiedzę mądrze wykorzystać. Przykładowo źródłem wiedzy o silnym, sprawnym państwie są dzieła Niccolo Machiavellego pt.: „Książę” i „Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza”. Zdaniem Niccolo Machiavellego na los jednostek i narodów miały wpływ dwa czynniki: fortuna i wirtu. Pierwszy z nich może być pojmowany jako przeznaczenie: wydarzenia nieprzewidywalne, pozostające poza kontrolą człowieka. Wirtu to przeciwieństwo fortuny; odnosi się do aktywności życiowej jednostki ludzkiej. Machiavelli w swoich analizach dotyczących form rządów skupił się na czynniku drugim. Wg niego władca miał być przede wszystkim skuteczny i odnosić sukcesy. W odniesieniu do skuteczności władcy jego moralność ma znaczenie drugorzędne. Człowiek, zdaniem włoskiego myśliciela jest z natury zły i kieruje się przede wszystkim chciwością. Tym, niemniej może zostać dobra nauczony, o ile jest właściwie kształtowany. “Właściwe kształtowanie” zaś, to nic innego jak budzenie lęku. Strach ma być bardziej trwałą podstawą budowania porządku w społeczeństwie niż miłość do władcy. Łaska ludu jest bowiem zmienna, a strach pozostaje. Dzięki tym cechom silny władca wraz z dobrym wojskiem będzie stanowić silne bezpieczne państwo, w którym obywatele będą czuli się bezpiecznie. Kolejnym dziełem z którego możemy się dowiedzieć wiele na temat bezpieczeństwa narodowego oraz funkcjonowania państwa jest rozprawa pt. „O poprawie Rzeczypospolitej” znakomitego polskiego pisarza politycznego epoki odrodzenia Andrzeja Frycza-Modrzewskiego. Według Frycza podstawą prawidłowego rozwoju państwa musi być sprawiedliwe prawo oraz wydawane na jego podstawie sprawiedliwe sądy. Pozycja króla powinna zostać umocniona, ale on sam musi być również podporządkowany prawu. Istotnym z dzieła cytatem jest: „Szczęśliwy to kraj żyjący w pokoju, co przyszłych lęka się wojen”. A. Frycz-Modrzewski słusznie zauważył, że mimo obecnie panującej bezpiecznej sytuacji, należy być zawsze przygotowanym na wszelkie niebezpieczeństwo, umacniać siły i nie dać się zaskoczyć wrogowi. Autor czerpał wiedzę i mądrość z osiągnięć wielkich filozofów takich jak: Arystoteles, Platon, Cyceron co jest najlepszym przykładem, że nie należy zapominać o zdobytej już wiedzy przez wcześniejsze pokolenia, lecz z niej korzystać.
  Innym znanym dziełem będącym źródłem wiedzy o bezpieczeństwie jest „ O wojnie” Carla von Clausewitza. Pokazał on wojnę jako wielką sferę działań społecznych i politycznych, którą od innych form działalności ludzkiej odróżnia legitymizowanie używania zamierzonej przemocy do osiągania celów politycznych. Podstawą teorii Clausewitza były wzajemne relacje między niewymiernymi czynnikami moralnymi (psychologią ludzką) a przeliczalnymi czynnikami fizycznymi w wojnie. Siły moralne uważał Clausewitz za jeden z najważniejszych, nie podlegających logicznej kalkulacji czynników wojny. Naturę wojny determinuje polityka, toteż okoliczności polityczne kształtują (lub powinny kształtować) jej strategię. Clausewitz sformułował sławną myśl, najczęściej cytowaną z całego dzieła: „wojna nie jest niczym innym, jak dalszym ciągiem polityki przy użyciu innych środków”. Z charakteru wojny jako narzędzia działania polityczne, w ujęciu Clausewitza wynikają cele wojny: zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli, a nie (jak wielokrotnie podkreślał) zniszczenie jego armii lub zasobów. Z tego charakteru wojny wywodził jej cele: polityczne i militarny. Pierwszy osiąga się przez rozwiązania polityczne i jest nim zmuszenie przeciwnika do wykonania naszej woli; w wojnie osiąga się go przez realizację celu militarnego przez armię; ale przy realizacji militarnych celów wojny nie można tracić z pola widzenia jej zasadniczego celu polityczne, dlatego działania militarne, a zwł. strategia i jej realizacja, powinny znajdować się pod kontrolą kierownictwa politycznego. Doktryna strategiczna Clausewitza najczęściej była odczytywana jednostronnie, zwłaszcza przez niemieckich autorów doktryn woj. okresu wilhelmińskiego i nazistowskiego; eksponowano koncepcję „absolutnej wojny” i zasadę silnego, krótkotrwałego skupionego uderzenia jako najskuteczniejszego sposobu realizacji jej militarnego celu. W przedstawianiu jego poglądów pomijano zwykle strategię aktywnej obrony (do której przywiązywał wielką wagę) oraz doktryny „wojny ograniczonej” i „wojny minimalnej”. Należy wspomnieć także o Konwencji Konstytucyjnej Stanów Zjednoczonych (28.05 – 17.09.1787), czyli Amerykańska mądrość oparta na doświadczeniach – prototyp konstytuanty, której wynikiem prac jest obowiązująca konstytucja USA. W lepszym zrozumieniu pojęcia bezpieczeństwo narodowe pomagają nam takie pozycje z literatury współczesnej jak m.in.:
• „Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa” autorstwa Jerzego Stańczyka, w której fachowo na podstawie np. raportu dla sekretarza ONZ z roku 1985 jest rozwinięte zagadnienie. W swoim dziele posługuje się cytatami z wielu książek np. Leksykon pokoju Ryszarda Zięby gdzie stara się możliwie jak najszerzej rozwinąć definicje bezpieczeństwa narodowego;
• Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System autorstwa Waldemara Kitlera, gdzie autor w niniejszej monografii przybliża najnowsze informacje dotyczące bezpieczeństwa narodowego, a także rozważania o opracowywanej obecnie strategii bezpieczeństwa narodowego i trendy rozwojowe koncepcji strategicznych Polski od 1990 r. do chwili obecnej;
• Bezpieczeństwo Polski 1918–2004. Granice, system międzynarodowy, siła własna Andrzeja Harasimowicz, w której autor - teoretyk i praktyk stosunków międzynarodowych, podjął interesującą próbę wszechstronnego przedstawienia zmian w bezpieczeństwie Polski na przestrzeni osiemdziesięciu sześciu lat, tzn. od 1918 do 2004 r., czyli w zasadniczo rożnych okresach historycznych, tzn. Drugiej Rzeczypospolitej, Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej oraz Trzeciej Rzeczypospolitej. Kończy swoje rozważania na momencie wejścia Polski do Unii Europejskiej, czyli zakończenia procesu formalnego integrowania się naszego kraju z instytucjami zachodnimi. Współcześnie źródłem wiedzy o bezpieczeństwie narodowym (państwa) są podane wyżej przykłady genialnych dzieł. Ponadto opieramy się na najważniejszym akcie prawnym jakim jest Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Znajdziemy w niej już w pierwszym rozdziale podstawy prawa obronnego. Funkcjami i zadaniami państwa są min. zapewnienie niepodległości, suwerenności, poszanowania godności człowieka i obywatela. Konstytucja reguluje również zakres zadań Sił Zbrojnych oraz zadania i kompetencje Prezydenta RP i Rady Ministrów w sferze bezpieczeństwa i obronności państwa. Najważniejszym obecnie dokumentem i jednocześnie źródłem wiedzy o bezpieczeństwie państwa jest Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczpospolitej Polskiej. Powstała ona na podstawie wyników prac Komisji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego (SPBN), który był pierwszym tego typu przeglądem zrealizowanym w Polsce. Jednym z najważniejszych źródeł wiedzy o bezpieczeństwie państwa są doświadczenia historyczne (narodowe). Te bowiem pokazują, jak w świadomości, pamięci i charakterze narodu polskiego odkładały się i utrwalały zwyczaje, orientacje, przekonania co do potrzeb i warunków istnienia oraz godnego życia wśród innych narodów. W ten sposób następowało kształtowanie się narodowej polityki związanej z tożsamością, funkcjonowaniem i umocnieniem państwa oraz zapewnieniem integralności terytorialnej. Od początku XXI wieku nauki o bezpieczeństwie zaczęły się wyodrębniać jako osobne samodzielne dyscypliny nauk. Zmienił się pogląd na współczesne postrzeganie i określanie bezpieczeństwa narodowego. Oprócz zapewnienia przetrwania, to także tworzenie warunków pomyślności narodu oraz zapewnienie możliwości rozwojowych. Ponadto dla zapewnienia bezpieczeństwa państwa konieczne jest uczestnictwo w organizacjach, gdyż jest to pomocne przy utrzymaniu korzystnych stosunków z innymi państwami i tym samym minimalizowanie zagrożenia napaści.

Bibliografia:

1.Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku, Zesp. Autorski, Wyd. Bellona, Warszawa 2006. 2.Stańczyk J., Współczesne pojmowanie bezpieczeństwa, INP PAN, Warszawa 1996. 3.Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej, F.H. „LIBELLUS”, Kraków 2011. 4.Frycz- Modrzejewski A., O poprawie Rzeczypospolitej, www.wolnelektury.pl. 5. Machiavelli N., Książę. 6. Machiavelli N., Rozważania nad pierwszym dziesięcioksięgiem historii Rzymu Liwiusza” 7. Carl von Clausewitz, „O wojnie”, Lublin 1995, 8. Bezpieczeństwo Polski 1918-2004_A. Harasimowicz 9. Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe RP. Podstawowe kategorie. Uwarunkowania. System., Wyd. AON, Warszawa 2011. 10. Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego RP, Wyd. BBN-Internet, Warszawa 2013.