Postać matki jest tematem często wykorzystywanym w literaturze, motywem opracowanym przez pryzmat wielu epok i wypadków historycznych. Na przestrzeni wieków kreacja kobiety jako matki była uzależniona zarówno od aktualnej pozycji społecznej niewiast, jak i od indywidualnych cech charakteru i wydarzeń jakie miały wpływ na jego kształtowanie. Matkom znanym z ?Przedwiośnia? i ?Granicy? przyszło żyć w trudnych czasach ? pierwsza z nich zmagała się z problemami w bolszewickiej Rosji, zaś druga żyła w Europie zniszczonej przez wojnę w skali dotąd niespotykanej. Różniła je jednak moralność i sposób jaki walczyły z przeciwnościami losu, nie bez wpływu na swe potomstwo. Właśnie o wszystkich tych sprawach postaram się w moim wypracowaniu opowiedzieć. Matka Cezarego z ?Przedwiośnia? do czasu wojny żyje w sposób bezwolny ? jej jedynym światem jest dom i rodzina, ale i tu nie ma zdania decydującego, gdyż jest zdominowana przez swego męża, którego tak naprawdę do końca nie kocha. Wybuch rewolucji diametralnie zmienia tę sytuację ? z dnia na dzień Jadwiga staje się głową rodziny i jest zmuszona podejmować decyzje, z czym całkowicie sobie nie radzi. Sytuacja wymyka się szybko spod kontroli ? matka przestaje mieć władzę nad synem, nie jest w stanie kontrolować poczynań rozhulanego młodzieńca. Jednocześnie Jadwiga odnajduje nowy cel swojego życia ? zrobić wszystko, by zapewnić synowi lepszy byt i w ten sposób dać dowód swej miłości. Poświęca się dla niego, niejednokrotnie narażając życie i zdrowie. Cezary jednak nie docenia bądź nie zauważa tych starań. Jadwiga jest smutna, że za uczucie odpłaca się jej lekceważeniem i obcością. Stwierdza, że niemoc i pogłębiający się zły stan psychiczny wynikają właśnie z powodu nieuszanowania przez syna łączącej ich więzi. Kobieta czuje się samotna, nie mając w nim oparcia, jest zagubiona, przytłoczona przez swą obecną sytuację, przepełniona obawą o życie Cezarego. ?Jedyną ulgę znajdowała w nocy, kiedy chłopak twardo spał?. Stan rzeczy zmienia się dopiero później, gdy rewolucja godzi bezpośrednio w nią i w syna, zmuszając kobietę do ciężkiej pracy. Cezary ulega wtedy wewnętrznej przemianie, dostrzega ogrom miłości i poświęcenia matki, zaczyna traktować ją z należytym szacunkiem, pomaga jej. To daje Jadwidze siłę do pokonywania kolejnych przeszkód i radość, będącą owocem wielu lat wyrzeczeń. Mimo to Barykowa, nienawykła do pracy, zostaje zniszczona przez wysiłek fizyczny i umiera. W pamięci Cezarego pozostaje jednak jako anioł i oddana rodzinie kobieta. Całkowicie inaczej wygląda kreacja matki w ?Granicy?. Matka Elżbiety ucieka z powojennego kraju zostawiając w nim swoją małą córkę, która jawi się jej wtedy i później jako przeszkoda w drodze do kariery i sukcesu towarzyskiego. Szybko przestaje o niej myśleć, nie mówiąc już o jakiejkolwiek pomocy dla Elżbiety, pozostającej pod opieką pani Kolichowskiej.