modele i mechanizmy uzależnień
Mechanizmy uzależnień

W przypadku wszystkich rodzajów, (typów modeli) uzależnień możemy wyróżnić kilka stałych elementów psychologicznych charakterystycznych dla nich. Mechanizmy owe mogą pojawić się już we wcześniejszych fazach kontaktu z substancja psychoaktywną (używanie rekreacyjne, nadużywanie). W miarę rozwoju uzależnienia następuje stałe zakorzenienie danego schematu reakcji na określone bodźce. Osoba uzależniona może stosować i zazwyczaj stosuje te mechanizmy nieświadomie. Mechanizmy te możemy nazwać obronnym gdyż ich celem jest zachowanie w miarę spójności osobowości chorego i zmniejszenie odczuwanego dyskomfortu i npiecia powstałego w toku choroby lub objawiajacego się okresowo. Rózny mechanizm może dominowac w osobowości osoby uzaleznionej, Nie wszystkie również mogą wystepować. Jednym z głównych celów współczesnej psychoterapii uzaleznień jest uświadomienie sobie owych mechanizmow i rozbrojenie ich. Obecnie psychologia wyróznia trzy głowne mechanizmy psychologiczne charakterystyczne przy chorobie uzaleznienia:

1)	Mechanizm nałogowego regulowania uczuć.
	 Na początku alkohol jest źródłem ciekawych i przyjemnych przeżyć, które ubarwiającodzienne życie. Jednak z upływem czasu może tworzyć coraz silniejszą pokusę do częstego i szybkiego poprawienia stanu uczuć. Jeżeli przy pomocy kliku kieliszków można i usunąć poczucie zmartwienia, by samemu sobie dostarczyć przyjemności, realne źródła naszych smutków i radości zaczynają sie wydawać mniej ważne. Maleje więc motywacja do tego, by coś zmieniać na lepsze w realiach swego życia. Chemiczne wzbudzanie uczuć uszkadza naturalne zdolności do reagowania uczuciowego.  Sztuczne pobudzanie się lub uspokajanie utrudnia radzenie sobie z prawdziwymi przyczynami naszych trudności osobistych. Gdy ktoś dużo i często pije zaczyna przyzwyczajać się  do nałogowego regulowania swoich uczuć. Ponieważ alkohol jest środkiem uśmierzającym, najmocniej działa, gdy łagodzi przykre stany. Chemiczne uśmierzanie przykrych uczuć tworzy uzależnienie i obniża odporność na cierpienie. Człowiek uczy sie, że można przy pomocy alkoholu cierpienie przekształcać w specyficzny rodzaj stanu przyjemnej ulgi. Dlatego dolegliwości fizyczne i psychiczne zamiast odstręczać go od alkoholu, skłaniają go do dalszego picia. 
2)	Mechanizm iluzji i zaprzeczenia 

Umysł każdego człowieka ma część racjonalną utrzymującą bliski kontakt z rzeczywistością i logiką oraz część irracjonalno – magiczną, zanurzoną w świecie fantazji, marzeń i pragnień. Substancjie psychoaktywne zdecydowanie pobudzają tę drugą stronę umysłu. Rozwijają myślenie magiczne i życzeniowe, w którym nasze pragnienia i zamiary mylą się nam z realnymi faktami. Coraz łatwiej jest wtedy wierzyć, że wystarczy tylko mocno chcieć, żeby coś mieć. Człowiek ulega złudzeniu, że wystarczy nie myśleć o kłopotach, żeby nie zniknęły z życia. Gdy więc pojawiają sie szkody wywołane przez uzywanie, w realnym życiu, w umyśle niemal automatycznie występują zniekształcenia, które likwidują informacje o szkodliwości picia przy zachowaniu pozorów wolności i logicznego myślenia. W sposób nieświadomy rozwija sie uległość umysłu wobec alkoholu. W przypadku długotrwałego nadużywania alkoholu, w umyśle człowieka powstaje specyficzny mechanizm chorobowy, nazywany systemem iluzji i zaprzeczenia, który podtrzymuje uzależnienie od alkoholu i odcina człowieka od rzeczywistości.Utrudnia to racjonalne myślenie, utrudnia zobaczenie szkód powodowanych przez substancje psychoaktywną oraz uniemożliwia skuteczne powstrzymywanie sie od używania

3)	Mechanizm rozproszonego i rozdwojonego ja 

Po zażyciu substancji ludzie zachowują się inaczej niż normalnie. Nieraz są to zmiany, które się podobają im samym i ich otoczeniu. Osoby zahamowane stają się bardziej rozluźnione, smutni robią się przez jakiś czas weselsi, nieśmiali zamieniają się w odważnych, cisi w hałaśliwych itd.Niektórzy ludzie nieraz biorą/piją właśnie po to, by poczuć się kimś innym, niż są na co dzień.Jednak, gdy człowiek zażywa często i dużo, zaczyna robić rzeczy, których z pewnością unikałby na trzeźwo. Popełnia błędy i szkodzi innym. Niszczy nawet to, co jest dla niego cenne-rodzinę, pracę, wartości duchowe. Ponieważ substancja uśmierza przykre przeżycia pojawiające się przy okazji niepowodzeń, porażek, trudności, osoba nadmiernie korzystające z jego usług jest mniej motywowania do uczenia się umiejętności potrzebnych w życiu, słabiej rozwija swe umiejętności osobiste. Człowiek zaczyna dopasowywać swoje życie do okoliczności tworzonych przez substancje psychoaktywną..

                                                           Rodzaje uzależnień

Uzależnienie to ostatni końcowy etap jaki może osiągnąć użytkownik substancji psychoaktywnych. Jest to najbardziej ingerująca w całokształt egzystencji i degradująca forma stylu kontaktów z substancją. Tym co rożni tę formę używania od pozostałych innych stylów kontaktu z substancją jest to że uzależnienie jest chorobą – chorobą mózgu, ciała, ducha. Jest to choroba nieuleczalna, śmiertelna i progresywna. Nie można mówić, że ktoś się wyleczył z uzależnienia. Nie ma byłych narkomanów czy alkoholików. Można być niepijącym alkoholikiem lub niebiorącym narkomanem, ale cały czas nosi się ze sobą chorobę uzależnienia (a zazwyczaj stygmę „ćpuna” bądź „pijaka”). Raz wpuszczona zostaje z nami na zawsze.

Uzaleznić mozemy się właściwie od wszystkiego. Wystarczy że dany bodzieć będzie rekompensował nam własne deficyty psychologiczne a dane zachowanie będzie interpretowane przez nas jako przyjemnosc czy nagroda. Może to wynikać z działania farmaceutycznego danej substancji chemicznej czy zachowania behawioralnego. Również unikniecie nieprzyjemnych stanów psychofizycznych poprzez zazycie bądz dane zachowanie ma nature wzmacniajacą co może implikowac uzaleznienie. Aby jednak usystematyzowac problematykę wprowadzono podział na uzaleznienia chemiczne i uzaleznienia behawioralne.Jest to zespół zjawisk somatycznych lub psychicznych wynikających z działania środków odurzających lub substancji psychotropowych na organizm ludzki, przejawiający się zmianą zachowania lub innymi reakcjami psychofizycznymi i koniecznością używania stale lub okresowo tych środków lub substancji w celu doznania ich wpływu na psychikę lub dla uniknięcia następstw wywołanych ich brakiem. Substancje owe mogą same w sobie mieć pewne właściwości nagradzające lub wywołujace przyjemność (euforia, pobudzenie psycho-somatyczne, słowotok itp.) lub są one nadawane przez osobe dopiero po właściwej interpretacji. W tym rozumieniu np. heroina która ma własciwości farmaceutyczne wpływające na organizm ludzki w sposób nagradzający i przyjemny (wywołuje na poziomie biologicznym stan subiektywnego odczucia przyjemności) należy do pierwszego rodzaju. Przykładem drugiego może być np. żucie opon samochodowych lub wciaganie kredy szkolnej. Wiem że to śmieszne ale tak to dziala. Pragne zauwazyc że ani opony samochodowe ani kreda szkolna same w sobie nie maja własciwości odurzajacych. Jednak w momencie gdy np. bardzo niesmiała i zamknieta osoba zacznie żuc lub wciagac i spotka się to np. przychylna reakcja środowiska, smiechem, poczuciem akceptacji i nawiazywaniem kontaktu z otoczeniem (czyli wszystkim tym czega dana osoba nie ma) może to zachowanie zadziałac nagradzająco. Wiem że to śmiesznie brzmi ale osoby mogą być uzaleznione od uzywania substancji chemicznych które nie maja wlasciwości odurzających i np. są powszechbymi legalnymi przedmiotami w domu. Ta grupa jest związana wyłącznie z substancjami chemicznymi. Inna grupa są uzaleznienia behawioralne czyli związane z konkretnymi zachowaniami sprawiającymi przyjemność lub powodujace znikniecie napiecie czy złego samopoczucia. Mechanizm dzialania jest identyczny jak w przypadku uzaleznień chemicznych róznica jest tylko że bodzcem nie jest substancja a zachowanie np.seks, hazard, lizanie brudnych gaci, pieczenie kiełbasek, dmuchanie balonów :).I tak samo jak w przypadku uzaleznień chemicznych pewne zachowania same w sobie są wyjściowo przyjemne np. seks czy lizanie brudnych gaci:) a inne zachowania są odkrywane jako antidotum na pewne deficyty intrapsychiczne czy tez spotykaja się z pozytywną reakcją srodowiska również niwelująca wenetrzne deficyty.

                                         Klasyfikacja zespołow uzaleznień od substancji chemicznych.

Tak jak wspomniałem uzaleznic się mozemy od róznych substancji. Najczęściej jednak uzalezniamy się od substanncji które same w sobie maja wyjściowo efekt przyjemności po zazyciu. Współczesna psychiatria posiada specyficzną klasyfikacje typów uzaleznien która pomaga w diagnozowaniu ich oraz leczeniu. Klasyfikacja wg ICD10:

Zespół uzaleznienia od opioidów: heroiny, morfiny, kodeiny, metadonu, buprenorfiny, tramadolu

Zespół uzaleznienia od leków uspokajajacych i nasennych: Benzodiazepiny(relanium, clonazepam, xanax) barbituranyluminal, valium,) zolpidem.

Zespół uzaleznienia od kokainy: kokaina, odmiana kokainy crack

Zespół uzaleznienia od innych sybstancji stymulujących: amfetamina, metaamfetamina,znaczna część dopalaczy, efedryna, mdma

Zespół uzaleznienia od alkoholu

Zespół uzaleznienia od kanabinoli: marihuana, haszysz, olej haszyszowy, przetwory konopi

Zespół uzaleznienia od halucynogenów: LSD, meskalina, grzyby halucynogenne, PCP

Zespół uzaleznienia od nikotyny

Zespół uzaleznienia od lotnych rozpuszczalników: kleje, farby, butapren, gaz do zapalniczek, spraye itp.

Jeżeli chodzi o uzaleznienia behawioralne to cięzko wymienic wszystko, ludzie przychodza z najdziwniejszymi uzaleznieniami, najpopularniejsze jednak to

seksoholizm, zakupoholizm hazard uzaleznienie od kontrolowania, poczucia kontroli wspóluzaleznienie od uzaleznienia chemicznego osoby bliskiej uzaleznienie od jedzenia uzaleznienie od internetu uzaleznienie od gier i komputera pracoholizm