Do uczestników postępowania administracyjnego należą: a) strony; b) podmioty na prawach strony; c) osoby zainteresowane.

Głównym podmiotem postępowania administracyjnego jest strona.

STRONA- jest to każdy, czy jego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny.

Stronami w postępowaniu mogą być:

1. osoby fizyczne - osobiście lub za pośrednictwem pełnomocnika;
2. osoby prawne - urząd i bank;
3. państwowe jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej
4. organizacje społeczne

5. Strona biorąca udział w postępowaniu posiada zdolność procesową, tzn. zdolność do podejmowania czynności procesowych osobiście lub przez pełnomocnika.

6. Pełnomocnictwo to upoważnienie do zastępowania strony przed sądem lub organem administracji oparte na oświadczeniu woli reprezentowanego.

7. Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Pełnomocnictwo może zawierać upoważnienie do prowadzenia w imieniu strony wszelkich spraw w postępowaniu administracyjnym lub do prowadzenia poszczególnych spraw albo ich części bądź tylko do podejmowania niektórych czynności procesowych.

8. Osoby fizyczne posiadają zdolność procesową pełną lub ograniczoną (w zależności od tego czy mają pełną czy ograniczoną zdolność do czynności prawnej). Osoby nie mające pełnej zdolności procesowej, działają w postępowaniu przez swoich przedstawicieli ustawowych którymi są:

• dla małoletnich- rodzice i opiekunowie
• dla ubezwłasnowolnionych częściowo - kuratorzy
• dla ubezwłasnowolnionych całkowicie - opiekun wyznaczony przez sąd

9. Rodzice są przedstawicielami ustawowymi z mocy prawa, kuratorzy i opiekunowie na podstawie postanowienia sądu opiekuńczego. Strony nie będące osobami fizycznymi, działają przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli.

10. Osobistego udziału strony wymaga się jedynie wtedy, kiedy charakter czynności prawnych wymaga jej osobistego udziału np. złożenie zeznania.

11. Pełnomocnikiem strony może być każda osoba fizyczna, posiadająca pełną zdolność do czynności prawnych. Strona udziela pełnomocnictwa na piśmie lub zwraca je do protokołu. Pełnomocnictwo może obejmować upoważnienie do prowadzenia w imieniu strony wszelkich spraw, poszczególnych spraw i ich części lub do podejmowania niektórych czynności procesowych np. występowanie na rozprawie, składanie wniosków dowodowych itp.

KPA - dopuszcza niekiedy tzw. domniemane pełnomocnictwo które polega na tym, że organ prowadzący postępowanie może nie żądać dokumentu pełnomocnictwa, jeżeli:

• sprawa ma charakter mniejszej wagi,
• pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony,
• nie ma wątpliwości co do istnienia z zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony.

13. Oprócz strony w postępowaniu administracyjnym mogą występować określone jednostki organizacyjne, które nie będąc stronami mogą działać na prawach strony: a) uczestnicy na prawach strony to podmioty, których celem nie jest ochrona własnego interesu prawnego, lecz interesu innych podmiotów lub interesów społecznych, b) uczestnikom na prawach strony przysługują uprawnienia procesowe, które ma strona są to m.in.:

• żądanie udostępnienia spraw,
• zgłaszanie dowodów,
• branie udziału w postępowaniu dowodowym,
• składanie odwołań. c) w postępowaniu na prawach strony mogą uczestniczyć:
• organy społeczne,
• prokurator,
• Rzecznik Praw Obywatelskich.

14. Organizacja społeczna może w sprawie dotyczącej innej osoby występować do organu administracji z żądaniem:

• wszczęcia postępowania administracyjnego,
• dopuszczenia jej do udziału w rozpoczętym postępowaniu administracyjnym.

15. Prokuratorowi i Rzecznikowi Praw Obywatelskich przysługują te same uprawnienia. a) Żądanie wszczęcia postępowania w celu usunięcia stanu nie zgodnego z prawem, b) Prawo wniesienia sprzeciwu od decyzji ostatecznej.

16. Osoby zainteresowane to podmioty mające w sprawie interes faktyczny. Mogą nimi być zarówno osoby fizyczne jak i jednostki organizacyjne. Państwowe, samorządowe, społeczne. Organ administracji jeżeli jest to uzasadnione, ma obowiązek zawiadomić osoby zainteresowane lub wezwać do złożenia oświadczenia i dowodów.

Strona Stroną postępowania administracyjnego jest, zgodnie z kodeksową definicją, każdy czyjego interesu prawnego lub obowiązku dotyczy postępowanie albo kto żąda czynności organu ze względu na swój interes prawny lub obowiązek. W doktrynie istnieje rozbieżność co do tego, kto stwierdza istnienie tego interesu prawnego. Zdaniem zwolenników koncepcji subiektywnej decyduje o tym wola żądającego wszczęcia postępowania, zdaniem zwolenników koncepcji obiektywnej podstawą legitymacji jest obiektywnie istniejący stosunek materialnoprawną. K.p.a. przyznaje zdolność administracyjnoprawną wszystkim osobom fizycznym i prawnym. Osoby fizyczne, które nie posiadają zdolności do czynności prawnych działają przez swoich ustawowych przedstawicieli. Strony, które nie są osobami fizycznymi, działają przez swoich ustawowych lub statutowych przedstawicieli. Dla osoby nieobecnej lub niezdolnej do czynności prawnych organ administracji publicznej występuje do sądu z wnioskiem o wyznaczenie przedstawiciela, o ile przedstawiciel nie został wyznaczony. W przypadku konieczności podjęcia czynności nie cierpiącej zwłoki organ wyznacza (w drodze postanowienia, na które nie służy zażalenie) dla osoby nieobecnej przedstawiciela uprawnionego do działania w postępowaniu do czasu wyznaczenia dla niej przedstawiciela przez sąd. W sprawach dotyczących praw zbywalnych lub dziedzicznych w razie zbycia prawa lub śmierci strony w toku postępowania na miejsce dotychczasowej strony wstępują jej następcy prawni. W sprawach dotyczących spadków nie objętych jako strony działają osoby sprawujące zarząd majątkiem masy spadkowej, a w razie ich braku kurator wyznaczony przez sąd na wniosek organu administracji publicznej. Pełnomocnik Strona może w postępowaniu administracyjnym ustanowić pełnomocnika. Pełnomocnikiem może być tylko osoba fizyczna, mająca zdolność do czynności prawnych. Przepisy kodeksu postępowania administracyjnego nie stawiają dodatkowych wymagań, te mogą jednak znajdować się w przepisach szczególnych. Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie lub zgłoszone do protokołu. Pełnomocnik dołącza do akt oryginał lub urzędowo poświadczony odpis pełnomocnictwa; adwokat, radca prawny lub rzecznik patentowy może sam uwierzytelnić odpis udzielonego mu pełnomocnictwa. Organ administracji publicznej ma obowiązek z urzędu badać prawidłowość pełnomocnictwa. Pełnomocnictwo może być udzielone do dokonania konkretnej czynności, niektórych czynności, jak i do zastępowania strony w całym postępowaniu administracyjnym. K.p.a. przewiduje też instytucję pełnomocnictwa domniemanego – w sprawach mniejszej wagi organ administracji publicznej może nie żądać pełnomocnictwa, jeżeli pełnomocnikiem jest członek najbliższej rodziny lub domownik strony, a nie ma wątpliwości co do istnienia i zakresu upoważnienia do występowania w imieniu strony. Istnieje pewna kategoria czynności, która wymaga osobistego działania stron (np. przesłuchanie stron). Pominięcie pełnomocnika oznacza tyle samo, co pominięcie strony w postępowaniu administracyjnym, nie dotyczy to jednak uprawnień wynikających z przepisów prawa materialnego. Uczestnicy na prawach strony Uczestnicy na prawach strony w postępowaniu administracyjnym, w przeciwieństwie do stron, nie opierają swojego udziału na podstawie interesu prawnego lub obowiązku. Przysługują im prawa procesowe strony – mogą przykładowo żądać rektyfikacji decyzji, składać wnioski dowodowe, wnosić środki zwyczajne i nadzwyczajne oraz zaskarżać decyzję do sądu administracyjnego. Nie mogą za to korzystać z tych uprawnień strony, które są przejawem zasady dyspozytywności w postępowaniu administracyjnym (np. żądanie zawieszenia postępowania, zawarcie ugody administracyjnej, cofnięcie odwołania wniesionego przez stronę). Organizacja społeczna Organizacje społeczne mogą pełnić funkcję organów administracji publicznej i być stroną. Może także w sprawie dotyczącej innej osoby, jeżeli jest to uzasadnione celami statutowymi tej organizacji i przemawia za tym interes społeczny, występować z żądaniem wszczęcia postępowania albo dopuszczenia jej do udziału w postępowaniu. Organ administracji publicznej, uznając żądanie organizacji społecznej za uzasadnione, postanawia w drodze postanowienia o wszczęciu postępowania z urzędu lub o dopuszczeniu organizacji do udziału w postępowaniu; na postanowienie o odmowie wszczęcia postępowania lub dopuszczenia do udziału w postępowaniu organizacji społecznej służy zażalenie. Organ administracji publicznej, wszczynając postępowanie w sprawie dotyczącej innej osoby zawiadamia o tym organizację społeczną, jeżeli uzna, że może być ona zainteresowana udziałem w tym postępowaniu ze względu na swoje cele statutowe i gdy przemawia za tym interes społeczny. Organizacja społeczna, która nie uczestniczy w postępowaniu na prawach strony, może za zgodą organu (wyrażoną w drodze postanowienia) administracji publicznej przedstawić temu organowi swój pogląd w sprawie, wyrażony w uchwale lub oświadczeniu jej organu statutowego. Przedstawienie poglądu nie oznacza jednak udziału organizacji w postępowaniu na prawach strony. Prokurator Prokurator bierze udział w postępowaniu administracyjnym, jeżeli wymaga tego ochrona praworządności – zwłaszcza gdy naruszenie prawa lub bezczynność organu narusza interes Rzeczypospolitej Polskiej, podstawowe prawa obywatela lub strona z jakichkolwiek powodów nie jest w stanie chronić swoich praw. Prokurator może: • zwrócić się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania w celu usunięcia stanu niezgodnego z prawem, • wziąć udział w każdym stadium postępowania w celu zapewnienia, aby postępowanie i rozstrzygnięcie było zgodne z prawem, • wnieść sprzeciw od decyzji ostatecznej, jeżeli przepisy kodeksu lub przepisy szczególne przewidują wznowienie postępowania, stwierdzenie nieważności decyzji albo jej uchylenie lub zmianę (sprzeciw od decyzji wydanej przez ministra wnosi Prokurator Generalny). Organ administracji publicznej zawiadamia prokuratora o wszczęciu postępowania oraz o toczącym się postępowaniu w każdym przypadku, gdy uzna udział prokuratora w postępowaniu za potrzebny. Rzecznik Praw Obywatelskich Rzecznik Praw Obywatelskich podejmuje czynności w sytuacjach wskazujących na naruszenie wolności i praw człowieka i obywatela. Może: • zwrócić się do właściwego organu administracji publicznej o wszczęcie postępowania, • uczestniczyć w postępowaniu administracyjnym na prawach strony. Inni uczestnicy na prawa strony K.p.a. nie wymienia innych uczestników na prawach stron, mogą być oni jednak przewidziani w przepisach szczególnych rangi ustawowej (np. ustawa o Inspekcji Ochrony Środowiska z 20 lipca 1991 roku w pewnych wypadkach pozwala na udział w charakterze strony organowi Inspekcji Ochrony Środowiska).