Strategia bezpieczeństwa Gruzji Strategia bezpieczeństwa Gruzji, a właściwie Narodowa Koncepcja Bezpieczeństwa Gruzji (National Security Concept of Georgia), została ukończona w roku 2005. Traktuje ona o kształtowaniu bezpieczeństwa Gruzji zarówno w środowisku wewnętrznym jak i zewnętrznym. Koncepcja bezpieczeństwa składa się z pięciu rozdziałów: I. Wprowadzenie II. Podstawowe wartości narodowe III. Interesy narodowe Gruzji IV. Ryzyko, Wyzwania i Zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego V. Główne kierunki prowadzenia polityki bezpieczeństwa

Rozdział pierwszy rozpoczyna się preambułą z konstytucji Gruzji: „Obywatele Gruzji mają na celu stworzenie demokratycznego ładu społecznego, wolności gospodarczej, państwa prawa, zapewnienia powszechnie uznanych praw i wolności człowieka w celu wzmocnienia niezależności państwa i pokojowych stosunków z innymi narodami… ” . Kolejną częścią pierwszego rozdziału jest wstęp traktujący o odzyskaniu niepodległości po rozpadzie ZSRR w 1991 roku po siedemdziesięciu latach okupacji rosyjskiej. Poruszona jest obecność licznych problemów państwa takich jak konflikty etniczne wspierane przez kraje zewnętrzne (głównie Rosja i sprawa Abchazji i Osetii Płd.), a także o politycznej i ekonomicznej niestabilności państwa. Kolejnym ważnym etapem poruszonym we wprowadzeniu jest „Rewolucja Róż” z 2003 roku. Koncepcja ta ma stanowić kluczowy odnośnik do projektowania wszystkich strateg i planów związanych z bezpieczeństwem narodowym Gruzji, podkreśla także aspiracje do integracji z NATO i Unią Europejską, oraz chęć przyczynienia się do integracji regionu Morza Czarnego ze strukturami euroatlantyckimi. Rozdział drugi „Podstawowe wartości narodowe” ukazuje rację stanu państwa gruzińskiego oraz zawiera podstawowe wartości, fundamentalne dla istnienia Gruzji, które muszą być chronione za wszelką cenę: • Niezależność/Niepodległość - mówi że Gruzja jest suwerennym krajem, które szanuje suwerenność i integralność innych państw i oczekuje tego samego od nich. Gruzja odrzuca możliwość ingerencji innego państwa w jej sprawy wewnętrzne. • Wolność – Prawa człowieka i obywatela są fundamentem działania państwa. Gruzja gwarantuje przestrzeganie tych praw i wolności, a także daje wolność i możliwość decydowania o sobie każdemu człowiekowi lub grupie społecznej mieszkającej na terenie Gruzji. • Zasada demokratycznego państwa prawa – Gruzja uznaje uniwersalne wartości demokratycznego systemu rządów, trójpodział władzy. System władzy jest gwarancją silnego i niezależnego sądownictwa, oraz wspiera rozwój społeczeństwa obywatelskiego, a także gwarantuje wolność mediów. • Dobrobyt – Gruzja postawiła sobie za cel rozwój polityki społecznej mającej na celu zwiększenie dobrobytu oraz tworzenie godziwych warunków do funkcjonowania społeczeństwa. Gruzja wspiera rozwój gospodarki wolnorynkowej oraz przyciąganie nowych inwestorów, a także zwiększa swoje obroty w handlu zagranicznym. • Pokój – Gruzja dąży do utrzymywania dobrych stosunków ze wszystkimi państwami na arenie międzynarodowej, rozwijania przyjaznych stosunków z sąsiadami (co jest jednym z najważniejszych celów polityki zagranicznej Gruzji). Gruzja dąży do pokojowego rozstrzygania sporów zgodnie z zachowaniem norm prawa międzynarodowego. Istnienie wolnego, dostatniego i zjednoczonego (Abchazja i Osetia) państwa Gruzińskiego powinno się przyczynić do wzmocnienia bezpieczeństwa i stabilności w regionie Morza Czarnego i Kaukazu. • Bezpieczeństwo – Gruzja dąży do zagwarantowania bezpieczeństwa państwa, jego instytucji i obywateli oraz międzynarodowo uznanych granic państwa.

Ta część projektu podkreśla, że w procesie rozstrzygania sporów Gruzji będzie uciekać się do środków pokojowych, które są uznane przez prawo międzynarodowe i zasad. Jednakże pomimo tak chwalebnych zapewnień zawartych w Strategii bezpieczeństwa zostało ono złamane już w 2008 roku, w wyniku tzw. wojny gruzińsko-osetyjsko-abchazkiej, która w krótkim czasie przerodziła się w wojnę gruzińsko-rosyjska (na zachodzie znane również jako „wojna sierpniowa”). Pokazało to, że pomimo kwiecistych zapowiedzi o chęci utrzymania pokoju w regionie, Gruzja sama stała się prowodyrem konfliktu zbrojnego. Rozdział trzeci „Interesy narodowe” traktuje o najważniejszych wartościach, jakie powinny być pielęgnowane aby zapewnić krajowi bezpieczeństwo, stabilność i gwarancje rozwoju państwa, jak i dobrobyt mieszkańców. Do interesów narodowych Gruzji należą: • Zapewnienie integralności terytorialnej • Zapewnienie jedności narodowej i obywatelskiej • Stabilizacja polityczna i militarna w regionie • Wzmacnianie wolności i demokracji w regionie • Wzmocnienie funkcji tranzytowej oraz stabilizacja energetyczna • Ochrona środowiska głównie na poziomie regionalnym • Dbanie o kulturę i zachowanie tożsamości narodowej Również w tym przypadku nie zostały dotrzymane zapisy strategii, gdyż z powodów jakie wspomniałem wcześniej Gruzja utraciła autonomiczne obwody Abchazki i Osetyjski, które po przegraniu przez Gruzje „wojny sierpniowej”, ogłosiły niepodległość ( jako Republika Abchazji – jej niepodległość uznało pięć państw; m.in. Rosjan Nikaragua i Wenezuela oraz Republika Osetii Południowej – również jej niepodległość uznało pięć państw: m.in. Rosja, Nikaragua i Wenezuela. W obydwu przypadkach niepodległość ww. państw uznały również twory państwowe, które nie są uznawane na arenie międzynarodowej – m.in. Osetia Północna i Naddniestrze).

Rozdział czwarty „Ryzyko, Wyzwania i Zagrożenia dla bezpieczeństwa narodowego” mówi o najważniejszych zagrożeniach, wyzwaniach i ryzyku ich wystąpień, oraz skutkach jakie mogą za sobą nieść dane wydarzenia. Do najważniejszych wyzwań i zagrożeń należą przede wszystkim te z wiązane z działaniami militarnymi (konflikty z sąsiadami, głównie z Rosją), terroryzmem międzynarodowym, zorganizowaną przestępczością, w tym przemytem narkotyków i inną kontrabandą oraz korupcją. Do wyzwań należy głównie rozwój sfery ekonomicznej czyli zapewnienie bezpieczeństwa energetycznego, rozwój gospodarki w regionie, ale także rozwój zamożności i podwyższenie poziomu socjalnego społeczeństwa. Kolejnym wyzwaniem jest zapewnienie ochrony i prawidłowego przepływu informacji, zwiększenie zdolności informatycznych kraju oraz działanie na rzecz ochrony środowiska naturalnego. Ostatni, najdłuższy rozdział „Główne kierunki prowadzenia polityki bezpieczeństwa” jest zarazem najdłuższą częścią całej koncepcji bezpieczeństwa Gruzji. Ta część dokumentu opisuje priorytety polityki, mające na celu ochronę podstawowych wartości narodowych oraz zwalczania wyzwań i zagrożeń. Do priorytetów polityki należą znajdujące się już we wcześniejszych rozdziałach zagadnienia m.in. umacnianie demokracji, integralności, integracji euroatlantyckiej, polityki gospodarczej, społecznej, obronnej, bezpieczeństwa, informacji czy ochrony dziedzictwa kulturowego. Jeżeli chodzi o umacnianie demokracji państwo gruzińskie wspiera rozwój sektora pozarządowego i mediów, a szczególne znaczenie ma utworzenie silnych i sprawnych samorządów lokalnych. W odniesieniu do zdolności obronnych dokument stwierdza, że Gruzja reformuje swoje siły zbrojne i spróbuje stworzyć je zgodnie ze standardami NATO, tak aby mogły przeciwstawić się zagrożeniom i aktywnie kształtować bezpieczeństwo kraju przy współpracy z sektorem cywilnym w przypadku wystąpienia sytuacji kryzysowych. Siły zbrojne mają mieć możliwość walki z terroryzmem oraz udziału w operacjach pokojowych poza granicami kraju. W dalszej części rozdziału mowa jest o pokojowym rozwiązaniu sytuacji w Osetii Południowej i Abchazji, ramą rozmów mają być odpowiednie dokumenty graniczne, zapewniające szeroką autonomię regionalną Abchazom i Osetyjcom. Dalej mowa jest o najważniejszych kierunkach polityki zagranicznej. Do najważniejszych krajów dla realizacji polityki zagranicznej Gruzji należy sześć państw: • USA – jako partner strategiczny, zapewniający Gruzji pomoc polityczną, gospodarczą i wojskową. • Ukraina – stała się kolejnym strategicznym partnerem po „pomarańczowej rewolucji”, prowadzona na szeroką skalę dwustronna współpraca • Turcja – jako ważniejszy partner regionalny • Rosja – dobrosąsiedzka współpraca • Azerbejdżan – ważny partner ze względu na współpracę w dziedzinie energetyki i transportu, jeden z najważniejszych partnerów Gruzji w regionie. • Armenia – stosunki na zasadzie pragmatycznej współpracy w dziedzinach, które leżą we wspólnym interesie. Ponadto dokument zawiera koncepcję GUAM (Gruzja, Ukraina, Azerbejdżan, Mołdawia), która jest polem współpracy międzynarodowej w rejonie Morza Czarnego. Narodowa Koncepcja Bezpieczeństwa Gruzji jest dokumentem bardzo zwięzłym, w którym znalazły się najważniejsze koncepcyjne założenie polityki bezpieczeństwa kraju. Podkreśla ona rolę sub-strategii, czyli strategii sektorowych, które mają być tworzone przez odpowiednie organy państwowe. Koncepcja jest jedynie wyznacznikiem danego kierunku, rodzajem vademecum mającym służyć jedynie za podpowiedź przy tworzeniu projektów szczegółowych. Duże znaczenie Gruzja przywiązuje do konieczności współpracy międzynarodowej w dziedzinie kształtowania szeroko pojmowanego bezpieczeństwa. Pomimo swojej zwięzłości dokument jest dosyć zawiły i czasami sprawia wrażenie sztucznie przedłużanego. Poszczególne rozdziały zawierają zapisy , których znaczenie i sens się nie zmieniają, poza tym sama treść dokumentu nie jest spójna, nie wyodrębniono w nim także poszczególnych sfer bezpieczeństwa. Innym mankamentem tego dokumentu jest to, że powstał w roku 2005, a obecna sytuacja Gruzji w ciągu 6 lat diametralnie się zmieniła, zwłaszcza w sferze polityki zagranicznej. Największy wpływ na sytuację miał konflikt Rosyjsko – Gruziński o Abchazję i Osetię, gdzie - jak już podkreśliłem wcześniej - obecnie nie ma mowy o pokojowym rozwiązaniu sporu o autonomiczne regiony, oraz o dobrosąsiedzkich stosunkach z Rosją. Działania międzynarodowe podczas konfliktu pokazują także konieczność zweryfikowania polityki zagranicznej Gruzji, wobec bierności NATO, Unii Europejskiej czy USA czyli strategicznego partnera i sojusznika. W Strategii nie ma wzmianki o krajach, które na arenie międzynarodowej starały się pomagać Gruzji podczas konfliktu (tu m.in. Polska). Pomimo tego, że strategia ta w obecnej sytuacji Gruzji w dużym stopniu jest już zdezaktualizowana i należałoby rozpocząć pracę nad nowszą Strategią, bardziej przemyślaną, należy podkreślić że samo jej stworzenie było dla państwa gruzińskiego dużym skokiem pozwalającym na szybsze dostosowywanie się do standardów zachodnich, jako że dała ona ramy projektowania i tworzenia innych strategii i ujednoliciła dążenia Gruzinów. 11 stycznia 2011 roku rozpoczęły się prace nad nową koncepcją bezpieczeństwa.

Bibliografia: • National Security Concept of Georgia • http://www.civil.ge/eng/article.php?id=9887 • http://www.civil.ge/eng/ • http://www.mfa.gov.ge/index.php?sec_id=23&lang_id=ENG • http://www.mod.gov.ge • tłumaczenia własne