Andrzej Kmicic - główny bohater powieści, młody, bardzo przystojny, wesoły, odważny szlachcic-zawadiaka. Jest przede wszystkim żołnierzem, ale skory jest także do romantycznych porywów (kulig). W trakcie trwania akcji bohater przeżywa głęboką przemianę wewnętrzną. Ze szlacheckiego warchoła, zabijaki, który jako ostatecznego argumentu dla przeforsowania swoich racji używał siły, staje się szlachetnym, honorowym patriotą, gotowym poświęcić życie dla ojczyzny. Wcześniej był awanturnikiem, z powodu intryg Janusza Radziwiłła został zdrajcą, posądzano go nawet o to, że zamierza targnąć się na życie Jana Kazimierza. Teraz naraża się w obronie króla. W jego życiu znaczną rolę odgrywa religia. Dla Sienkiewicza katolicyzm jest atrybutem polskości. Dlatego bohater rozpoczyna swą ekspiacyjną drogę (drogę nawrócenia) spowiedzią u księdza Kordeckiego i aktywnym udziałem w obronie Jasnej Góry.

Kmicic został w powieści naznaczony najstraszliwszym z piętn - piętnem zdrajcy, dlatego zmazanie go będzie trwało do końca powieści. Pod nazwiskiem Babinicz Kmicic walczy ze Szwedami, udaremnia zdrady i zasadzki, bije się wszędzie tam, gdzie sytuacja zdaje się być beznadziejna. Jednocześnie przez cały czas bohater pozostaje wierny Oleńce, co prawda na pierwszym miejscu stawia dobro ojczyzny, ale zawsze ma przed oczami ukochaną. Wypełnia zresztą jej warunek: stara się swoim działaniem sprawić, żeby ludzie, których skrzywdził, wybaczyli mu.

Kmicic to bohater, który niemal od początku powieści dysponuje samymi zaletami. Jest odważny, stać go na gesty pełne brawury i fantazji, pewny siebie, honorowy, kocha szczerze, jest wierny. Jego wady w tym okresie to buta, duma, nieliczenie się z innymi, warcholstwo, pieniactwo, prywata. Jednak w obliczu zagrożenia kraju, kiedy trzeba podjąć ostateczną decyzję czy jest się za, czy przeciw Szwedom, bohater wybiera właściwą drogę. I choć Radziwiłł go oszukuje, panu Andrzejowi udaje się stanąć po właściwej stronie, walczyć i pozbyć się oskarżeń o zdradę. Ujawnia się przy okazji jego uczciwość i wierność raz złożonej przysiędze - nie zdradza Radziwiłła, mimo, że magnat daje dowody poparcia dla Karola Gustawa. Jest bezwzględny wobec zdrajców ojczyzny (Kuklinowski), wierny wobec przyjaciół. Potrafi uznać czyjąś wyższość, np. Wołodyjowskiego, docenia zalety “małego rycerza”, staje z nim do walki, ale umie uznać się za pokonanego, w końcu ci dwaj bohaterowie zostają serdecznymi przyjaciółmi.

Oleńka Billewiczówna - wnuczka Herakliusza Billewicza, zobowiązana przez niego do wyjścia za Andrzeja Kmicica lub zostania zakonnicą. To młoda, piękna i odważna dziewczyna. Zakochuje się w Kmicicu od pierwszego wejrzenia, ale ma na tyle godności i dumy, by odprawić jego kompanów, a samemu Andrzejowi powiedzieć, co sądzi o jego hulaszczym trybie życia. W głębi duszy usprawiedliwia ukochanego, oficjalnie jednak stawia warunek: przebaczy Kmicicowi, jeśli jemu wybaczą ci, których skrzywdził. Jest uczciwa, szczera i stała w uczuciach. Konsekwentnie odrzuca zaloty Bogusława Radziwiłła.

Jan Onufry Zagłoba herbu Wczele - łączy w sobie wszystkie pozytywne cechy staropolskiego Sarmaty: jest wesoły, dowcipny, rubaszny, odważny, potrafi przewodzić, choć nie jest najlepszy jako żołnierz. Mimo to właśnie on zostaje regimentarzem (według Słownika języka polskiego: zastępca hetmana, sprawujący dowództwo nad całością lub częścią wojska) w obozie pod Białymstokiem. Sprawnie i szybko udaje mu się zaprowadzić ład i porządek. Cieszy się wśród żołnierzy wielkim poważaniem i sympatią. Słynie z celnych i dowcipnych komentarzy i ripost. Jest wielkim optymistą, nigdy się nie załamuje, uważa, że z każdej sytuacji jest wyjście. Jest gorącym patriotą.

Herakliusz Billewicz - pułkownik, dowódca chorągwi laudańskiej, podkomorzy upicki, patriarcha rodu, właściciel Wodoktów, Lubicza i Mitrunów, przyjaciel Radziwiłłów, człowiek mający “na każde zawołanie tysiąc głosów i tysiąc szabel laudańskich”.

Stanisław Skrzetuski - stryjeczny brat Jana, jeden z bardziej doświadczonych oficerów polskich.

Jan Skrzetuski - bohater spod Zbaraża, odważny, doświadczony, wielki patriota.

Jerzy Michał Wołodyjowski - “mały rycerz”, niezrównany fechmistrz, odważny, ceniący honor, człowiek o dobrym sercu.

Arwid Wittemberg - stary i bardzo doświadczony oficer szwedzki, jeden z głównych dowódców szwedzkich wojsk.

Krzysztof Opaliński - wojewoda poznański, bogaty magnat, nie posiadający żadnego doświadczenia militarnego.

Piotr Opaliński - wojewoda podlaski, stryjeczny brat Krzysztofa.

Stach Ostrożka - błazen na dworze Krzysztofa Opalińskiego, wesołek i kpiarz, ale zarazem człowiek posiadający bystry umysł i niepośledni rozsądek.

Hieronim Radziejowski - były podkanclerzy koronny, dbający tylko o własne interesy, zdrajca ojczyzny.

Janusz Radziwiłł - książę, doświadczony dowódca, niezmiernie bogaty, dumny, wywyższający ponad wszystko własny ród i dbający przede wszystkim o świetność i potęgę tego rodu. Jest zdrajcą. Bezkrytycznie ocenia zamiary Szwedów. Ufa, że Karol Gustaw ofiaruje mu panowanie w Rzeczypospolitej. Jest samowolny, jego dobra to państwo w państwie. Nie czuje się niczyim poddanym. Jest symbolem najgorszych wad sarmackich.

Bogusław Radziwiłł - książę, stryjeczny brat Janusza, rozmiłowany w niemieckiej i francuskiej modzie oraz wystawnych ucztach i wygodnym życiu, pyszałek.

Sakowicz - starosta oszmiański, przebiegły i przewrotny, powiernik księcia Bogusława.

Charłamp - Litwin, przyjaciel Wołodyjowskiego, dowódca pułku dragonów księcia Janusza, bardzo do księcia przywiązany.

Tomasz Billewicz - miecznik rosieński, krewny i opiekun Oleńki, dawny przyjaciel Radziwiłłów, porywczy i zapalczywy, odważny.

Roch Kowalski - rycerz obdarzony wielką siłą fizyczną, ale prawie całkowicie pozbawiony rozumu, oficer w służbie Janusza Radziwiłła, posłuszny bezwzględnie przełożonym, w wolnych chwilach lubiący nade wszystko spać.

Kiemlicze - ojciec i dwóch synów bliźniaków (Kosma i Damian), szlacheckiego pochodzenia, niezwykle chciwi, ale zarazem bardzo odważni i przywiązani do Kmicica.

Rzędzian - dzierżawca starostwa w Wąsoszy, dawny sługa Jana Skrzetuskiego.

Weyhard Wrzeszczowicz - Czech, katolik, niegdyś służył królowi polskiemu, ale później przeszedł na stronę szwedzką, bliski współpracownik Karola Gustawa.

Baron Lisola - Niemiec, katolik, wysłannik cesarza niemieckiego.

Augustyn Kordecki - przeor klasztoru jasnogórskiego, świątobliwy kapłan, niezwykle odważny i zarazem rozważny.

Burchard Miller - szwedzki generał, wsławiony licznymi zwycięstwami.

Sadowski - Czech, luteranin, pułkownik wojsk szwedzkich, “śmiały i popędliwy”, ale też rozważny i ceniący honor.

Kuklinowski - pułkownik chorągwi wolentarskiej, odważny, doświadczony żołnierz, pozbawiony jednak poczucia patriotyzmu i wszelkich skrupułów, niewierzący, hulaka.

Jerzy Lubomirski - marszałek wielki koronny, magnat posiadający wielkie bogactwa i znaczenie, doświadczony wódz, człowiek bardzo pyszny, posiadający wygórowane ambicje, gotowy dla zaspokojenia swej pychy poświęcić nawet dobro ojczyzny.

Jan Zamoyski - zwany Sobiepanem, starosta kałuski, człowiek wesoły, trochę chełpliwy, ale poczciwy i odważny, kochający ojczyznę, zamożny.

Księżna Gryzelda Wiśniowiecka - siostra Jana Zamoyskiego, wdowa po Jeremim, matka Michała (przyszłego króla), kobieta zrównoważona, poważna, rozsądna.

Michał Wiśniowiecki - syn Gryzeldy, młodzieniec zdolny, wrażliwy, ale o słabej woli, lubiący oddawać się rozkoszom stołu.

Anusia Borzobohata-Krasieńska - sierota przebywająca na dworce księżnej Gryzeldy, osóbka miła, wesoła, zalotna.