Wstęp: Tematem mojej prezentacji są różne sposoby przedstawienia lagru w literaturze i filmie. Literatura dająca świadectwo obozowym losom ludzi jest niezwykle obszerna. Najliczniejszą grupę tekstów stanowią wspomnienia zwykłych obozowych więźniów, „häftlingów” opisujących i oceniających świat z perspektywy swoich własnych doświadczeń. Wydawać by się mogło, że ich relacje, choć wyrażone za pomocą różnych gatunków i stylów, powinny być zbliżone. Wszyscy twórcy literaccy, których utwory są podmiotem mojej prezentacji, byli więźniami tego samego obozu: Auschwitz-Birkenau, co więcej, przebywali tam w zbliżonych latach. Każda z tych relacji prezentuje jednak inny rodzaj literatury lagrowej. Podzieliłam ją na trzy typy: literaturę martyrologiczną, literaturę „solidarnej pamięci” oraz literaturę zawierającą koncepcję „kamiennego świata”. Chciałabym także powiedzieć o dwóch fi lmach: Arytmetyka diabła oraz Życie jest piękne, z których pierwszy należy do twórczości martyrologicznej, zaś drugi… nie jest możliwy do sklasyfikowania w żadnym ze znanych mi podziałów. Celem mojej pracy było znalezienie odpowiedzi na pytania: dlaczego sposób przedstawienia lagru jest tak odmienny w utworach wymienionych przeze mnie twórców? Z czego wynikają te różnice i w czym się przejawiają? Z otchłani klasycznym przykładem martyrologicznego sposobu przedstawienia problematyki lagrowej Film Arytmetyka diabła jako pozaliteracki kontekst rzeczywistości obozowej Dymy nad Birkenau przykładem literatury „solidarnej pamięci” Koncepcja „kamiennego świata” w Opowiadaniach Tadeusza Borowskiego Różne wizje świata obozów przedmiotem sporu twórców i znawców literatury Życie jest piękne tragikomedią o holocauście Zakończenie: Rozpoczynając pracę nad moją prezentacją, poszukiwałam odpowiedzi na pytania o przyczyny różnego sposobu przedstawienia lagru. Wydaje mi się, że odpowiedź tę znalazłam. Różnice wynikają z innej postawy ideowej twórców, z różnego poglądu na to, kim jest człowiek, jaka jest jego natura oraz czym są wartości moralne i religijne. Jednak niezależnie od zaprezentowanej wizji lagru, przesłanie każdego z twórców było takie samo: istnienie obozów koncentracyjnych jest dowodem istnienia zła, które może zakorzenić się w umyśle człowieka bez względu na jego narodowość. Każdy z autorów, niezależnie od swojego indywidualnego pomysłu na dzieło kierował się przede wszystkim wewnętrznym poczuciem obowiązku zaświadczenia o złu, które stało się jego udziałem. Byli więźniowie mają świadomość, że jest to ich obowiązkiem wobec tej większości, która „nie wróci nigdy i nigdy nie przemówi”.