W momencie, gdy powstawał “Pan Tadeusz” Adama Mickiewicza naród polski na emigracji (po upadku powstania listopadowego) dzieliły kłótnie oraz spory. Były one wynikiem różnicy poglądów dotyczących przyczyn klęski wspomnianego powstania, pomysłu postępowania w przyszłości oraz ze zróżnicowaniem społecznym na emigracji. Mickiewicz w swojej książce przywoływał obrazy z dzieciństwa, które pomagały mu w ucieczce od przykrej rzeczywistości. Adam Mickiewicz w swojej epopei narodowej przedstawił barwny opis polskiego społeczeństwa w czasach wypraw napoleońskich. Jako charakterystyczną cechę szlachty polskiej można zaliczyć patriotyczną postawę oraz tradycjonalizm. Postawa patriotyczna była bliska wszystkim bohaterom występującym w utworze Mickiewicza pt. “Pan Tadeusz”. Wyjątek stanowiła tu Telimena, która lekceważyła narodowe obyczaje oraz z uznaniem odnosiła się do obcych wzorów. Tradycjonalizm to cecha najczęściej podkreślana przez samego Adama Mickiewicza. Przejawiał się on przywiązaniem szlachty do własnych herbów, strojów narodowych oraz tradycji rodzinnych. W gronie szlachty przestrzeganym zwyczajem była staropolska gościnność. Opis społeczeństwa polskiego nie został przejaskrawiony w relacjach pisarza. Bohaterowie spotykają się z krytyką prywaty, bowiem cechuje ich skłonność do rozwiązywania sejmików i zgubnej anarchii. Takich zarzutów w kierunku szlachty jest więcej. Mickiewicz prócz pozytywów wskazuje również na negatywne zachowania szlachty. Wytyka im pychę oraz lekceważenie praw i obowiązków przysługujących obywatelom oraz polskim elitom. Mickiewicz nie przejmuje się reakcją szlachty ze słów krytyki jakie kieruje pod ich adresem. Jego zdaniem zgubną dla szlachty może być ich skłonność do licznych awantur oraz sporów. Jednak w momencie zagrożenia oraz niebezpieczeństwa wszystkie wady zostają zepchnięte na plan dalszy, a szlachta pokazuje swój rzeczywisty honor obywatelski. Doskonałym obrazem jest napad moskali, którego celem jest Soplicowo, tam walczą ramię w ramię nawet ci, którzy kiedyś byli wrogami. W taki oto sposób mamy do czynienia ze swego rodzaju sądem nad Polską. Podczas walki w obronie Soplicowa uwydatnia się patriotyzm oraz solidarność Polaków, którzy potrafią zjednoczyć się w momencie zagrożenia i są skłonni ponieść ofiarę w imię dobra ojczyzny. Nie należy zapominać, że “Pan Tadeusz” jest również niezwykłym snem o wymarzonej Polsce. Zamierzeniem autora jest wyidealizowanie ojczyzny, całego jej piękna i uroku. Soplicowo to swoisty raj na ziemi, w którym dzięki autorowi wszystko wydaje się ładniejsze oraz piękniejsze. Ludzie są skorzy do kłótni, jednak mimo wszelkich nieporozumień potrafią tworzyć zwartą całość. Świat zaprezentowany przez autora odbiega od realnego i tak na prawdę niewiele ma wspólnego z istniejącą wówczas rzeczywistością. W toku rozwoju akcji większość bohaterów staje się bardziej szlachetna. Ich wady, prezentowane z poczuciem humoru nabierają innego znaczenia, powoli odchodzą w zapomnienie. W niepamięć odchodzi także osąd samego pisarza. Można sądzić, że “Pan Tadeusz” powstał w bardzo odpowiedniej chwili. Dzieło to budziło nadzieję narodu polskiego, w tym emigrantów oraz rodzimych mieszkańców. Ukochany kraj Adama Mickiewicza - Polska miała w najbliższym czasie “zmartwychwstać”, na podobieństwo Chrystusa miała przejść cierpienia innych narodów świata, miała wywalczyć wolność i w ten sposób stać się niepodległym krajem. Można przypuszczać, że działo miało obudzić poczucie patriotyzmu wśród ówczesnego społeczeństwa polskiego, jednak towarzyszące temu przesłanie, że wraz z nadejściem jutra zjawi się to, co dobre - było wręcz ponadczasowe.