Ludwik Łazarz Zamenhof, właśc. Eliezer Lewi Samenhof, esp. Ludoviko Lazaro Zamenhof (ur. 15 grudnia 1859 w Białymstoku, zm. 14 kwietnia 1917 w Warszawie) – lekarz okulista, twórca sztucznego, międzynarodowego języka esperanto. Urodził się w rodzinie żydowskiej w Białymstoku, wtedy pozostającym na terytorium Imperium Rosyjskiego, przy ulicy Zielonej 6 (obecnie ulica Zamenhofa). Jego rodzicami byli Markus i Rozalia z domu Sofer. Miał dziesięcioro rodzeństwa: Fejglę, Gitlę, Sorę Dworę, Feliksa, Hersza, Henryka, Minę, Leona, Aleksandra i Idę. Słabowity i chorowity chłopak stał się oczkiem w głowie matki, która pokładała w nim wielkie nadzieje. Pierwsza edukacja jaką odebrał była zapewne tradycyjna żydowska. Mały Lejzor – Ludwik wykazywał duże zdolności lingwistyczne, już jako dziecko władał kilkoma językami. Miał okazję ich słuchać codziennie uganiając się z kolegami z ulicy Zielonej po Bazarnym Rynku, gdzie wśród straganów mieszał się ze sobą gwar różnojęzycznych słów i przekleństw. Mając 10 lat, napisał dramat Wieża Babel, czyli tragedia białostocka w pięciu aktach; uważał bowiem, że główną przyczyną nieporozumień i sporów między ludźmi jest bariera językowa. Jeden, wspólny język miał być jej rozwiązaniem . W 1869 po pozytywnie zdanym egzaminie Ludwik rozpoczął naukę w Gimnazjum Realnym. W 1873 roku rodzina Zamenhofów opuściła Białystok i przeniosła się do Warszawy, gdzie Marek (ojciec Ludwika) rozpoczął pracę nauczyciela języka niemieckiego w Instytucie Weterynaryjnym i Gimnazjum Realnym. Z rodzinnego miasta Białegostoku Ludwik wywiózł wspomnienia dzieciństwa i buntu młodzieńczego, ale również, jak się wkrótce okazało, ideę nowego międzynarodowego języka. W kilka lat później napisze do rosyjskiego esperantysty Mikołaja Afrikanowicza Borowko „To miejsce mego urodzenia i lat dziecinnych, Białystok, nadał kierunek wszystkim moim przyszłym usiłowaniom. Mieszkańcy Białegostoku składali się z Rosjan, Polaków, Niemców i Żydów. Każdy z tych elementów był wrogo ustosunkowany do innych. W takim mieście, bardziej niż gdzie indziej, wrażliwa natura czuje ciężar różnojęzyczności i wnioskuje na każdym kroku, że różność języków jest jedyną lub przynajmniej główną przyczyną, która rozdziela ludzką rodzinę na wrogie części. Wychowano mnie jako idealistę, nauczono, że wszyscy ludzie są braćmi, gdy tymczasem na ulicy i na podwórku wszystko na każdym kroku dawało mi znać, iż ludzie nie istnieją, istnieją jedynie Rosjanie, Polacy, Niemcy, Żydzi”. W warszawskim filologicznym II gimnazjum rządowym, w którym rozpoczął naukę w sierpniu 1874 roku, powinno być znalazł grono przyjaciół, takich jak on zapaleńców nowej idei. Pomimo otwarcie negatywnego stosunku ojca Ludwik nie ustawał w realizacji swojej wizji. Już w czasie nauki w gimnazjum w Warszawie Zamenhof stworzył pierwszą, prymitywną wersję swojego języka – Lingwe Uniwersala (1878). W ciągu kilku lat stworzył trzy kolejne wersje języka. Unikając błędnych założeń wcześniejszych projektów i opierając się na gruntownej znajomości wielu języków narodowych, w roku 1885 Zamenhof ukończył projekt języka międzynarodowego znanego w dzisiejszej formie. Wykorzystując swoje zdolności lingwistyczne i opierając się na gruntownej znajomości wielu języków, głównie germańskich i romańskich, opracował zupełnie nowy język, który w praktyce okazał się prosty i logiczny. Z okazji zakończenia prac nad słownikiem i gramatyką nowego języka, w domu Zamenhofów odbyła się mała uroczystość, w której wzięli udział koledzy z gimnazjum. Ale na którą nie przyszedł Marek Zamenhof, nadal przeciwny „niedorzecznym pomysłom” syna. Po zamachu na cara Aleksandra II w marcu 1881 roku z powodu nasilającego się antysemityzmu i rosnącej groźby pogromów opuścił Moskwę. Antysemityzm , z którym zetknął się w Moskwie, zniszczył w nim miłość do kultury rosyjskiej i jego największe marzenie – zostanie poetą rosyjskim. W latach późniejszych swoje dzieci wychowa w tradycji i kulturze polskiej.Studia Ludwik ukończył na Uniwersytecie Warszawskim w grudniu 1884 r. Wtedy też zerwał z syjonizmem. 18 stycznia 1885 r. złożył ślubowanie lekarskie. Pierwszą praktykę lekarską rozpoczął w małej litewskiej miejscowości Wiejsieje. Praktyka ta na szczęście nie trwała długo - dzięki znajomościom ojca mógł wrócić do Warszawy, gdzie otworzył specjalizację okulistyczną w Szpitalu Żydowskim przy rogu ulic Inflanckiej i Pokornej u dr. Zygmunta Kramsztyka. Dalszym etapem kariery był pobyt w Wiedniu w klinice oftalmologicznej. Pierwszy gabinet otworzył po powrocie do Warszawy w domu rodziców, przy ul. Muranowskiej 40. Praktyka lekarska nie oderwała Ludwika od jego badań lingwistycznych i pracy nad językiem międzynarodowym. Powrócił do Warszawy i wtedy w jego życiu pojawiła się Klara Silbernik, zafascynowana ideą międzynarodowego języka. 14 lipca 1887 roku w warszawskiej drukarni mistrza Ch.Keltera zakończono druk „Lingvo internacia”. Był to rok niezwykle ważny dla Ludwika, udało mu się wydać wymarzone dzieło oraz poślubić Klarę. Odtąd w żonie i jej ojcu znajdzie najgorętszych zwolenników swojej pracy. Młodzi państwo Zamenhof zamieszkali przy ul.Przejazd 9, a ich małe mieszkanko stało się miejscem spotkań zapaleńców zarażonych ideą wspólnego języka. Wkrótce po wydaniu podręcznika, ze świata zaczęły docierać sygnały o ogromnej prostocie i użyteczności języka. Umożliwiał on oddanie najróżniejszych odcieni myśli ludzkiej, co potwierdziły tysiące publikacji naukowych i literackich, m.in. dokładny przekład Pana Tadeusza. Mimo początkowego sceptycyzmu, uprzedzeń, a nawet świadomego sabotowania esperanto przez władze francuskie na rzecz własnego języka, projekt Zamenhofa zdobywać zaczął coraz większą popularność, mając miłośników nawet wśród lingwistów. Zaczęły powstawać pierwsze kluby esperanckie (pierwszy w Norymberdze, następnie kolejne w całej Europie). Niestety oprócz pracy nad Lingvo Internacia Ludwik musiał zarobkować na utrzymanie rodziny. Był przecież okulistą. Skuszony dobrą pracą, która okazuje się niestety wielką pomyłką, wyjechał w głąb Rosji do Chersoniu .Trudności z otwarciem praktyki okulistycznej, a może przede wszystkim tęsknota za żoną i synkiem, wpłynęły na szybka decyzję powrotu do Warszawy. Niestety zaraz po powrocie sytuacja finansowa znowu zmusiła rodzinę Zamenhofów do wyjazdu, tym razem do Grodna . I tu z pomocą finansową jak zwykle przyszedł ojciec Klary i Ludwik wraz z rodziną mógł ostatecznie wrócić do Warszawy. Zamenhofowie wynajęli mieszkanie przy ul.Dzikiej 9, gdzie Ludwik otworzył prywatną praktykę .Przez te lata trudności finansowych i tułaczki, nie przerywał pracy nad językiem esperanto, tak więc teraz, kiedy jego życie ustabilizowało się, mógł poświęcić się bezgranicznie swojej życiowej pasji. Rok 1889 jest niezwykle ważny dla upowszechniania Lingvo Internacia, zaczęło się bowiem ukazywać pierwsze wydawnictwa esperanckie. W roku 1905 we francuskim mieście Boulogne-sur-Mer miał miejsce pierwszy Światowy Kongres Esperanto, gdzie podpisano deklarację dotyczącą esperantyzmu, podkreślaną przez Zamenhofa w kolejnych przemowach inaugurujących Kongresy. W drodze przez Paryż odznaczono Zamenhofa Orderem Legii Honorowej oraz podświetlono na jego cześć wieżę Eiffla. Dzięki pieniądzom płaconym przez esperancką gazetę La Revuo za współpracę, mógł uczestniczyć we wszystkich przyszłych kongresach, nawet tym w Waszyngtonie (1910). Począwszy od Kongresu w Dreźnie, przed wojną były one organizowane pod patronatem przywódców państw europejskich. Zainicjowany przez Ludwika Zamenhofa ruch esperancki szybko rozprzestrzeniał się na świecie, a jego twórca zrzekł się wszelkich należnych mu praw, oddając esperanto na użytek całej ludzkości. Na całym świecie istnieją setki obiektów (ulice, place itp.) nazwanych imieniem Zamenhofa i esperanto – w tym dwie planetoidy pomiędzy Jowiszem a Marsem. 15 grudnia obchodzony jest jako Dzień Zamenhofa. Dom rodzinny Ludwika Zamenhofa, dedykowany mu pomnik oraz Centrum Esperanto oznaczono jako punkty otwartego w czerwcu 2008 Szlaku Dziedzictwa Żydowskiego w Białymstoku opracowanego przez grupę doktorantów i studentów UwB - wolontariuszy Fundacji Uniwersytetu w Białymstoku. Punkty te zamieszczono również na otwartym w czerwcu 2009 roku przez firmę Landbrand Szlaku esperanto i wielu kultur. W 1913 roku wysunięto kandydaturę Zamenhofa do Nagrody Nobla. Ludwik Zamenhof zmarł 14 kwietnia 1917 roku. Został pochowany 16 kwietnia na cmentarzu żydowskim przy ulicy Okopowej w Warszawie (kwatera 10, rząd 2), a autorem jego nagrobka był Mieczysław Lubelski. Uroczystą, pożegnalną mowę wygłosił rabin i kaznodzieja Wielkiej Synagogi na Tłomackiem Samuel Poznański: “Przyjdzie chwila, że cała polska ziemia zrozumie, jaką promienną sławę dał ten wielki syn swojej ojczyźnie…” …………………………………………………………………………………………………………… Światowy Kongres Esperanto (esp. Universala Kongreso de Esperanto, UK) jest największą coroczną imprezą esperantystów, organizowaną od 1905 niemal nieprzerwanie (z wyjątkiem pierwszej i drugiej wojny światowej). Od 1920 kongres przygotowuje UEA, co roku wybierając inny kraj świata. Liczba uczestników wynosi średnio ok. 2000 (od 800 do 6000 osób, w zależności od miejsca). Kongresy odbywają się zazwyczaj pod koniec lipca lub na początku sierpnia i trwają 8 dni (otwarcie i zamknięcie imprezy ma miejsce w sobotę). W 2009, z okazji 150. rocznicy urodzin twórcy Esperanto - dr. Ludwika Zamenhofa, Kongres odbył się w jego rodzinnym mieście, Białymstoku. Bibliografia: *Romaniuk Zbigniew, Wiśniewski Tomasz, Zaczęło się na Zielonej. O Ludwiku Zamenhofie, jego rodzinie i początkach esperanta, Łódź 2009; *Strona internetowa: http://pl.wikipedia.org/wiki/Ludwik_Zamenhof [data dostępu: 30-01-2012]