Wacław Potocki jest przedstawicielem nurtu ziemiańskiego, który inaczej nazywany nurtem sarmackim lub też swojskim. Przypada on na wiek XVII. Wacław Potocki podejmuje tematykę i problemy polityczne i społeczne.

O to analiza najbardziej znanych wierszy Wacława Potockiego:

“Zbytki polskie” cytat pochodzący z tego utworu:

“O tym szlachta, panowie, o tym myślą księża,

choć się co rok w granicach swych ojczyzna zwęża

choć na b___g umierają żołnierze niepłatne,

choć na oczy widzą jej peryjod ostatni…”

Tutaj Wacław Potocki opowiada o szlachcie, wytyka jej zainteresowanie się wyłącznie własnym majątkiem i ciągłym jego pomnażaniem. Szlachta jest pełna egoizmu, prywaty, nie chcą oni bronić swojej ojczyzny.

Zakończenie utworu ma charakter przestrogi że pogoń za bogactwem nie prowadzi do niczego dobrego. Ponad to osłabia to bardzo nasze państwo.

Podobną tematykę porusza w utworze “Czuj! Stary pies szczeka” Mamy tu apel Potockiego do swoich rodaków by się zmienili i opamiętali. Cytat : “Porwij się biały orle!

Radź o sobie Lachu!”

Kolejnym bardzo ciekawym utworem jest “Transakcja Wojny chocimskiej”.

Tematem tego eposu jest wojna z Turkami, która miała miejsce w roku 1621. Bitwa ta toczona była pod wodzą Karola Chodkiewicza. Celem Potockiego jest przypomnienie tej heroicznej i pełnej patriotyzmu bitwy by wywołać refleksję i pokazać, że potrafimy walczyć. Ponad to w utworze wplecione mamy osobiste refleksje i uwagi Potockiego. W mowy swoich postaci wkłada patriotyzm. Postacie poematu mówią o obronie i szacunku jakim należy darzyć swoją ukochaną ojczyzną.

Wiersz pt. “Pospolite ruszenie” należy do liczącego ponad 1800 wierszy zbioru. Zbiór ten nosi tytuł “Ogród fraszek” i napisany był także przez Potockiego.

W " Pospolitym ruszeniu" mamy ukazana beztroska szlachtę , która niczym się nie przejmuje tylko zamiast walczyć w obozie po prostu sobie śpi. Wniosek jaki należy wyciągnąć jest następujący należy ukrócić

samowolę szlachty i sroga dyscyplinę wprowadzić.

Podsumowując dorobek twórczy Wacława Potockiego należy stwierdzić, żer dotyczą one przede wszystkim przyczyn upadku i niedomagań Rzeczypospolitej. Odnajdujemy w nich także ostre słowa krytyki. Mają one charakter pesymistycznej refleksji nad państwem.

Przeciwieństwem postawy Wacława Potockiego była osoba Jana Chryzostoma Paska.

Podobnie jak Potocki Pasek również był przedstawicielem sarmatyzmu. Jan Chryzostom Pasek był autorem “Pamiętników”. Napisał je około roku 1690 , należą one do nurtu sarmackiego.

Dzielą się one w zasadzie na dwie części. Pierwsza część przedstawia opis wypraw i tułaczki wojennej autora, druga natomiast ukazuje paska jako pędzącego spokojny żywot na roli - gospodarza.

W pamiętnikach opisuje on swoje wielkie zasługi a także czyny wojenne opisuje walkę ze

Szwedami, a także rokosz Lubomirskiego, i odsiecz Wiednia. Dwa wymienione wydarzenia ukazane są z perspektywy nie obserwatora ale jest to powielenie relacji innego uczestnika.

Według opisów Paska szlachcic Sarmata jawi się nam jako dzielny i waleczny żołnierz. Nie walczy on jednak dlatego, że ma na sercu los ojczyzny ale dlatego że wojna przynosi mu zysk i ogromne dobra materialne jakie pochodzą z łupów. Podróże odbywa dlatego że go one interesują, budzą w nim ciekawość.

W utworze tym w części pierwszej mamy także opis udziału Paska we Mszy Świętej. Wziął w niej udział nie zmazawszy krwi ze swoich rąk.

Pasek jawi się jako zawadiaka, częsty uczestnik zabaw i pojedynków. Opisuje ucztę u Jasińskiego podczas której

Autor pojedynkował się z innym szlachcicem Nurzyńskim. Jest to kolejny dowód na to że Pasek jest osoba chytra przebiegłą ale i tchórzliwą. Postanawia w końcu zmienić tryb życia i osiąść na stałe na wsi i zająć się gospodarką. Rozpoczyna poszukiwania kandydatki na żonę. Te opisy znajdują się już w części drugiej pamiętników. Ponad to druga część tego dwu częściowego utworu jest obrazem życia ziemskiego jaki wiódł Pasek. Jest on tu ukazany jako typowy przedstawiciel Sarmatów. Ma takie cechy jak pijaństwo, lenistwo, zabobonność. Język którym zostały napisane pamiętniki jest niezwykle barwny żywy ale i także potoczny.

Wskazuje to na zamiłowanie Paska, do tworzenia gawęd.

Ukazane zatem cechy Paska jako typowego Sarmatę i szlachcica , możemy odnieść do ogółu szlachty sarmackiej . Zbiór cech z tymi określeniami to przede wszystkim głupota, zacofanie, brak tolerancji, pijaństwo i niestety wiele, wiele innych.