Wstęp

Biała Księga Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej to dokument, który powstał na podstawie wyników prac Komisji Strategicznego Przeglądu Bezpieczeństwa Narodowego( SPBN). Jest to pierwszy przegląd zrealizowany w Polsce. Został on przeprowadzony na polecenie prezydenta RP Bronisława Komorowskiego. Prace rozpoczęły się w listopadzie 2010 r. i trwały do września 2012 r. W pracę nad dokumentem zostało zaangażowanych ponad 200 ekspertów z niezależnych ośrodków analitycznych, uczelni oraz struktur rządowych. Funkcję przewodniczącego Komisji pełnił szef Biura Bezpieczeństwa Narodowego, minister Stanisław Koziej. Podczas prac dokonano analizy interesów narodowych i celów strategicznych w dziedzinie bezpieczeństwa oraz prognozy (w perspektywie dwudziestoletniej) kształtowania się środowiska bezpieczeństwa Polski w wymiarze globalnym, regionalnym i krajowym. Opracowano także warianty działań Polski oraz opcje przygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego. Głównym zadaniem Białej Księgi Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej powinno być przyczynianie się do pogłębiania wiedzy oraz świadomości społecznej o bezpieczeństwie Polski i Polaków – wszystkich jego dziedzin: obronnej, ochronnej, społecznej i gospodarczej. Dedykowana jest wszystkim obywatelom – pracownikom struktur państwowych, organizacji publicznych i niepublicznych, uczniom, studentom, nauczycielom, ekspertom, publicystom, politykom i decydentom.

1. Układ i treść „Białej Księgi” „Białą księgę” pod względem układu można podzielić na 4 zasadnicze części, które przedstawiają się następująco: • Interesy • Warunki • Działania • Przygotowania Pierwsza część, odnośnie interesów ma myśl przewodnią: „Diagnoza stanu polskiego bezpieczeństwa.”. Traktuje w jaki sposób kształtowanie się tożsamości narodowej i własnej państwowości wpływało i wpływa na nasze interesy narodowe i cele strategiczne. Ponadto zawiera informacje o strategicznych uwarunkowaniach ustrojowo-politycznych Polski. Docieka jaki ma to wpływ na interesy narodowe i cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa. Kolejne informacje to strategiczny potencjał obronny, ochronny, społeczny i gospodarczy jakimi dysponuje Polska jako podmiot bezpieczeństwa oraz zastanawia się jakie interesy narodowe ma Polska w XXI wieku i jakie wynikają z nich cele strategiczne w dziedzinie bezpieczeństwa. Część druga to prognozy rozwoju środowiska bezpieczeństwa Polski. Zadane jest podstawowe pytanie a mianowicie: jak obecnie wygląda strategiczne środowisko bezpieczeństwa(zewnętrzne i wewnętrzne, militarne i pozamilitarne warunki bezpieczeństwa) i jakie mogą być scenariusze jego kształtowania się w perspektywie dwudziestoletniej? Podejmowana jest kwestia jaki wpływ na polskie warunki bezpieczeństwa mogą mieć pozytywne i negatywne tendencje kształtowania się zjawisk i procesów międzypaństwowych i transnarodowych w wymiarze globalnym i regionalnym. Autorzy podejmują się oceny jak i pod wpływem jakich czynników mogą kształtować się krajowe warunki(jak szanse, wyzwania, zagrożenia i ryzyka) bezpieczeństwa Polski. Oprócz tego nakreślane są scenariusze kształtowania się warunków bezpieczeństwa Polski. „Wytyczne kierunków działań” – tak jednym zdaniem można określić część trzecią. Zajmuje się ona generalnymi zasadami i sposobami osiągania celów strategicznych przez Polskę w dziedzinie bezpieczeństwa. Podaje przykłady jakie mogą być strategiczne zadania w obronnym sektorze bezpieczeństwa Polski, a także liczniejsze zadania w ochronnych, społecznych i gospodarczych sektorach bezpieczeństwa naszego kraju. Podejmuje też refleksję nad opcjami strategii operacyjnej i tym, jakie z nich powinny być zarekomendowane w poszczególnych scenariuszach kształtowania się warunków bezpieczeństwa. Ostatnią poruszoną kwestią są wymagania jakie wynikają z wyżej wymienionych opcji wobec systemu bezpieczeństwa narodowego. Czwarta a zarazem ostatnia część nakreśla zakres przygotowań systemu bezpieczeństwa narodowego, a co za tym idzie porusza ona temat jakie opcje strategii przygotowawczej tj. utrzymywania i transformacji systemu bezpieczeństwa narodowego powinny być rekomendowane adekwatnie do prawdopodobnych scenariuszy oraz możliwych wariantów strategii operacyjnej. Określone są działania, które powinny być podejmowane w ramach doskonalenia organizacji oraz zasady funkcjonowania systemu kierowania bezpieczeństwem narodowym takie jak organy decyzyjne i sztabowe, infrastruktura czy procedury kierowania. Czwartą część kończy rozwinięcie tego, jakie powinny być strategiczne kierunki przygotowywania wykonawczych ogniw systemu bezpieczeństwa narodowego.

2. Podstawowe założenia „Białej Księgi”, dotyczące interesów narodowych, uwarunkowań bezpieczeństwa narodowego, misji i struktury SBN RP.

2.1 Podstawowe założenia dotyczące interesów narodowych Podstawą do zdefiniowania interesów narodowych i celów strategicznych jest określenie potencjału Polski. Przy określeniu stanu bezpieczeństwa wewnętrznego i zewnętrznego możliwe jest stworzenie całościowej koncepcji systemu bezpieczeństwa narodowego. Obecnie jest to suma odrębnych, różnie ze sobą powiązanych podsystemów operacyjnych i podsystemów wsparcia, z mało spójnym podsystemem kierowania bezpieczeństwem narodowym. Kompetencje poszczególnych podmiotów są rozproszone lub powielone, istnieje zbyt dużo organów planistycznych, a koordynacja jest ograniczona. Brakuje też spójnych regulacji prawnych, szczególnie w odniesieniu do podsystemu kierowania bezpieczeństwem narodowym. Sytuacja taka stwarza z ryzyko powstawania luk kompetencyjnych oraz angażuje wiele podmiotów w to samo zadanie. Istotnym elementem jest również potencjał obronny którego oparciem oraz głównym filarem są Siły Zbrojne RP. Potencjał i możliwości Sił Zbrojnych RP są systematycznie wzmacniane. Profesjonalizacja i transformacja ukierunkowane są na zwiększanie ich zdolności operacyjnych o charakterze obronnym, zapewniających również możliwość uczestniczenia w działaniach sojuszniczych poza terytorium kraju. Innym ważnym elementem warunkującym interesy narodowe jak i cele strategiczne jest potencjał ochronny. Chodzi tutaj o służby i straże które będą musiały uporać się z wyzwaniami XXI wiek tj. międzynarodowa przestępczość, terroryzm, zagrożenia cybernetyczne, wzmożone nielegalne imigracje. Na podstawie doświadczeń historycznych, które ukształtowały polską kulturę strategiczną, diagnozy strategicznego potencjału państwa oraz postanowień Konstytucji RP można sformułować zbiór interesów narodowych i celów strategicznych. Za punkt wyjścia przyjmuje się funkcje państwa wskazane w art. 5. Konstytucji RP. Którymi są: • istnienie niepodległego państwa polskiego w nienaruszalnych granicach, • wolne i bezpieczne życie obywateli, • zrównoważony rozwój społeczny i gospodarczy potencjału państwa z uwzględnieniem dziedzictwa kulturowego i ochrony środowiska. Odnosi się to do czterech wymiarów RP jako całości: • państwa jako politycznej organizacji narodowej, • obywateli tworzących wspólnotę narodową • potencjału niematerialnego • potencjału materialnego Interesy narodowe można odnieść do dwóch sfer aktywności każdego państwa, jakimi są rozwój i bezpieczeństwo. Biała księga skupia się jednak jedynie na interesach związanych z bezpieczeństwem.. Istnienie niepodległego państwa polskiego w nienaruszalnych granicach. Polega to na dysponowaniu silnym i skutecznym potencjałem bezpieczeństwa posiadającym zdolność odstraszania oraz obrony i ochrony, a także na członkostwie w pewnych systemach bezpieczeństwa międzynarodowego. Osiągnięcie tego jest możliwe dzięki aktywnej polityce, utrzymaniu polityczno- decyzyjnej, planistycznej i szkoleniowej gotowości do reagowania na zagrożenia, utrzymywanie ładu konstytucyjnego, udział w budowie i utrzymywaniu przez organizacje bezpieczeństwa, których nasz kraj jest członkiem, udział w międzynarodowych akcjach mających na celu redukcję zagrożeń. Wolne i bezpieczne życie obywateli. Jest to swobodna możliwość korzystania z praw i wolności człowieka bez wyrządzania szkody dla bezpieczeństwa jak i innych osób oraz ochrona indywidualna jak i zbiorowa obywateli przed zagrożeniami losowymi i celowymi zagrażającymi ich życiu lub zdrowiu. Osiąga się to za pomocą promowaniu na arenie międzynarodowej jak i na własnym podwórku zasad i świadomości z zakresu praw i wolności człowieka, eliminowanie źródeł mogących zagrozić swobody z korzystania z tych praw, oraz utrzymywanie wysokiej gotowości do szybkiego reagowania na sytuacje kryzysowe. Rozwój społecznego potencjału państwa. Są to bezpieczne warunki rozwoju potencjału społecznego oraz społeczne wsparcie bezpieczeństwa. Polega to na ochronie podmiotów potencjału społecznego przed niszczącym oddziaływaniem wewnętrznych i zewnętrznych zagrożeń w czasach pokoju, kryzysu i wojny. Ważne jest też wsparcie działań operacyjnych ogniw systemy bezpieczeństwa narodowego po przez podsystemy informacyjne, edukacyjne , kulturowe, naukowo techniczne Rozwój gospodarczego potencjału państwa. Mowa tutaj o bezpiecznych warunkach rozwoju potencjału gospodarczego jak i gospodarcze wsparcie Bezpieczeństwa. Celem jest ochrona podmiotów gospodarczych przed negatywnym oddziaływanie zagrożeń z zewnątrz jak i wewnątrz w czasie pokoju, kryzysu jak i wojny. Istotne jest też wsparcie finansowe, energetyczne, infrastrukturalne, materiałowe jak i inne działań operacyjnych systemu bezpieczeństwa państwa. Wynika z tego, że najistotniejszymi czynnikami są: stworzenie warunków do rozwoju państwa, narodu i społeczeństwa umacniając jego dziedzictwo historyczne i tożsamość narodową, zapewnienie odpowiednich zasobów i zdolności systemowi bezpieczeństwa oraz budowanie silnego państwa w środowisku międzynarodowym opartym na dyplomacji i sojuszach. 2.2 Podstawowe założenia dotyczące uwarunkowań bezpieczeństwa.

Biała Księga Rzeczpospolitej Polskiej jest dokumentem, której zadaniem jest określenie systemu bezpieczeństwa RP. Już na samym początku jej analizy można dojść do wniosków, że bez pamiętania o historii naszego kraju nie można budować przyszłości. Pamięć to nie wszystko, zgodnie z wartościami zapisanymi w Białej Księdze trzeba jeszcze z niej wyciągać wnioski. Odpowiedź na pytania, dlaczego byliśmy pod zaborami przez 123 lata?, Co doprowadziło do rozbiorów? oraz jak uniknąć takich błędów w przyszłości? stają się kluczowymi. Biała Księga wskazuje jakie dokumenty oprócz niej mówią o bezpieczeństwie RP: Strategia Bezpieczeństwa Narodowego RP, Konstytucja RP oraz Strategia Obronna RP to podstawowe dokumenty biorące udział w powstawaniu systemu bezpieczeństwa RP. Silne państwo to nie tylko siła militarna, to także sprawna dyplomacja pozwalająca na zażegnanie konfliktów w sposób pokojowy. Dyplomacja pełni w Systemie Obronnym trzy ważne funkcje: zagwarantowania obrony państwa i przeciwstawienia się agresji w ramach zobowiązań sojuszniczych; udziału w stabilizacji sytuacji międzynarodowej, w operacjach reagowania kryzysowego i pomocy humanitarnej; wspierania bezpieczeństwa wewnętrznego i udzielania pomocy społeczeństwu. Ważną częścią systemu bezpieczeństwa narodowego RP jest także silna gospodarka, jej rozwój. Stanowi to niewątpliwie wyzwanie dla tak młodego systemu gospodarczego. Kolejnym wielkim wyzwaniem z jakim musimy się zmierzyć jest bezpieczeństwo energetyczne, mające wpływ na wszystkie elementy bezpieczeństwa kraju. Stworzenie skutecznej polityki prorodzinnej także zalicza się do podstawowych składników bezpieczeństwa. Za punkt wyjścia przyjmuje się tzw. interesy konstytucyjne, wymienione w art. 5. Konstytucji RP, którymi są: istnienie niepodległego państwa polskiego w nienaruszalnych granicach (państwo); wolne i bezpieczne życie obywateli (obywatel i społeczeństwo); zrównoważony rozwój potencjału społecznego (zasoby niematerialne narodu) i gospodarczego (zasoby materialne narodu), z konstytucyjnym podkreśleniem spraw dziedzictwa narodowego i ochrony środowiska. Tak zdefiniowane tzw. interesy konstytucyjne stanowią podstawę do zidentyfikowania następujących interesów narodowych w dziedzinie bezpieczeństwa: dysponowanie skutecznym narodowym potencjałem bezpieczeństwa (gotowość i zdolność do odstraszania, obrony i ochrony); członkostwo w wiarygodnych systemach bezpieczeństwa międzynarodowego; swoboda korzystania przez obywateli z praw i wolności człowieka, bez szkody dla bezpieczeństwa innych osób i bezpieczeństwa państwa; ochrona indywidualna obywateli i zbiorowa ludności przed losowymi i celowymi zagrożeniami dla ich życia i zdrowia oraz przed naruszeniem, utratą lub degradacją dysponowanych przez nich dóbr (materialnych i niematerialnych); bezpieczne warunki rozwoju potencjału społecznego i gospodarczego; adekwatne, odpowiadające potrzebom i możliwościom, społeczne i gospodarcze wsparcie bezpieczeństwa. Kolejnym ważnym czynnikiem kształtujących środowisko bezpieczeństwa ostatnimi czasy jest globalizacja i rewolucja informacyjna, które generalnie przyczyniają się do podnoszenia poziomu dobrobytu oraz sprzyjają rozprzestrzenianiu nowoczesnych technologii, doskonaleniu metod zarządzania i sposobów finansowania rozwoju gospodarczego. Równolegle do pozytywnych skutków globalizacji, pojawiają się nowe wyzwania i zagrożenia dla światowego bezpieczeństwa, zarówno w aspekcie militarnym, jak i pozamilitarnym.
Wspominając o globalizacji nie można zapominać o czterech ważnych czynnikach w tej dziedzinie: NATO, Unii Europejskiej, strategicznej obecności USA oraz relacji z Rosją. Niebezpieczeństwo, jakiemu Polska będzie musiała stawić czoło w perspektywie nadchodzącego dwudziestolecia to bezpieczeństwo w cyberprzestrzeni oraz przeciwdziałania dekapitalizacji infrastruktury przemysłowej i transportowej. Dekapitalizacja, a często również dewastacja infrastruktury powodują, że z każdym rokiem wzrasta ryzyko wystąpienia katastrof o podłożu przemysłowym i technicznym. Stosownie do prognostycznych scenariuszy rozwoju środowiska bezpieczeństwa można nakreślić trzy opcje strategii operacyjnej Polski: opcję maksymalnego umiędzynarodowienia bezpieczeństwa Polski, która odpowiada scenariuszowi integracyjnemu; opcję autarkii strategicznej (samodzielności i samowystarczalności), która odnosi się do scenariusza dezintegracyjnego; opcję zrównoważonego umiędzynarodowienia i usamodzielnienia bezpieczeństwa Polski, odpowiadającą scenariuszowi ewolucyjnemu. Zajmując się tematem bezpieczeństwa nie sposób nie zauważyć opisu w białej księdze systemu kierowania bezpieczeństwem, opisanie funkcji Prezydenta oraz Prezesa Rady Ministrów RP jako osób decydujących o bezpieczeństwie Polski. Można wnioskować iż nasz kraj idzie w dobrą stronę wstępując do NATO oraz UE, stopniowy rozwój celów strategicznych, do jakich zaliczają się położenie naszego kraju na mapie Europy a co za tym idzie utrzymywanie przyjaznych kontaktów z dwójką najpotężniejszych sąsiadów – Rosją oraz Niemcami.
Rozwój w ostatnich latach nastąpił także w siłach zbrojnych. Aktualnie w skład Sił Zbrojnych RP wchodzą cztery rodzaje: Wojska Lądowe, Siły Powietrzne, Marynarka Wojenna RP i Wojska Specjalne. Stan etatowy SZ RP obejmuje 120 tys. stanowisk wojskowych, w tym 100 tys. przewidzianych dla żołnierzy służby czynnej oraz 20 tys. przeznaczonych dla żołnierzy Narodowych Sił Rezerwowych (NSR). W ostatnich kilku latach wprowadzono również fazy modernizacji polskiej armii. Pierwsza związana ściśle z ograniczeniami finansowymi poniesionymi przez armię, druga faza transformacji i próba uporządkowania tego procesu rozpoczęła się wraz z podjęciem starań o członkostwo Polski w Sojuszu Północnoatlantyckim. Uruchomiono proces standaryzacji oraz podjęto wysiłki w kierunku osiągnięcia kompatybilności i interoperacyjności Sił Zbrojnych RP z wojskami innych państw członkowskich NATO. Rozpoczynającą trzeci etap procesu transformacji sił zbrojnych, było przyjęcie 25 maja 2001 r. ustawy o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu Sił Zbrojnych RP. Wprowadziła ona, nowe w polskim systemie prawnym, systemowe rozwiązanie co- rocznego przeznaczania z budżetu państwa na obronność nie mniej niż 1,95 proc. PKB z roku poprzedniego. Kolejnym zagadnieniem, które zostało poruszone w Białej Księdze są problemy wojska. Szkolnictwo wojskowe, mimo kolejnych reform, pozostaje rozproszone i nadmiernie rozbudowane, a jednocześnie bardziej koncentruje się na potrzebach rynku cywilnego niż wojska, co stoi w sprzeczności z ideą profesjonalizacji sił zbrojnych. W ramach wyższego szkolnictwa wojskowego funkcjonują trzy akademie: Akademia Obrony Narodowej, Wojskowa Akademia Techniczna i Akademia Marynarki Wojennej oraz dwie uczelnie wyższe: Wyższa Szkoła Oficerska Wojsk Lądowych i Wyższa Szkoła Oficerska Sił Powietrznych. Z problemami boryka się system opieki medycznej. Służba zdrowia ma braki kadrowe i trudności w zabezpieczeniu działań polskich kontyngentów wojskowych (PKW) poza granicami kraju. Stan polowej techniki medycznej jest niezadowalający, podobnie jak system szkolenia i podnoszenia kwalifikacji personelu medycznego. Wymienione problemy są jednymi z największych z którymi musi się mierzyć polska armia ostatnimi czasy. Przemysł obronny jest to kolejna część wchodząca w skład systemu obronnego RP. Przemysłowy potencjał obronny tworzą zasoby materialne i niematerialne polskiego przemysłu, zaspokajające potrzeby obronne państwa, w tym potrzeby SZ RP dotyczące wyposażenia w uzbrojenie i sprzęt wojskowy (UiSW). Obecnie na PPO składają się m.in. spółki prowadzące działalność gospodarczą na potrzeby bezpieczeństwa i obronności państwa, w których właścicielem większości akcji lub udziałów jest Skarb Państwa; przedsiębiorstwa, których organem założycielskim jest minister obrony narodowej; jednostki badawczo-rozwojowe oraz spółki realizujące obrót z zagranicą towarami, technologiami i usługami o znaczeniu strategicznym dla bezpieczeństwa państwa. Coraz większe znaczenie na krajowym rynku obronnym zaczynają posiadać firmy bez udziału Skarbu Państwa. Jedną z wad jakie pozostały po upadku poprzedniego systemu jest korupcja, która jak wykazują wskaźniki w Polsce jest jedną z najwyższych w Europie. Rozwój ABW ma służyć skutecznej walce z tym problemem. Służbami szczególnie narażonymi korupcją są na pewno Strażnicy Graniczni, a w szczególności ci koło granicy wschodniej.

2.3 Podstawowe założenia dotyczące misji i struktury SBN RP. 2.3.1Misja Według tekstu „Białej Księgi” system bezpieczeństwa narodowego powinien być przygotowany do skutecznego działania we wszystkich trzech możliwych stanach funkcjonowania państwa. Na tej podstawie można wywnioskować, że jedną z misji SBN RP jest dbanie o prawidłowe funkcjonowanie państwa bez względu na sytuację, w jakiej się obecnie znajduje. Rolą systemu bezpieczeństwa narodowego jest odpowiednia reakcja na różnego rodzaju sytuacje w środowisku bezpieczeństwa państwa. SBN powinien również działać w taki sposób, aby zapewnić państwu byt i rozwój w zmiennych uwarunkowaniach środowiska bezpieczeństwa. Misją podsystemu rozpatrywanego jako system kierowania bezpieczeństwem narodowym powinno być przede wszystkim zapewnienie ciągłości podejmowania decyzji i koordynacji działań dla utrzymania i przywracania bezpieczeństwa narodowego we wszystkich możliwych stanach i okolicznościach funkcjonowania państwa. 2.3.2 Struktura

W Białej Księdze system bezpieczeństwa narodowego (bezpieczeństwa państwa) rozumie się jako całość sił (podmiotów), środków i zasobów przeznaczonych przez państwo do realizacji zadań w dziedzinie bezpieczeństwa, odpowiednio do tych zadań zorganizowana (w podsystemy i ogniwa), utrzymywana i przygotowywana. Składa się z podsystemu (systemu) kierowania i szeregu podsystemów (systemów) wykonawczych, w tym podsystemów operacyjnych (obronny i ochronne) i podsystemów wsparcia (społeczne i gospodarcze). Strukturę SBN RP przedstawia poniższa ilustracja:

                                                         Rys.1 Uniwersalny model systemu bezpieczeństwa narodowego

Kierowanie bezpieczeństwem narodowym należy do najważniejszych funkcji państwa, mających na celu zapewnienie jego bytu i rozwoju w zmiennych warunkach środowiska bezpieczeństwa. Na kierowanie bezpieczeństwem narodowym składają się trzy podstawowe elementy: kierowanie obroną państwa (właściwość prezydenta RP we współdziałaniu z Radą Ministrów), sprawowanie ogólnego kierownictwa w zakresie obronności (właściwość Rady Ministrów) oraz zarządzanie kryzysowe (właściwość Rady Ministrów, wojewodów, starostów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast).

STRUKTURA ORGANIZACYJNA SBN RP Według Białej Księgi Strukturę można definiować jako sposób powiązania ze sobą elementów w systemie lub też jako sposób zespolenia składników organizacji w całość, uwzględniający wspólny cel. Idąc dalej tokiem takiego rozumowania w badaniach przyjęto, że mając na uwadze strukturę organizacyjną SBN RP traktujemy ją jako:  zbiór elementów, na którym opisano relacje je porządkujące wedle określonego celu zachowania się systemu, jego misji jako całości, celu i funkcji elementów składowych oraz istoty procesów, w których uczestniczą;  oddziaływania wszelkiego typu między tymi elementami, między ich składnikami wewnątrz nich, a także relacje zachodzące podczas różnych procesów, w których te elementy uczestniczą;  uporządkowanie wysiłku całości, w czasie i przestrzeni, dla zapewnienia osiągania efektu systemowego i wysokiej skuteczności działania całego systemu lub jego części.

Złożony i wieloaspektowy charakter funkcji realizowanych przez państwo w dziedzinie bezpieczeństwa sprawia, że ich przedmiotowym i podmiotowym odpowiednikiem powinien być jednolity, kolektywny i uporządkowany zbiór elementów, zdolny do skoordynowanego działania we wszystkich warunkach i okolicznościach funkcjonowania państwa. Myślenie i działanie na rzecz zbudowania takiego zbioru, a więc systemu nie może być realizowane w oderwaniu od innych - już istniejących - szczegółowych systemów bezpieczeństwa, z systemem obronnym państwa na czele. Współcześnie przyjmuje się, że system jest zbiorem dowolnych elementów wyróżnionych w jakimkolwiek przedmiocie, ze względu na zachodzące między nimi stosunki, wyrażające jakieś uporządkowanie, z czego wynika istota jego struktury. Owo uporządkowanie przejawia się i tym, że każdy z elementów przeznaczony jest do innej funkcji, by w efekcie suma działań wszystkich elementów dała wynik, będący misją (celem, zadaniem) całego systemu . Obecną organizację bezpieczeństwa narodowego możemy traktować jako system (a w zasadzie zbiór) dystrybutywny, a więc taki, który nie istnieje realnie, jest tylko umowny, i sztucznie stworzony za pomocą myślowej operacji, poprzez wskazanie (wyliczenie) niezwiązanych ze sobą elementów - przedmiotów, wyodrębnionych ze względu na posiadanie przez nie pewnej wspólnej właściwości (cechy). Złożony i wieloaspektowy charakter funkcji realizowanych przez państwo w dziedzinie bezpieczeństwa sprawia, że ich przedmiotowym i podmiotowym odpowiednikiem jest jednolity, kolektywny i uporządkowany zbiór elementów, zdolny do skoordynowanego działania we wszystkich warunkach i okolicznościach funkcjonowania państwa. Obecny stan teorii w zakresie tworzenia struktury SBN RP można ocenić jako niezadowalający i często nieodpowiadający uwarunkowaniom natury formalno-prawnej i organizacyjnej. Dostrzega się istotny brak opracowań, które wspomagałaby proces budowania przedmiotowego systemu. Analiza porównawcza treści w Białej Księdze oraz w Strategii rozwoju SBN RP prowadzi do wniosku, iż istnieje zgodność co do ogólnych założeń SBN RP przy dużej rozbieżności postrzegania treści szczegółowych struktury przedmiotowego systemu. U podstaw tego stanu rzeczy leży m.in. wspomniany wyżej brak szczegółowych modeli teoretycznych oraz rozbieżności w postrzeganiu rzeczywistości w świecie praktyki. Jeżeli w strukturze SBN RP wyodrębni się naczelny (zamiennie - nadrzędny) system kierowania i podległa mu sferę wykonawcą, a w ślad za tym zastosuje podejście funkcjonalne i procesowe (w innym ujęciu funkcjonalno-rozwojowe) do organizacji struktury tego systemu, a jednocześnie uwzględni konieczność wyodrębnienia względnie stałych ról wielu podmiotów kierowniczych i wykonawczych bez względu na stan funkcjonowania państwa, to osiągnie się znaczne zwiększenie sprawności SBN RP. Struktura kierowania (zarządzania) SBN RP na wszystkich szczeblach funkcjonowania państwa, w stanie normalnego funkcjonowania państwa, w sytuacjach kryzysowych i stanach nadzwyczajnych, powinna być względnie stała, ulegając modyfikacji jedynie w warunkach stanów nadzwyczajnych. Powinno się w niej jednocześnie wyróżnić kilka poziomów kierowania tj.: nadrzędny (naczelny); centralny (resortowy, a może lepiej dziedzinowy); wojewódzki; powiatowy i gminny. Uporządkowanie sfery kierowania powinno podlegać regułom (zasadom) kierowania, co prowadzi do wniosku, że na poziomie egzekutywy powinno się dążyć do wprowadzenia zasady jednoosobowego kierowania, szczególnie w okresie obowiązywania stanu wojennego.