RODZAJE GOSPODAREK W czasie trwania gospodarczej historii społeczeństw, wyłoniły się trzy zasadnicze formy produkcji społecznej : gospodarka naturalna gospodarka planowana gospodarka rynkowa

GOSPODARKA NATURALNA charakteryzowała się taką organizacją procesów gospodarczych, w której producenci wytwarzali przede wszystkim dobra w celu zaspokojenia własnych potrzeb. GOSPODARKA PLANOWANA Charakteryzuje się ona tym, że w dominującej części jest sterowana przez państwo za pośrednictwem nakazów prawno-administracyjnych, a tylko w marginalnym stopniu w sterowaniu gospodarką narodową są wykorzystywane mechanizmy rynkowe. GOSPODARKA RYNKOWA Cechą gospodarki rynkowej jest to, że producenci przekazują produkty swojej pracy innym podmiotom, drogą ekwiwalentnej wymiany – kupna i sprzedaży. GOSPODARKA RYNKOWA Jej powstanie jest wynikiem procesów zachodzących w gospodarce naturalnej. Wyłoniła się ona w wyniku powstania i rozwoju społecznego podziału pracy oraz ekonomicznego wyodrębnienia się producentów na tle prywatnej własności środków produkcji.

POWSTANIE GOSPODARKI RYNKOWEJ Społeczny podział pracy, którego pierwszym skutkiem było wyodrębnienie się rolnictwa od pasterstwa. Następnie wyodrębniło się rzemiosło a zaraz po nim kupiectwo. Procesy te trwają po dziś dzień i wciąż ulegają dalszemu pogłębieniu, dzięki rozwojowi społeczno-gospodarczemu poszczególnych społeczeństw.

Ekonomiczne wyodrębnienie się producentów było związane z tym, że stali się oni jednocześnie właścicielami środków produkcji. Połączenie pracy właściciela z należącymi do niego środkami produkcji oznacza, że wytworzony produkt jest jego własnością. To z kolei oznacza, że producent, jako dysponent, może go oferować innym producentom w zamian za ich produkty. Sytuacja taka rodzi gospodarkę wymienną (towarową rynkową). Zakres gospodarki rynkowej zależy od stopnia społecznego podziału pracy. Jego pogłębienie oznacza rozszerzenie zakresu gospodarki rynkowej. Z tego punktu widzenia w rozwoju gospodarki rynkowej można wyodrębnić dwa etapy: prostą gospodarkę rynkową i rozwiniętą gospodarkę rynkową.

ISTOTA GOSPODARKI RYNKOWEJ Funkcjonowanie tej formy działalności gospodarczej w praktyce jest uzależnione od wielu uwarunkowań, między innymi: przedmiotów wymiany, podziału pracy, ekonomicznego wyodrębnienia się producentów, środków określania wartości wytwarzanych produktów, miejsca jej przeprowadzania, wpływu na ich przebieg instytucji i organizacji poza ekonomicznych. BIBLIOGRAFIA: Z. Stachowiak, Ekonomia. Zarys podstawowych problemów, WSISiZ, Warszawa 2000