Rozmowa Poety i Gospodarza toczy się na weselu Pana Młodego i Panny Młodej - artysty i chłopki. Obaj bohaterowie wywodzą się z inteligencji, chociaż Gospodarz od dziesięciu lat mieszka na wsi. - Mają swoje pierwowzory Poeta - pierwowzorem był Kazimierz Przerwa - Tetmajer dekadent, Gospodarz - Włodzimierz Tetmajer - jego przyrodni brat ożeniony z chłopką, malarz. - dyskusja bohaterów dotyczy roli poezji i artysty a także jest refleksją obu bohaterów o narodzie Poeta: - Poeta marzy o napisaniu wielkiego dzieła, chciałby stworzyć potężnego bohatera, rycerza na wzór tych potężnych herosów z przeszłości (może to być nawiązanie do planów Tetmajera - chciał napisać poemat o Zawiszy Czarnym) - Poeta snuje plany, wymyśla scenerię swojego utworu - błędny rycerz, opustoszały zamek, prosty lud - nawiązanie do romantycznej i średniowiecznej scenerii - jego pragnieniem jest wielkość, wspaniałe cele, chciałby wzbić się jako artysta ponad przeciętność, a tymczasem dopada go pospolitość - Poeta żali się na przytłaczającą rzeczywistość, która odbiera natchnienie, nie pozwala rozwinąć skrzydeł - Poezja ma porywać serca, popychać do działania, tymczasem Poetę ogarnia zniechęcenie - jak dekadent pogrąża się w niemocy -Poeta jest świadomy, że w swojej twórczości goni za majakami, że pisze o tym co dziwne, co przypomina senne marzenie, co nie ma związku z rzeczywistością i tym co realne - Polacy zapatrzeni w przeszłość, żyją swoją chwalebną historią, nie chcą zmierzyć się z problemami współczesności, - Złudzenia, marazm inteligencji - Inteligencja wpatrzona w chłopów - ludomania Gospodarz: - Literatura narodowa ma w sobie wzniosłość i patos, pokazuje wielkich i wybitnych bohaterów, ale niewielu tę twórczość rozumie - w każdym Polaku drzemie potencjalnie zdolność do czynu - każde pokolenie ma swojego bohatera, wielką postać, ale ta wielkość przepada i gaśnie - Gospodarz podziela zachwyt chłopstwem - chłop ma w sobie coś królewskiego - godność, siłę i potęgę Wnioski: - podobieństwa i różnice w sądach obu bohaterów - kontrast między marzeniami i pragnieniami inteligencji a ich czynami - postrzeganie poezji narodowej jako dzieł natchnionych/niezrozumiałych - wpatrzenie w chłopów - ironia Poety/ autentyczny zachwyt Gospodarza - naród żyjący przeszłością, niezdolny do zjednoczenia, pogrążony w chocholim tańcu